خیال‌پردازی ناسازگار

خیال‌پردازی ناسازگار یا رویاپردازی ناسازگار (به انگلیسی: Maladaptive daydreaming) که تحت نام خیال‌پردازی افراطی (به انگلیسی: excessive daydreaming) نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال روانی است که فرد با خیال‌بافی بیش از اندازه در زندگی روزمره خود اختلال ایجاد می‌کند. خیال‌پردازی ناسازگار می‌تواند منجر به پریشانی شود یا جایگزین تعامل انسانی شود و ممکن است در عملکرد عادی انسان مثل رابطه اجتماعی یا کار اختلال ایجاد کند.^[۱]^[۲] تشخیص این نوع فرم اختلال با هیچ معیار عمده پزشکی یا روانشناختی قابل تشخیص نیست و هیچ راهنمای تشخیص روانپزشکی یا پزشکی یافت نمی‌شود.^[۳] در سال ۲۰۰۲، این اصطلاح توسط پروفسور الی سامر از دانشگاه حیفا ابداع شد.^[۲] الی سامر این اختلال را اینگونه تعریف می‌کند: «فعالیت فانتزی افراطی که جایگزین تعامل انسانی می‌شود و/یا بر عملکرد تحصیلی، میان فردی یا حرفه ای فرد تداخل ایجاد می‌کند.»^[۲] در خارج از تحقیقات الی سامر، دربارهٔ این اختلال تحقیقات محدودی انجام شده‌است.

محدوده خیال پردازی[ویرایش]

رویاپردازی یک فعالیت ذهنی بسیار رایج است که تقریباً همه تجربه می‌کنند.^[۴] برخی از افراد این توانایی را دارند تا به قدری واضح رویاپردازی کنند که احساس حضور در محیط خیالی را تجربه کنند.^[۲] برای برخی این تجربه به قدری لذت بخش است که مجبور به تکرار آن می‌شوند و در نتیجه به آن اعتیاد پیدا می‌کنند.^[۵]^[۶]^[۱]

الی سامر وجود برخی محرک‌ها را مطرح می‌کنند که فرد با آنها شروع به رویاپردازی می‌کند مثل فانتزی‌های بسیار واضح با «ویژگی‌های داستان‌مانند» که در آن شخصیت‌ها، داستان و فضا شکل می‌گیرد.^[۷] همچنین او در تحقیقات خودش استدلال می‌کند که خیال‌پردازی ناسازگار نوعی از روان‌پریشی نیست، زیرا افراد مبتلا به خیال‌پردازی ناسازگار می‌توانند بگویند که خیال پردازی‌های آنها واقعی نیست، در حالی که افراد مبتلا به اختلالات روان پریشی در تفکیک توهمات یا هذیان‌ها از واقعیت مشکل دارند.^[۷]

خیال‌پردازی ناسازگار به عنوان یک اختلال روانپزشکی شناخته شده نیست ولی از زمانی که سامر برای اولین بار این اختلال را در سال ۲۰۰۲ مطرح کرد، گروه‌های حمایتی آنلاین را تشکیل داد.^[۸]^[۹] یکی از گروه‌های پشتیبانی در سایت وبلاگ آنلاین Wild Minds است که شامل پست‌هایی دربارهٔ تجربیات خود افراد، کانال چت و انجمن است.^[۱۰]

پژوهش‌ها[ویرایش]

در حال حاضر، خیال‌پردازی ناسازگار توسط اتحادیه ای از پژوهش‌گران (اتحادیه بین‌المللی برای تحقیقات رویاپردازی ناسازگارانه یا ICMDR) از کشورهای مختلف از جمله ایالات متحده، لهستان، سوئیس، اسرائیل، یونان و ایتالیا مورد مطالعه قرار می‌گیرد. محققان علاقه‌مند می‌توانند به این اتحادیه عضو شوند تا همکاری‌ها دربارهٔ این زمینه کوچک تحقیقاتی تقویت شود. وب سایت ICMDR تمام مطالعات علمی در مورد خیال‌پردازی ناسازگار را در بخش «انتشارات» منتشر می‌کند.

تشخیص[ویرایش]

هیچ راه رسمی برای تشخیص خیال‌پردازی ناسازگار وجود ندارد زیرا هنوزهیچ راهنمای تشخیصی رسمی روانپزشکی مثل DSM-5 به رسمیت شناخته نشده‌است. با این حال، برخی از روش‌ها برای سنجش اختلال توسعه یافته‌اند.^[۷]

مقیاس خیال‌پردازی ناسازگار (MDS-16)[ویرایش]

در سال ۲۰۱۵، یک اندازه‌گیری خودگزارشی ۱۴ ماده‌ای تحت نام «مقیاس ناسازگار رویاپردازی» یا MDS-16 برای شناسایی ناهنجاری‌ها در رویاپردازی افراد طراحی شد. هدف این تست اندازه‌گیری، ارائه یک اندازه‌گیری معتبر از شرایط بیمار و پتانسیل تبدیل شدن خیال‌پردازی ناسازگار به یک اختلال روانی بود.^[۷]

بعداً دو مورد دیگر اضافه شد که استفاده از موسیقی در پرورش خیال‌پردازی را ارزیابی می‌کند. تست MDS-16 در چندین کشور مانند ایالات متحده، ترکیه، انگلستان، ایتالیا و اسرائیل استفاده شده‌است.^[۱۱]^[۱۲]

چندابتلایی احتمالی[ویرایش]

خیال‌پردازی ناسازگار ممکن است با تعدادی از اختلالات روانی موجود مثل اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی، اختلال اضطراب، اختلال افسردگی عمده و اختلال وسواسی-جبری (OCD) همراه شود و دارای پتانسیل چندابتلایی باشد.^[۱۳] در یک مطالعه موردی، فلووکسامین، دارویی که معمولاً برای درمان مبتلایان به OCD استفاده می‌شود، به بیمار مبتلا به این اختلال داده شد. بیمار دریافت که بهتر می‌تواند دفعات خیال‌پردازی خود را کنترل کند.^[۱۴]

در رسانه‌ها[ویرایش]

خیال‌پردازی ناسازگار به‌طور رسمی به عنوان یک اختلال روانی شناخته نشده اما از سال ۲۰۲۰ توجه بسیاری از اخبار و رسانه‌ها را به خود جلب کرده‌است.^[۱۵]^[۱۶]^[۱۷]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Maladaptive daydreaming». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۲.

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ Pietkiewicz, I.J.; Nęcki, S.; Bańbura, A.; Tomalski, R. (September 2018). "Maladaptive daydreaming as a new form of behavioral addiction". Journal of Behavioral Addictions. 7 (3): 838–843. doi:10.1556/2006.7.2018.95. PMC 6426361. PMID 30238787.
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ ^۲٫۲ ^۲٫۳ Somer, Eli (Fall 2002). "Maladaptive Daydreaming: A Qualitative Inquiry" (PDF). Journal of Contemporary Psychotherapy. 32 (2/3): 197–212.
↑ "DSM-5". www.psychiatry.org. Retrieved 17 July 2020.
↑ Singer, J. L. (1966). Daydreaming: An Introduction to the Experimental Study of Inner Experience. New York, NY: Random House.
↑ Somer, E.; Somer, L.; Jopp, S.D. (9 June 2016). "Parallel lives: A phenomenological study of the lived experience of maladaptive daydreaming". Journal of Trauma & Dissociation. 17 (5): 561–576. doi:10.1080/15299732.2016.1160463. PMID 26943233. S2CID 970330.
↑ Bigelsen, J.; Schupak, C. (December 2011). "Compulsive fantasy: Proposed evidence of an under-reported syndrome through a systematic study of 90 self-identified non-normative fantasizers". Consciousness and Cognition. 20 (4): 1634–1648. doi:10.1016/j.concog.2011.08.013. PMID 21959201. S2CID 206954778.
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ ^۷٫۲ ^۷٫۳ Somer, Eli; Lehrfeld, Jonathan; Bigelsen, Jayne; Jopp, Daniela S. (2016). "Development and validation of the Maladaptive Daydreaming Scale (MDS)". Consciousness and Cognition (به انگلیسی). 39: 77–91. doi:10.1016/j.concog.2015.12.001. PMID 26707384. S2CID 4848532.
↑ Soffer-Dudek, Nirit; Somer, Eli (15 May 2018). "Trapped in a Daydream: Daily Elevations in Maladaptive Daydreaming Are Associated With Daily Psychopathological Symptoms". Frontiers in Psychiatry. 9: 194. doi:10.3389/fpsyt.2018.00194. ISSN 1664-0640. PMC 5962718. PMID 29867613.
↑ Bershtling, O.; Somer, E. (27 August 2018). "The Micro-Politics of a New Mental Condition: Legitimization in Maladaptive Daydreamers' Discourse". The Qualitative Report. 23 (8): 1983–2002. doi:10.46743/2160-3715/2018.3466.
↑ "Dissociative Disorders Links". www.gracepointwellness.org. Archived from the original on 11 September 2021. Retrieved 11 September 2021.
↑ Soffer-Dudek, Nirit; Somer, Eli; Abu-Rayya, Hisham M.; Metin, Barış; Schimmenti, Adriano (2 November 2020). "Different cultures, similar daydream addiction? An examination of the cross-cultural measurement equivalence of the Maladaptive Daydreaming Scale". Journal of Behavioral Addictions. 9 (4): 1056–1067. doi:10.1556/2006.2020.00080. ISSN 2062-5871. PMID 33141115.
↑ Schimmenti, Adriano; Sideli, Lucia; La Marca, Luana; Gori, Alessio; Terrone, Grazia (2 September 2020). "Reliability, Validity, and Factor Structure of the Maladaptive Daydreaming Scale (MDS–16) in an Italian Sample". Journal of Personality Assessment (به انگلیسی). 102 (5): 689–701. doi:10.1080/00223891.2019.1594240. ISSN 0022-3891. PMID 31012744. S2CID 128360603.
↑ Somer, Eli; Soffer-Dudek, Nirit; Ross, Colin A. (2017). "The Comorbidity of Daydreaming Disorder (Maladaptive Daydreaming)". The Journal of Nervous and Mental Disease (به انگلیسی). 205 (7): 525–530. doi:10.1097/NMD.0000000000000685. ISSN 0022-3018. PMID 28598955. S2CID 13618389.
↑ Bigelsen, Jayne; Schupak, Cynthia (2011). "Compulsive fantasy: Proposed evidence of an under-reported syndrome through a systematic study of 90 self-identified non-normative fantasizers". Consciousness and Cognition (به انگلیسی). 20 (4): 1634–1648. doi:10.1016/j.concog.2011.08.013. PMID 21959201. S2CID 206954778.
↑ Bigelsen, Jayne; Kelley, Tina. "When Daydreaming Replaces Real Life". The Atlantic. ISSN 1072-7825. Retrieved 6 December 2020.
↑ "The daydream that never stops". www.bbc.co.uk (به انگلیسی). BBC. Retrieved 6 December 2020.
↑ "People with "Maladaptive Daydreaming" spend an average of four hours a day lost in their imagination". Research Digest (به انگلیسی). 25 June 2018. Archived from the original on 18 August 2018. Retrieved 6 December 2020.

پیوند به بیرون[ویرایش]

"What It's Like When Your Daydreams Are Just as Real as Life", The Cut, New York magazine, ۳ سپتامبر ۲۰۱۶
"Is Your Excessive Daydreaming a Sign of a More Serious Problem?", Michael O. Schroeder, U.S. News, July 12, 2018
هر آنچه باید درباره‌ی «خیال‌پردازی ناسازگار» بدانید بایگانی دیجی گالا مگ

[Pietkiewicz_2018-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ Pietkiewicz, I.J.; Nęcki, S.; Bańbura, A.; Tomalski, R. (September 2018). "Maladaptive daydreaming as a new form of behavioral addiction". Journal of Behavioral Addictions. 7 (3): 838–843. doi:10.1556/2006.7.2018.95. PMC 6426361. PMID 30238787.

[c1-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ ^۲٫۲ ^۲٫۳ Somer, Eli (Fall 2002). "Maladaptive Daydreaming: A Qualitative Inquiry" (PDF). Journal of Contemporary Psychotherapy. 32 (2/3): 197–212.

[3] "DSM-5". www.psychiatry.org. Retrieved 17 July 2020.

[4] Singer, J. L. (1966). Daydreaming: An Introduction to the Experimental Study of Inner Experience. New York, NY: Random House.

[5] Somer, E.; Somer, L.; Jopp, S.D. (9 June 2016). "Parallel lives: A phenomenological study of the lived experience of maladaptive daydreaming". Journal of Trauma & Dissociation. 17 (5): 561–576. doi:10.1080/15299732.2016.1160463. PMID 26943233. S2CID 970330.

[auto-6] Bigelsen, J.; Schupak, C. (December 2011). "Compulsive fantasy: Proposed evidence of an under-reported syndrome through a systematic study of 90 self-identified non-normative fantasizers". Consciousness and Cognition. 20 (4): 1634–1648. doi:10.1016/j.concog.2011.08.013. PMID 21959201. S2CID 206954778.

[:0-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ ^۷٫۲ ^۷٫۳ Somer, Eli; Lehrfeld, Jonathan; Bigelsen, Jayne; Jopp, Daniela S. (2016). "Development and validation of the Maladaptive Daydreaming Scale (MDS)". Consciousness and Cognition (به انگلیسی). 39: 77–91. doi:10.1016/j.concog.2015.12.001. PMID 26707384. S2CID 4848532.

[8] Soffer-Dudek, Nirit; Somer, Eli (15 May 2018). "Trapped in a Daydream: Daily Elevations in Maladaptive Daydreaming Are Associated With Daily Psychopathological Symptoms". Frontiers in Psychiatry. 9: 194. doi:10.3389/fpsyt.2018.00194. ISSN 1664-0640. PMC 5962718. PMID 29867613.

[9] Bershtling, O.; Somer, E. (27 August 2018). "The Micro-Politics of a New Mental Condition: Legitimization in Maladaptive Daydreamers' Discourse". The Qualitative Report. 23 (8): 1983–2002. doi:10.46743/2160-3715/2018.3466.

[10] "Dissociative Disorders Links". www.gracepointwellness.org. Archived from the original on 11 September 2021. Retrieved 11 September 2021.

[:1-11] Soffer-Dudek, Nirit; Somer, Eli; Abu-Rayya, Hisham M.; Metin, Barış; Schimmenti, Adriano (2 November 2020). "Different cultures, similar daydream addiction? An examination of the cross-cultural measurement equivalence of the Maladaptive Daydreaming Scale". Journal of Behavioral Addictions. 9 (4): 1056–1067. doi:10.1556/2006.2020.00080. ISSN 2062-5871. PMID 33141115.

[12] Schimmenti, Adriano; Sideli, Lucia; La Marca, Luana; Gori, Alessio; Terrone, Grazia (2 September 2020). "Reliability, Validity, and Factor Structure of the Maladaptive Daydreaming Scale (MDS–16) in an Italian Sample". Journal of Personality Assessment (به انگلیسی). 102 (5): 689–701. doi:10.1080/00223891.2019.1594240. ISSN 0022-3891. PMID 31012744. S2CID 128360603.

[13] Somer, Eli; Soffer-Dudek, Nirit; Ross, Colin A. (2017). "The Comorbidity of Daydreaming Disorder (Maladaptive Daydreaming)". The Journal of Nervous and Mental Disease (به انگلیسی). 205 (7): 525–530. doi:10.1097/NMD.0000000000000685. ISSN 0022-3018. PMID 28598955. S2CID 13618389.

[14] Bigelsen, Jayne; Schupak, Cynthia (2011). "Compulsive fantasy: Proposed evidence of an under-reported syndrome through a systematic study of 90 self-identified non-normative fantasizers". Consciousness and Cognition (به انگلیسی). 20 (4): 1634–1648. doi:10.1016/j.concog.2011.08.013. PMID 21959201. S2CID 206954778.

[15] Bigelsen, Jayne; Kelley, Tina. "When Daydreaming Replaces Real Life". The Atlantic. ISSN 1072-7825. Retrieved 6 December 2020.

[16] "The daydream that never stops". www.bbc.co.uk (به انگلیسی). BBC. Retrieved 6 December 2020.

[17] "People with "Maladaptive Daydreaming" spend an average of four hours a day lost in their imagination". Research Digest (به انگلیسی). 25 June 2018. Archived from the original on 18 August 2018. Retrieved 6 December 2020.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]