جراحات چشمی خیزش ۱۴۰۱ ایران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

جنبش چشم برای آزادی (به انگلیسی: Eyes for Freedom Movement) یکی از کنش‌های مهم جنبش «زن، زندگی، آزادی» ایران بود. این جنبش مسالمت آمیز در پی کشته‌شدن مهسا امینی زن کُرد ایرانی ۲۱ ساله در تهران و هنگام بازداشت در ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ شکل گرفت و به سختی سرکوب شد. از جمله اینکه تعداد قابل توجهی از معترضان غیر مسلح توسط نیروهای امنیتی هدف شلیک مستقیم و از فاصلهٔ نزدیک به چشم قرار گرفتند.[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸] آسیب‌دیدگان چشمی، شهروندانی که در اثر سرکوب اعتراضات توسط نیروهای مسلح دچار آسیب از ناحیه یک یا دو چشم شده بودند، با شعاری تحت عنوان «چشم برای آزادی» گرد هم آمدند و با اعلام همبستگی، برای ایجاد انگیزه پشتیبانی در مردم و آگاهی‌رسانی به همگان تلاش کردند.[۶][۹] برآوردهای گزارش به‌دست‌آمده از چشم‌پزشکان تنها در ماه آبان ۵۸۰ مورد تأییدشده آسیب چشمی را نشان می‌دهد و آمار واقعی بسیار بیشتر خواهد بود.[۱۰][۱۱][۸][۹] گستردگی آسیب‌دیدگان چشمی در سراسر کشور و آمار این صدمات نشان می‌دهد این آسیب‌ها سازمان‌یافته و هدفمند اتفاق افتادند.[۱۲]

مقابله با معترضان[ویرایش]

در جریان جنبش «زن، زندگی، آزادی»، تعداد قابل توجهی از شهروندان اعم از معترضان و رهگذران خیابان و حتی کودکان در اثر شلیک مستقیم یا اتفاقی به چشم یا اصابت قوطی گاز اشک آور از طوی مأموران حکومتی به سرشان دچار آسیب‌های چشمی شدند. بر اساس گواهی متخصصان بیمارستان‌های چشم‌پزشکی فارابی و وابسته، فقط در تهران حداقل پانصد نفر از یک یا هر دو چشم آسیب دیدند. آژانش‌های حقوق بشر تأیید می‌کنند که این آسیب‌ها هدفمند و سیستماتیک اتفاق افتاده است. برخی از آسیب دیدگان به‌طور واضح به یاد می‌آورند که ضارب به چشم‌هایشان نگاه کرده و هدفمند عمل کرده است. مرسده شاهین‌کار، الهه توکلیان، نیلوفر آقایی از جمله فعالان آسیب دیده شناخته شده هستند. پرتابه‌های ضربه‌ای جنبشی (به انگلیسی: kinetic-impact-projectiles (KIP)) مخفف نام گروهی از سلاح‌هاییست که برای رو در رویی با اعتراضات و کنترل جمعیت توسط پلیس ضد شورش استفاده می‌شود. از جمله اسلحه‌های پینت بال با گلوله‌های فشرده پلاستیکی، گاز اشک آور و گلوله‌های ساچمه ای برای اسلحه جنگی وینچستر.[۱۳][۱۴][۱۵] KIP این موارد به عنوان سلاح‌های غیر کشنده یا کم کشنده به بازار عرضه می‌شوند و به‌طور اصولی در جهت پراکنده کردن جمعیت بدون ایجاد زخم‌های نافذ استفاده می‌شوند.[۱۳] با این حال، در صورت استفاده غیراصلی و خشونت‌آمیز و از فاصله نزدیک و هدف قرار دادن نواحی آسیب‌پذیر بدن انسان، مانند چشم می‌توانند باعث آسیب‌های جدی منجر به ناتوانی مادام العمر یا حتی مرگ شوند. نمونه‌های دیگری از KIPها شامل گلوله‌های پلاستیکی فشرده یا ساچمه ای یا گلوله‌های کیسه‌ای لوبیایی، یا گلوله‌های گردهای اسفنجی (که بدنه از جنس فلزهای ریز و نوک آن از جنس اسفنج تشکیل شده است) یا گلوله‌های ساچمه‌ای به این صورت که گلوله ای استوانه‌ای شکل از جنس پلاستیک، که با تعداد زیادی ساچمه‌ها پر شده است و با وینچستر شلیک می‌شود و به دو صورت ریز و درشت وجود دارد، نوع ریز برای شکار پرندگان و درشت برای شکار آهو است.[۱۶][۱۴][۱۳] گلوله‌های پلاستیکی گلوله‌های تکی است و با سلاح پینت بال شلیک می‌شود و به تیله مانند است.[۱۴][۱۳] ابوالفضل آدینه زاده، نوجوان ۱۷ ساله‌ای که به تظاهرات جنبش «زن، زندگی، آزادی» پیوسته بود، یک نمونه از تعداد بسیاری از معترضان در ایران است که در نتیجه استفاده از اسلحهKIP در فاصله نزدیک کشته شد.[۱۶][۱۷] مواردی نیز گزارش شده که معترضان در اثر اصابت مستقیم قوطی گاز اشک آور کشته شده یا چشم خود را از دست داده‌اند. هستی نارویی کودک هفت ساله‌ای بود که در جریان جمعه خونین زاهدان در اثر اصابت قوطی گاز اشک‌آور کشته شد.[۱۸][۱۹][۱۴][۲۰] ابوالفضل امیرعطایی، پسر ۱۶ ساله‌ای که در ۳۱ شهریور ۱۴۰۱ به تظاهرات پیوسته بود، از فاصله نزدیک با گاز اشک‌آور مستقیماً از ناحیه سر مورد اصابت گلوله گاز اشک‌آور قرار گرفت و آسیب فاجعه‌باری به یک طرف جمجمه و مغز وی وارد شد.[۲۱] امیرعطایی پس از ۸ ماه در حالت نباتی بود، در ۶ خرداد ۱۴۰۲ بر اثر جراحات جان باخت.[۲۱]

در تحقیقاتی که از سازمان عفو بین‌الملل بررسی شد اطلاعاتی درمورد سوء استفاده از KIP را جمع‌آوری کرد و نمونه‌هایی را در ۳۰ کشور مختلف از آسیب‌های ناروا توسط معترضان به دست پلیس ضدشورش یافت.[۱۴]

اعتراضات سال ۱۴۰۱ در ایران اولین باری نبود که آسیب‌های چشمی در داخل ایران گزارش می‌شدند. پزشکان در اصفهان در پی اعتراضات آبان ماه ۱۴۰۰ از ۴۰ مورد آسیب‌های چشمی در یک روز از سرکوب اعتراضات مسالمت آمیز پلیس خبر دادند.[۲۲]

جنایت علیه بشریت[ویرایش]

ماده ۷ اساسنامه رُم که بر اساس آن دادگاه کیفری بین‌المللی تشکیل شده است، جنایات علیه بشریت را تعریف می‌کند.[۲۳] این تعریف شامل موارد زیر است:

«سایر اعمال غیرانسانی شخصیت مشابه که عمداً باعث رنج زیاد یا آسیب جدی به بدن یا سلامت روحی یا جسمی می‌شود.» - ماده ۷ اساسنامه رم، قسمت 2 (1)(k).[۲۳]

« «حمله علیه هر جمعیت غیرنظامی» به معنای رفتاری است که شامل ارتکاب چندگانه اقدامات ذکر شده در بند ۱ علیه هر جمعیت غیرنظامی، به تبع یا در پیشبرد سیاست دولتی یا سازمانی برای ارتکاب چنین حمله ای است.» - ماده ۷ اساسنامه رم، قسمت 2 (1)(a).[۲۳]

سازمان غیردولتی حقوق بشر ایران (IHRNGO) مستقر در نروژ ۱۳۸ مورد خاص آسیب چشم را در شهرهای مختلف ایران تأیید کرد تا ماهیت سیستماتیک جراحات علیه معترضان غیرمسلح را برجسته کند.[۲۴][۱۲] گزارش‌های دست اول این است که شلیک به معترضان هدف مند بود است و آسیب چشمی را تأکید می‌کند به گفته معترضان قبل از شلیک به آنها با لیزر بر روی صورت معترضان می انداختن و هدف می گرفتن.[۲۵][۲۶]

در حالی که مجروحان در شیلی و ایالات متحده موفقیت‌هایی (هر چند محدود و پراکنده) در دادخواهی از طریق دستگاه قضایی کشور خود را داشته‌اند، در ایران تعداد محدودی قادر به شکایت بی‌نتیجه بوده‌اند و با تهدید و تلافی روبه رو شده‌اند.[۲۷][۲۸][۲۹][۳۰] برخی خانواده‌های معترضانی که به قتل رسیده‌اند که تلاش کرده‌اند عدالت را از طریق سیستم قضایی در داخل ایران دنبال کنند، بارها به تلافی تلاش‌هایشان تهدید یا بازداشت شده‌اند.[۳۱][۳۲] در تیر ماه ۱۴۰۲، خواهر معترض مقتول میلاد سعیدیان جو، زهرا سعیدیان جو برای دومین بار بعد از چهار ماه دوباره بازداشت شد.[۳۳][۳۴] پیش از این در طی این سال زهرا نیز به دلیل فعالیت‌هایش برای عدالت‌خواهی برادرش از شغل خود اخراج شده است؛[۳۵] بنابراین عملاً پیگیری عدالت در داخل ایران غیرممکن است.[۳۶]

ایران یکی از کشورهایی بود که عضو اساسنامه رم قرار نگرفت و این یک چالش حقوقی در پیگیری عدالت برای مردم ایران ایجاد کرد، با این حال وکلای حقوق بشر به‌طور فعال سازوکارهایی را پیش گرفتن تا راهایی برای دنبال کردن و پیگیری عدالت پیدا کنند.[۳۷][۳۸][۳۹] در ۶ آذر ۱۴۰۱ شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد قطعنامه ای را برای تشکیل یک هیئت حقیقت یاب مستقل بین‌المللی در مورد وخامت وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران را به‌طور ویژه تصویب کرد. و با احترام به زنان و کودکان در کشور ایران.[۳۹]

واکنش دولت، تبلیغات و واکنش عمومی جهانی[ویرایش]

پاسخ دولت[ویرایش]

در اوج اعتراضات که برای اکثر آسیب دیدگان رخ داد واکنش دولت استفاده از آمبولانس‌ها برای انتقال مستقیم معترضان به بازداشتگاه‌ها به‌جای بیمارستان‌ها بوده است.[۴۰][۴۱][۴۲][۴۳][۴۴] همچنین، تهدید و دستگیری کادر پزشکان به دلیل ارائه کمک به معترضان آسیب دیده، و قرار دادن نگهبان در ورودی بیمارستان‌ها برای یادداشت اسامی افرادی که با آسیب‌های مربوط به اعتراضات و می خواستن وارد بیمارستان‌ها شوند. بسیاری مجبور به متوسل شدن به درمان‌های خانگی شدند و حتی پیگیر درمانگاه ایمن برای رسیدگی فوری به جراحات هم شدند به امید این که بعداً بتوانند به بیمارستان‌ها دسترسی پیدا کنند. آنها قادر به بیان علت واقعی آسیب شان در هیچ مکانی درمانگاه‌ها نبودند. سکوت آنها به دلیل ترس از وارد شدن به بیمارستان‌ها و بازداشت بود ترس از اینکه مسئولان بیمارستان‌ها نام و مشخصات و حتی خود آنها را تحویل به مقامات حکومتی بدهند.[۴۵] این امر به ویژه در مورد آسیب‌های چشمی که اغلب به مراقبت‌های فوری نیاز دارند تا حدی که بینایی حفظ شود، آسیب‌رسان بود.[۴۶]

تبلیغات[ویرایش]

با رشد هشتگ چشم برای آزادی و جلب توجه جهانی به این گروه، دولت با تلاش برای بی‌اعتبار کردن معترضان مجروح دست به پاسخ گویی زد.[۴۷] در تهران، در ماه اردیبهشت ۱۴۰۲ بنرهایی با تصویری کارتونی از مردانی با پانسمان‌های چشمی، یکی با بینی بلند چوبی، نصب شد که اشاره‌ای به شخصیت خیالی پینوکیو است که وقتی دروغ می‌گوید، بینی چوبی‌اش رشد می‌کند. زیر این تصویر این عبارت بود: «در دروغگویان خیری نهفته نیست».[۴۸]

واکنش عمومی جهانی[ویرایش]

در ۱۹ فروردین ۱۴۰۲ آنجلینا جولی پستی در اینستاگرام خود با نشانه ای از همبستگی با کسانی که آسیب چشمی دیده بودند منتشر کرد و جملات و تصاویری از الهه توکلیان و زانیار تندرو را به اشتراک گذاشت. هنرمندان متعدد ایرانی در داخل و خارج از ایران ابراز همبستگی کردند.[۴۹][۵۰] روزبه بمانی خواننده ترانه ای به نام «چشمات» در همبستگی با این جنبش موسیقی اش را منتشر کرد. در تظاهرات در سراسر جهان تظاهر کنندگان برای کمک به افزایش آگاهی در مورد این موضوع پانسمان چشمی بر چشمانشان زدن و عکس قربانیان را به نمایش گذاشتند.

منابع[ویرایش]

  1. ↑ آیدا قجر (۲۳ فروردین ۱۴۰۳). «چشم‌هایش؛ کوثر افتخاری؛ با نیشخند به چشم من شلیک کرد». ایران‌وایر. دریافت‌شده در آوریل ۱۷, ۲۰۲۴.
  2. ↑ «Mahsa Amini's father detained by Iranian security forces on anniversary of her death in detention» (به انگلیسی). ABC News. ۲۰۲۳-۰۹-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۷.
  3. ↑ "Iran Human Rights Highlights Targeting of Protesters' Eyes". VOA (به انگلیسی). 2023-09-22. Retrieved 2023-10-17.
  4. ↑ «Mahsa Amini and a year of brutality and courage in Iran – in illustrations» (به انگلیسی). the Guardian. ۲۰۲۳-۰۹-۱۴. شاپا 0261-3077. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۷.
  5. ↑ "Women, Life, Freedom — The Iranian Government's Deadly Response To Protests In The Country". www.thegazelle.org (به انگلیسی). Retrieved 2023-10-17.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Ghajar, Aida (2023-04-20). "Blinding as a Weapon (35): The Bystander Who Lost Both Eyes and Joys of Daily Life". Iran Wire. Retrieved 2023-09-27.
  7. ↑ Johnston, Holly (2023-07-24). "'I did this for my country': Iran's blinded protesters proud of their sacrifice". The National (به انگلیسی). Retrieved 2023-10-19.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Engelbrecht، Cora (۲۰۲۲-۱۱-۱۹). «Hundreds of Protesters in Iran Blinded by Metal Pellets and Rubber Bullets» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ «Iran protests: Victims shot in eyes hold on to hopes» (به انگلیسی). BBC News. ۲۰۲۳-۰۴-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  10. ↑ "Ocular Injuries in Iranian Protesters". American Academy of Ophthalmology (به انگلیسی). 2023-01-18. Retrieved 2023-10-19.
  11. ↑ Farda, RFE/RL's Radio. "Activists Say Iran's 'Eye Victims' Under Government Pressure With Arrests" (به انگلیسی). Retrieved 2023-10-19.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ "Iran Protests 2022: Women Protester Eyes Intentionally and Systematically Targeted" (PDF). Iran Human Rights (IHRNGO). 2023-09-22. Retrieved 2023-09-27.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ ۱۳٫۳ «Health Impacts of Crowd-Control Weapons: Kinetic Impact Projectiles (Rubber Bullets)». PHR (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ ۱۴٫۴ ""My Eye Exploded": the Global Abuse of Kinetic Impact Projectiles". Amnesty International (به انگلیسی). Retrieved 2023-10-19.
  15. ↑ "Ocular Injuries in Iranian Protesters". American Academy of Ophthalmology (به انگلیسی). 2023-01-18. Retrieved 2023-10-19.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ «Abolfazl Adinezadeh: Teenage protester shot dead by security forces - sources» (به انگلیسی). BBC News. ۲۰۲۲-۱۰-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  17. ↑ Strzyżyńska، Weronika (۲۰۲۲-۱۰-۲۰). «Schoolboy protester dies in Iran after reportedly being shot at close range» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  18. ↑ "Iranian Teenager Shot In Head During Protests Succumbs To Injuries". Iran International (به انگلیسی). 2023-10-19. Retrieved 2023-10-19.
  19. ↑ Ghajar, Aida (2023-07-17). "Blinding as a Weapon (47): Blinded Protester Tells Attacker, "I Forgive You"". IranWire. Retrieved 2023-10-01.
  20. ↑ Otis, John (2022-10-10). "For Chileans blinded in police violence, making music has become one path to healing". npr. Retrieved 2023-10-02.
  21. ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ "Iranian Teenager Shot In Head During Protests Succumbs To Injuries". Iran International (به انگلیسی). 2023-10-19. Retrieved 2023-10-19.
  22. ↑ "Iranian police 'intentionally targeted' heads and eyes of protesters in Isfahan: witnesses". The Observers - France 24 (به انگلیسی). 2021-12-03. Retrieved 2023-10-19.
  23. ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ ۲۳٫۲ "Rome Statute of the International Criminal Court" (PDF). International Criminal Court: 4–7. 1998-07-17.
  24. ↑ "Islamic Republic Systematically Targeted Protester Eyes in Nationwide Protests". Iran Human Rights (IHRNGO). 2023-03-02. Retrieved 2023-09-19.
  25. ↑ Half-Blinded By Iranian Police: A Protester's Story (به انگلیسی), 2023-07-25, retrieved 2023-10-19
  26. ↑ «چشم‌هایش؛ علی طاحونه: پیروزی نور بر تاریکی». ایران وایر. ۱۴۰۱-۱۲-۱۸. دریافت‌شده در ۱۴۰۲-۰۷-۲۷.
  27. ↑ Henry • •، Kelvin (۲۰۲۳-۰۳-۱۸). «La Mesa Woman Blinded in One Eye During 2020 Protests Settles With City for $10 Million». NBC 7 San Diego (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  28. ↑ Jara, Ilsen (2020-09-01). "Los ojos de Fabiola Campillai que la policía chilena cegó" (به اسپانیایی). Retrieved 2023-10-19.
  29. ↑ Ghajar, Aida (2023-05-02). "Blinding as a Weapon (37): Bringing the Fight to the Judiciary". IranWire. Retrieved 2023-10-02.
  30. ↑ "Iranian Lawyer Says Victims In Recent Protests File Lawsuits". Iran International (به انگلیسی). 2023-10-19. Retrieved 2023-10-19.
  31. ↑ "Iran: Family under repeated attack for seeking justice: Elham Afkari and Vahid Afkari". Amnesty International (به انگلیسی). Retrieved 2023-10-19.
  32. ↑ Eikdar, Solmaz (2023-08-24). "Iranian Government Detains Relatives of Crackdown Victims Who Seek Justice". IranWire. Retrieved 2023-10-02.
  33. ↑ «Zahra Saeedianjoo Arrested in Tehran». Hrana (به انگلیسی). ۲۰۲۳-۰۷-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  34. ↑ «Killed Protestor Milad Saeedianjoo's Siblings Arrested». Hrana (به انگلیسی). ۲۰۲۳-۰۳-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  35. ↑ «Zahra Saeedianjo, the sister of Milad Saeedianjo, has been arrested again». Hengaw (به کردی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  36. ↑ "Human rights in Iran". Amnesty International (به انگلیسی). Retrieved 2023-10-19.
  37. ↑ «The States Parties to the Rome Statute | International Criminal Court». asp.icc-cpi.int. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  38. ↑ «End Gender Apartheid». End Gender Apartheid (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  39. ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ "ODS HOME PAGE" (PDF). documents-dds-ny.un.org. Retrieved 2023-10-02.
  40. ↑ Rebane, Teele (2022-10-19). "The doctors risking it all to treat Iran's protesters". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2023-10-19.
  41. ↑ Tabrizy، Nilo؛ Jhaveri، Ishaan (۲۰۲۲-۱۱-۲۳). «How Iran's Security Forces Use Ambulances to Suppress Protests» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  42. ↑ jasmin (۲۰۲۳-۰۲-۲۲). «Iran: Scores Blinded as Security Forces Aim Guns at Protesters' Eyes». Center for Human Rights in Iran. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  43. ↑ "Woman, Life, Freedom — The Fight For Women's Rights In Iran Continues". www.thegazelle.org (به انگلیسی). Retrieved 2023-10-19.
  44. ↑ Ghajar, Aida (2023-01-30). "Blinding As A Weapon (4): The Story Of The "Joker Of Tehran"". IranWire. Retrieved 2023-09-19.
  45. ↑ Ghajar, Aida; Hignett, Katherine; Shams, Omid (2023-03-14). "Special Report: The Islamic Republic's Use of Blinding as a Weapon of War Against Protesters" (PDF). IranWire. Retrieved 2023-09-20.
  46. ↑ Hignett, Katherine; Ghajar, Aida (2023-03-03). "Blinding as a Weapon: An Ophthalmological Review" (PDF). IranWire. Retrieved 2023-09-19.
  47. ↑ Iran, A. correspondent in (2023-06-09). "Iranian authorities accuses blinded protesters of lying". https://www.newarab.com/ (به انگلیسی). Retrieved 2023-10-19. {{cite web}}: External link in |وبگاه= (help)
  48. ↑ "Tehran Billboards Claim Protesters Shot in Eyes Are "Liars"". IranWire. 2023-05-08. Retrieved 2023-10-02.
  49. ↑ «Instagram». www.instagram.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  50. ↑ "Angelina Jolie Expresses Support For Iranian Protesters Who Lost Eyes". Iran International (به انگلیسی). 2023-10-19. Retrieved 2023-10-19.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=جراحات_چشمی_خیزش_۱۴۰۱_ایران&oldid=39318997»