نیتیزینون

نیتیزینون
داده‌های بالینی
AHFS/Drugs.com	Consumer Drug Information
داده‌ها	EU EMA: by INN; US سازمان غذا و دارو (آمریکا): Nitisinone;
روش مصرف دارو	دهانی
کد ATC	A16AX04 ;
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی	US: فقط ℞ ;
داده‌های فارماکوکینتیک
نیمه‌عمر حذف	تقریباً ۵۴ ساعت
شناسه‌ها
	نام آیوپاک 2-[2-nitro-4-(trifluoromethyl)benzoyl]; cyclohexane-1,3-dione;
شمارهٔ سی‌ای‌اس	۱۰۴۲۰۶-۶۵-۷ ;
پاب‌کم CID	۱۱۵۳۵۵;
IUPHAR/BPS	۶۸۳۴;
دراگ‌بنک	DB00348 ;
کم‌اسپایدر	۱۰۳۱۹۵ ;
UNII	K5BN214699;
KEGG	D05177 ;
ChEBI	CHEBI:۵۰۳۷۸ ;
ChEMBL	ChEMBL۱۳۳۷ ;
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID9042673 ;
ECHA InfoCard	100.218.521
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیایی	C14H10F3NO۵
جرم مولی	329.228 g/mol g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)	Interactive image;
	SMILES O=C(c1ccc(cc1[N+]([O-])=O)C(F)(F)F)C2C(=O)CCCC2=O;
	InChI InChI=1S/C14H10F3NO5/c15-14(16,17)7-4-5-8(9(6-7)18(22)23)13(21)12-10(19)2-1-3-11(12)20/h4-6,12H,1-3H2 ; Key:OUBCNLGXQFSTLU-UHFFFAOYSA-N ;
	(صحت‌سنجی)

نیتیزینون (انگلیسی: Nitisinone) با نام تجاری اورفادین، دارویی است که جهت کند کردنِ اثرات سوء بیماری مادرزادی «تیروزینمی نوع یک» (در کنار محدودیت‌های تغذیه‌ای رایج) به‌کار می‌رود.^[۱]^[۲]^[۳] از سال ۱۹۹۱ میلادی که این دارو بدین منظور مورد استفاده قرارگرفت، نیتیزینون جایگزین پیوند کبد به عنوان خطِ اولِ درمان شده‌است.^[۴] این دارو همچنین برای درمان بیماری ادرار سیاه در دست بررسی است.^[۵]

مکانیسم اثر[ویرایش]

مکانیسم اثر این دارو، مهار آنزیمی ۴-هیدروکسی‌فنیل‌پیرووات دی‌اکسیژناز (HPPD) است.^[۶]^[۷] این عمل در بیماران مبتلا به تیروزینمی نوع یک، منجر به جلوگیری از ساختِ «مالئیل‌استواستیک اسید» و «فوماریل‌استو استیک اسید» می‌گردد. این دو ماده پیش‌ساز سوکسینیل‌استون هستند که خاصیت سمی برای کبد و کلیه انسان دارد.^[۴]

استفاده از نیتیزینون در مبتلایان به بیماری ادرار سیاه (آلکاپتونوری) موجب کاهش شدید سطح «هموجنتیسیک دی‌اکسیداز» (HGD) می‌گردد.خطای یادکرد: برچسب <ref> غیرمجاز؛ نام‌های غیرمجاز یا بیش از اندازه ().

عوارض جانبی[ویرایش]

نفخ شکمی، تیرگی ادرار، شکم‌درد، احساس ضعف و خستگی، سردرد، مدفوع روشن، بی‌اشتهایی، کاهش وزن و زردی پوست و چشم‌ها، برخی از عوارض جانبی این دارو هستند.^[۸]

تاریخچه[ویرایش]

نیتیزینون در اصل با هدفِ تولیدِ دسته‌ای از علف‌کش‌ها به نام «بازدارنده‌های ۴-هیدروکسی‌فنیل‌پیرووات دی‌اکسیژناز» ساخته شد و متعلق به خانوادهٔ «بنزوئیل‌سیکلوهگزان-۱و۳-دیون» است که از گونه‌ای فیتوتوکسین طبیعی در نوعی گیاهِ شیشه‌شور استرالیایی به نام «کالیستمون سیترینوس» به‌دست می‌آید.^[۹] آنزیم ۴-هیدروکسی‌فنیل‌پیرووات دی‌اکسیژناز برای کاتابولیسم تیروزین در گیاهان و جانوران ضروری است.^[۱۰] در گیاهان، این فرایند منجر به تخریب سبزینه و مرگ آنان می‌شود.^[۱۰] در مطالعات سم‌شناسی، معلوم شد که نیتیزینون در موش‌های صحرایی^[۱۱] و انسان^[۱۲] اثرات عملکردی دارد.

منابع[ویرایش]

↑ National Organization for Rare Disorders. Physician’s Guide to Tyrosinemia Type 1 بایگانی‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine
↑ "Nitisinone (Oral Route) Description and Brand Names". Mayoclinic.com. 2015-04-01. Retrieved 2015-06-04.
↑ Sobi Orfadin® (nitisinone) بایگانی‌شده در ۴ مه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ McKiernan, Patrick J (2006). "Nitisinone in the Treatment of Hereditary Tyrosinaemia Type 1". Drugs. 66 (6): 743–50. doi:10.2165/00003495-200666060-00002. PMID 16706549.
↑ Phornphutkul, Chanika; Introne, Wendy J.; Perry, Monique B.; Bernardini, Isa; Murphey, Mark D.; Fitzpatrick, Diana L.; Anderson, Paul D.; Huizing, Marjan; Anikster, Yair; Gerber, Lynn H.; Gahl, William A. (2002). "Natural History of Alkaptonuria". New England Journal of Medicine. 347 (26): 2111–21. doi:10.1056/NEJMoa021736. PMID 12501223.
↑ Lock, E. A.; Ellis, M. K.; Gaskin, P.; Robinson, M.; Auton, T. R.; Provan, W. M.; Smith, L. L.; Prisbylla, M. P.; Mutter, L. C.; Lee, D. L. (1998). "From toxicological problem to therapeutic use: The discovery of the mode of action of 2-(2-nitro-4-trifluoromethylbenzoyl)-1,3-cyclohexanedione (NTBC), its toxicology and development as a drug". Journal of Inherited Metabolic Disease. 21 (5): 498–506. doi:10.1023/A:1005458703363. PMID 9728330.
↑ Kavana, Michael; Moran, Graham R. (2003). "Interaction of (4-Hydroxyphenyl)pyruvate Dioxygenase with the Specific Inhibitor 2-[2-Nitro-4-(trifluoromethyl)benzoyl]-1,3-cyclohexanedione†". Biochemistry. 42 (34): 10238–45. doi:10.1021/bi034658b. PMID 12939152.
↑ "Nitisinone (Oral Route) Side Effects". Mayoclinic.com. 2015-04-01. Retrieved 2015-06-04.
↑ G. Mitchell, D.W. Bartlett, T.E. Fraser, T.R. Hawkes, D.C. Holt, J.K. Townson, R.A. Wichert Mesotrione: a new selective herbicide for use in maize Pest Management Science, 57 (2) (2001), pp. 120–128
↑ ^۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ Moran, Graham R. (2005). "4-Hydroxyphenylpyruvate dioxygenase". Archives of Biochemistry and Biophysics. 433 (1): 117–28. doi:10.1016/j.abb.2004.08.015. PMID 15581571.
↑ Ellis, M.K.; Whitfield, A.C.; Gowans, L.A.; Auton, T.R.; Provan, W.M.; Lock, E.A.; Smith, L.L. (1995). "Inhibition of 4-Hydroxyphenylpyruvate Dioxygenase by 2-(2-Nitro-4-trifluoromethylbenzoyl)-cyclohexane-1,3-dione and 2-(2-Chloro-4-methanesulfonylbenzoyl)-cyclohexane-1,3-dione". Toxicology and Applied Pharmacology. 133 (1): 12–9. doi:10.1006/taap.1995.1121. PMID 7597701.
↑ Lindstedt, Sven; Odelhög, Birgit (1987). "4-Hydroxyphenylpyruvate dioxygenase from human liver". In Kaufman, Seymour (ed.). Metabolism of Aromatic Amino Acids and Amines. Methods in Enzymology. Vol. 142. pp. 139–42. doi:10.1016/S0076-6879(87)42021-1. ISBN 978-0-12-182042-8. PMID 3037254.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Nitisinone». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۸.

این یک مقالهٔ خرد پیرامون دارو یا داروشناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[NORD-1] National Organization for Rare Disorders. Physician’s Guide to Tyrosinemia Type 1 بایگانی‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine

[2] "Nitisinone (Oral Route) Description and Brand Names". Mayoclinic.com. 2015-04-01. Retrieved 2015-06-04.

[3] Sobi Orfadin® (nitisinone) بایگانی‌شده در ۴ مه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine

[pmid_16706549-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ McKiernan, Patrick J (2006). "Nitisinone in the Treatment of Hereditary Tyrosinaemia Type 1". Drugs. 66 (6): 743–50. doi:10.2165/00003495-200666060-00002. PMID 16706549.

[Phornphutkul-5] Phornphutkul, Chanika; Introne, Wendy J.; Perry, Monique B.; Bernardini, Isa; Murphey, Mark D.; Fitzpatrick, Diana L.; Anderson, Paul D.; Huizing, Marjan; Anikster, Yair; Gerber, Lynn H.; Gahl, William A. (2002). "Natural History of Alkaptonuria". New England Journal of Medicine. 347 (26): 2111–21. doi:10.1056/NEJMoa021736. PMID 12501223.

[pmid_9728330-6] Lock, E. A.; Ellis, M. K.; Gaskin, P.; Robinson, M.; Auton, T. R.; Provan, W. M.; Smith, L. L.; Prisbylla, M. P.; Mutter, L. C.; Lee, D. L. (1998). "From toxicological problem to therapeutic use: The discovery of the mode of action of 2-(2-nitro-4-trifluoromethylbenzoyl)-1,3-cyclohexanedione (NTBC), its toxicology and development as a drug". Journal of Inherited Metabolic Disease. 21 (5): 498–506. doi:10.1023/A:1005458703363. PMID 9728330.

[pmid_12939152-7] Kavana, Michael; Moran, Graham R. (2003). "Interaction of (4-Hydroxyphenyl)pyruvate Dioxygenase with the Specific Inhibitor 2-[2-Nitro-4-(trifluoromethyl)benzoyl]-1,3-cyclohexanedione†". Biochemistry. 42 (34): 10238–45. doi:10.1021/bi034658b. PMID 12939152.

[8] "Nitisinone (Oral Route) Side Effects". Mayoclinic.com. 2015-04-01. Retrieved 2015-06-04.

[9] G. Mitchell, D.W. Bartlett, T.E. Fraser, T.R. Hawkes, D.C. Holt, J.K. Townson, R.A. Wichert Mesotrione: a new selective herbicide for use in maize Pest Management Science, 57 (2) (2001), pp. 120–128

[Moran-10] ۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ Moran, Graham R. (2005). "4-Hydroxyphenylpyruvate dioxygenase". Archives of Biochemistry and Biophysics. 433 (1): 117–28. doi:10.1016/j.abb.2004.08.015. PMID 15581571.

[11] Ellis, M.K.; Whitfield, A.C.; Gowans, L.A.; Auton, T.R.; Provan, W.M.; Lock, E.A.; Smith, L.L. (1995). "Inhibition of 4-Hydroxyphenylpyruvate Dioxygenase by 2-(2-Nitro-4-trifluoromethylbenzoyl)-cyclohexane-1,3-dione and 2-(2-Chloro-4-methanesulfonylbenzoyl)-cyclohexane-1,3-dione". Toxicology and Applied Pharmacology. 133 (1): 12–9. doi:10.1006/taap.1995.1121. PMID 7597701.

[12] Lindstedt, Sven; Odelhög, Birgit (1987). "4-Hydroxyphenylpyruvate dioxygenase from human liver". In Kaufman, Seymour (ed.). Metabolism of Aromatic Amino Acids and Amines. Methods in Enzymology. Vol. 142. pp. 139–42. doi:10.1016/S0076-6879(87)42021-1. ISBN 978-0-12-182042-8. PMID 3037254.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]