دلارزدایی
دلارزدایی به کشورهایی گفته می‌شود که اتکا به دلار آمریکا را به عنوان ارز ذخیره، واسطه تبادل یا به عنوان واحد محاسبه کاهش می‌دهند.[۱]
از دهه ۱۹۲۰ از زمانی که آمریکا از جنگ جهانی اول نسبتاً آسیبی ندید و از آنجایی که ایالات متحده دریافت کننده قابل توجهی از جریان طلای دوران جنگ بود، دلار آمریکا جایگزین پوند استرلینگ به عنوان ارز ذخیره بین‌المللی شد.[۲] پس از ظهور ایالات متحده به عنوان یک ابرقدرت قوی‌تر در طول جنگ جهانی دوم، توافقنامه برتون وودز در سال ۱۹۴۴ سیستم پولی بین‌المللی پس از جنگ را پایه‌گذاری کرد، و دلار آمریکا به ارز ذخیره اولیه جهان برای تجارت بین‌المللی و تنها ارز پس از جنگ تبدیل شد که با قیمت ۳۵ دلار در هر اونس تروی با طلا در پیوند بود.[۳]
از زمان ایجاد نظام برتون وودز، دلار آمریکا به عنوان واسطه ای برای تجارت بین‌المللی مورد استفاده قرار گرفته‌است. وزارت خزانه‌داری ایالات متحده نظارت قابل‌توجهی بر شبکه نقل و انتقالات مالی سوئیفت اعمال می‌کند،[۴] و در نتیجه تأثیر زیادی بر سیستم‌های تراکنش‌های مالی جهانی با توانایی اعمال تحریم‌ها بر اشخاص و اشخاص خارجی دارد.[۵]
تحولات بخشی[ویرایش]
تجارت نفت یا سایر کالاها[ویرایش]
چین[ویرایش]
در دسامبر ۲۰۲۲ در نشست چین - شورای همکاری خلیج فارس، رئیس‌جمهور شی جین پینگ خواستار پرداخت مبادلات تجاری نفت به یوان شد.[۶][۷] وزیر امور خارجه وانگ یی اظهار داشت که روابط چین و عربی «بهبود تاریخی» را تجربه کرده‌است.[۸]
عربستان سعودی[ویرایش]
در ژانویه ۲۰۲۳، وزیر دارایی عربستان سعودی، محمد الجعدان، اعلام کرد که تجارت با ارزهای دیگر به جز دلار آمریکا باز است و این برای اولین بار در ۴۸ سال گذشته‌است که چنین چیزی اظهار شده‌است.[۹][۱۰]
روسیه[ویرایش]
در ژوئن ۲۰۲۱، روسیه اعلام کرد که دلار را از صندوق ثروت ملی خود حذف می‌کند تا آسیب‌پذیری در برابر تحریم‌های غرب را کاهش دهد، درست دو هفته قبل از اینکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه اولین نشست خود را با جو بایدن، رهبر ایالات متحده برگزار کند.[۱۱]
روسیه در حال برنامه‌ریزی برای خرید یوان بیشتر در بازار ارز در سال ۲۰۲۳ برای تسویه حساب‌های تجاری بود.[۱۲] وزارت دارایی روسیه و بانک مرکزی روسیه اعلام کردند که از ژانویه ۲۰۲۳ حدود ۵۴٫۵ میلیارد روبل ارز خارجی خواهد فروخت.[۱۳]
(iii) موافقت نامه‌های تجاری دوجانبه[ویرایش]
ایران- اتحادیه اروپا[ویرایش]
در مارس ۲۰۲۰، اولین معامله اینستکس ایران و اتحادیه اروپا منعقد شد. واردات تجهیزات پزشکی برای مقابله با شیوع کووید-۱۹ در ایران را پوشش می‌دهد.[۱۴][۱۵] کشورهای اروپایی در مارس ۲۰۲۳ اعلام کردند که تصمیم گرفته‌اند به طرحی که در سال ۲۰۱۹ برای اجازه تجارت با ایران و محافظت از شرکت‌هایی که با ایران تجارت می‌کنند در برابر تحریم‌های آمریکا پایان دهند، اما تنها یک معامله رخ داد.[۱۶]
انتقادات[ویرایش]
شواهدی ارائه شده از سوی جاناتان هارتلی، محقق اقتصادی که در ژوئن ۲۰۲۳ منتشر شد، نشان می‌دهد که سهم دلار آمریکا از ذخایر بانک مرکزی، اوراق بهادار بدهی جهانی و تجارت ارز از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ و تحریم دارایی‌های ذخیره روسیه بدون تغییر بوده‌است. در مورد ذخایر بانک مرکزی، سهم دلار آمریکا از ذخایر بانک مرکزی تا ژوئیه ۲۰۲۳ ۱۰ درصد بیشتر از اوایل دهه ۱۹۹۰ است.[۱۷][۱۸][۱۹]
در ۲۴ مه ۲۰۲۳، کریستالینا جورجیوا، مدیر کل صندوق بین‌المللی پول اظهار داشت: «ما انتظار تغییر سریع در ذخایر نداریم، زیرا دلیل اینکه دلار یک ارز ذخیره است، به دلیل قدرت اقتصاد ایالات متحده و عمق بازارهای سرمایه آن است.»[۲۰]
جستارهای وابسته[ویرایش]
- واحد پول جهانی
- تعویض ارز
منابع[ویرایش]
- ↑ "Explained: What Is Dedollarisation & Why Are Countries Dumping The US Dollar?". IndiaTimes. April 17, 2023.
- ↑ Eichengreen, Barry; Flandreau, Marc (2009). "The rise and fall of the dollar (or when did the dollar replace sterling as the leading reserve currency?)". European Review of Economic History (به انگلیسی). 13 (3): 377–411. doi:10.1017/S1361491609990153. ISSN 1474-0044.
- ↑ "How a 1944 Agreement Created a New International Monetary System". The Balance.
- ↑ "Swift oversight". Swift.
- ↑ "Sanctions Programs and Country Information | U.S. Department of the Treasury".
- ↑ Dahan, Maha El; Yaakoubi, Aziz El (2022-12-10). "China's Xi calls for oil trade in yuan at Gulf summit in Riyadh". Reuters (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-11.
- ↑ "China's attempt to challenge the USD's dominance as Xi Jinping calls for oil trade in yuan". WION. Retrieved 2022-12-11.
- ↑ "China defends Ukraine war stance, aims to deepen ties with Russia". www.aljazeera.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-25.
- ↑ "Saudi Arabia Open to Talks on Trade in Currencies Besides Dollar". Bloomberg.com (به انگلیسی). 2023-01-17. Retrieved 2023-01-22.
- ↑ "Saudi Arabia just said they are now 'open' to the idea of trading in currencies besides the US dollar — does this spell doom for the greenback? 3 reasons not to worry". finance.yahoo.com (به انگلیسی). Retrieved 2023-01-22.
- ↑ Pismennaya, Evgenia; Andrianova, Anna. "Russia Cuts Dollar Holdings From $119 Billion Wealth Fund Amid Sanctions". www.bloomberg.com. Retrieved 5 June 2021.
- ↑ Fabrichnaya, Elena (2022-12-22). "Exclusive: Russia likely to buy yuan on FX market in 2023 - sources". Reuters (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-25.
- ↑ Faulconbridge, Guy; Korsunskaya, Darya (2023-01-11). "With a sale of Chinese yuan, Russia kicks off 2023 forex intervention". Reuters (به انگلیسی). Retrieved 2023-01-12.
- ↑ "INSTEX successfully concludes first transaction". GOV.UK. Foreign & Commonwealth Office. 31 March 2020.
- ↑ "European countries to send medical aid to Iran in first INSTEX transaction". AMN. March 31, 2020. Archived from the original on 4 April 2023. Retrieved March 31, 2020.
- ↑ "Europe dissolves Iran trade system that never took off". AP NEWS. March 9, 2023.
- ↑ "De-Dollarization Is a Myth". National Review (به انگلیسی). 2023-06-30. Retrieved 2023-07-20.
- ↑ "De-Dollarization Facts: Up-To-Date Facts About The U.S. Dollar In The World". De-Dollarization Facts: Up-To-Date Facts About The U.S. Dollar In The World (به انگلیسی). Retrieved 2023-07-20.
- ↑ Hartley, Jonathan (22 Jun 2023). "De-Dollarization? Not So Fast". SSRN. doi:10.2139/ssrn.4477009. SSRN 4477009.
- ↑ "IMF Managing Director says she does not expect a rapid shift in US dollar reserves". Reuters (به انگلیسی). 2023-05-24. Retrieved 2023-08-21.