کر ملی ایران

کُر ملی ایران یک گروه کر ایرانی به رهبری آلفرد ماردویان بود که به اجرای ترانه‌های محلی ایرانی و بازسازی آثار تعدادی از آهنگسازان معاصر ایران می‌پرداخت. کُر ملی ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران منحل شد.

آلفرد ماردویان در آغازِ شکل‌گیری کُر ملی از تنظیم‌های گریگوریان بهره بُرد ولی کمی بعد خودش هم گردآوری ترانه‌ها و تنظیم آنها برای آواز گروهی را آغاز کرد. ماردویان به جز تنظیم و اجرای ترانه‌های محلی مانند ترانه محلی «تو بیو» با تنظیم روبیک گریگوریان، تعدادی از آثار آهنگسازان معاصر ایران را هم برای آواز گروهی بازسازی کرده‌است. مانند ترانه «بوی جوی مولیان» از روی اثر روح‌الله خالقی.

تاریخچه

برای نخستین بار در سال ۱۳۵۱ بنیان نهاده شد. پیش از آن البته دسته‌های آواز گروهی به شکل پراکنده چندین دهه در ایران فعالیت داشتند ولی فعالیت‌هایشان به شکل عمده روی اجرای آثار آهنگسازان غربی متمرکز بود. مهرداد پهلبد (مین‌باشیان)، وزیر وقت فرهنگ و هنر، به داشتن یک کُر ملی برای اجرای آثار ایرانی گرایش داشت و این کار را به آلفرد ماردویان سپرد.

ماردویان پیش‌تر از هنرستان عالی موسیقی در تهران دیپلم نوازندگی ویولا دریافت کرده بود. او پس از چندین سال همکاری با ارکستر سمفونیک تهران به عنوان نوازنده، با دریافت بورس از وزارت فرهنگ و هنر راهی اتریش شد تا در رشته‌های رهبری آواز گروهی (کُر) و ارکستر در آکادمی موسیقی وین تحصیل کند. پس از بازگشت، او چند سال نیز رهبر دوم ارکستر سمفونیک تهران بود.

در سال ۱۳۵۱ (۱۹۷۲م) تعدادی از استادان ایتالیایی در تالار رودکی مشغول تدریس آواز بودند. ماردویان از همکاری آنها برای پرورش خوانندگان کُر ملی بهره گرفت. بزودی وزارت فرهنگ و هنر با او قرارداد بست که هر ماه یک کنسرت کامل اجرا کند.

کُر ملی ایران در برنامه‌هایش آثار ایرانی را در دو رده‌بندی اجرا می‌کرد: نخست، تنظیم ترانه‌های محلی ایرانی برای آواز گروهی و دوم بازسازی آثار تعدادی از آهنگسازان معاصر ایران. بیژن داداشی نیز به عنوان پیانیست همراه با گروه همکاری داشت.

با گسترش فعالیت‌های کُر ملی در تهران، اجراهای گروه در دیگر شهرهای ایران هم سازماندهی شد و یک بار نیز برای اجرای برنامه به ابوظبی دعوت شد.

ماردویان برای تنظیم و رهبری آثار کُرال در جریان جشن‌های دوهزار و پانصد ساله نیز فعالیت داشت و پادشاه ایران در آن زمان به وی نشان شماره یک همایونی اهدا کرد.

پایان فعالیت

در سال ۱۳۵۷ دست‌کم سه گروه کُر حرفه‌ای و مستقل در تهران فعالیت داشتند:

• «کُر ملی ایران» به رهبری آلفرد ماردویان؛
• «کُر تهران» به رهبری اِولین باغچه‌بان
• «گروه هم‌آوازان» (کُر رادیو-تلویزیون) به رهبری گلنوش خالقی.

فعالیت هر سه گروه با وقوع انقلاب اسلامی متوقف شد و هر سه رهبر چندی بعد ایران را ترک کردند. ماردویان از دیگران خوش شانس‌تر بود و توانست در جنوب کالیفرنیا سالها «گروه کُر ایرانیان ارمنی» رهبری کند؛ یک گروه نیمه‌حرفه‌ای که در برنامه‌هایش آثار ایرانی و ارمنی را اجرا می‌کرد. کیفیت کار این گروه را با «کُر ملی ایران» که از خوانندگان حرفه‌ای و آموزش دیده تشکیل شده بود نمی‌توان مقایسه کرد ولی به هر رو امکانی بود برای ادامه فعالیت اجرایی. ماردویان تا سال ۲۰۰۴ رهبری این گروه را در دست داشت و اکنون دوران بازنشستگی خود را در لوس آنجلس می‌گذراند.

وضعیت فعلی

پس از یک رکود طولانی، گروه‌های کُر در ایران فعالیت‌های خود را با کوشش افراد علاقه‌مند و امکانات محدود آغاز کرده‌اند. برخی از گروه‌های جوان‌تر توانسته‌اند برای اجرای ترانه‌های محلی ایرانی در چند جشنواره خارجی نیز شرکت کنند. تنظیم‌های روبیک گریگوریان و آلفرد ماردویان از جمله آثار اجرایی توسط آنهاست.

جستارهای وابسته

• گروه کر
• گروه کر فیلارمونیک ایران

منابع

• پژمان اکبرزاده. «چهل و پنج سال از بنیان نهادن کُر ملی ایران گذشت». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۷.

پیوند به بیرون

یادی از گروه کُر ملی ایران و گفتگو با رهبر آن، آلفرد ماردویان بی‌بی‌سی فارسی. بازبینی‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۷.