قرارداد تسلیحاتی الیمامه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
هواپیما انتقال یافته در قرارداد الیمامه

الیمامه نام بزرگترین معامله تسلیحاتی بریتانیا است.[۱] این قرارداد که نام آن در زبان عربی به معنای "کبوتر" است توانست شرکت صنایع دفاعی و هوافضایی بریتانیایی بی‌ای‌ئی سیستمز را در ۲۰ سال گذشته سرپا نگه دارد و به گفته مایکل جان ترنر، مدیر عامل وقت بی‌ای‌ئی، حدود ۴۳ میلیارد پوند درآمد به همراه داشته است.[۲] هزینه این قرارداد با تحویل روزانه ۶۰۰ هزار بشکه نفت خام (۹۵۰۰۰ مترمکعب) نفت خام در هر سال به دولت بریتانیا، پیمانکار اصلی بی‌ای‌ئی و شرکت نماینده British Aerospace پرداخت شده است.[۱]

در سال ۲۰۱۰، بی‌ای‌ئی سیستمز در دادگاه ایالات متحده به اتهام حسابداری نادرست و اظهارات گمراه کننده در ارتباط با فروش، متهم شد و اعتراف کرد.[۳] تحقیقات دفتر تقلب جدی (بریتانیا) در مورد این معامله پس از فشار سیاسی از سوی دولت‌های سعودی و بریتانیا متوقف شد.[۴][۵]

پیش زمینه[ویرایش]

بریتانیا پیش از الیمامه یکی از تامین کنندگان اصلی تسلیحات عربستان سعودی بوده است. در سال ۱۹۶۴ شرکت هواپیماسازی بریتانیا پروازهای نمایشی اینگلیش الکتریک لایتنینگ خود را در ریاض انجام داد و در سال ۱۹۶۵ عربستان سعودی نامه ای مبنی بر درخواست خرید هواپیماهای لایتنینگ و هواپیمای آموزشی و BAC Strikemaster (استرایک ماستر: یک هواپیمای آموزشی و تهاجمی سبک بریتانیایی با موتور جت) و همچنین موشک های زمین به هوای تاندربرد را با این شرکت امضا کرد. قرارداد اصلی در سال ۱۹۶۶ برای ۴۰ لایتنینگ و ۲۵ استرایک ماستر امضا شد. در سال ۱۹۷۳، دولت عربستان سعودی قراردادی را با دولت بریتانیا امضا کرد که بی‌ای‌ئی را به عنوان پیمانکار تمام بخش‌های سیستم دفاعی خود مشخص کرد (شرکت بریتانیایی سیستم های تسلیحاتی و تجهیزات یدکی هواپیماهای نظامی AEI Systems قبلاً برای تامین تجهیزات راداری قرارداد بسته بود و خدمات Airwork Services خدمات و آموزش را ارائه می‌داد). هزینه کلی نیروی هوایی سلطنتی سعودی (RSAF) بیش از ۱۰ میلیارد پوند (۵۷ میلیارد ریال سعودی) بود.[۶]

در دهه ۱۹۷۰، پیمانکاران دفاعی ایالات متحده قراردادهای بزرگی از جمله ۱۱۴ فروند نورثروپ اف-۵ را با عربستان به دست آوردند. در سال ۱۹۸۱ نیروی هوایی سلطنتی سعودی ۴۶ فروند F-15Ds و ۱۶ فروند F-15Cs سفارش داد و در سال ۱۹۸۲، ۵ فروند بوئینگ ئی-۳ سنتری خریداری کرد. به دنبال این قراردادها و تا حدودی تمایلات حمایتی از اسرائیل در کنگره ایالات متحده آمریکا، که مانع انجام این معاملات می شد یا بر محدودیت های استفاده برای هواپیماهای صادراتی پافشاری می کرد، عربستان سعودی برای خرید تسلیحات بیشتر به انگلیس روی آورد.[۷]

خلاصه قرارداد الیمامه[ویرایش]

در سپتامبر ۱۹۸۵، عربستان سعودی قرارداد تورنادو، هاوک و موشک را تصویب کرد.[۸] در ۲۶ سپتامبر ۱۹۸۵ وزیر دفاع بریتانیا و وزیر دفاع عربستان سعودی در لندن یادداشت تفاهمی برای ۴۸ فروند Tornado IDSs و ۲۴ فروند پاناویا تورنادو ای‌دی‌وی و ۳۰ هواپیمای آموزشی بی‌ای‌ئی سیستمز هاوک، ۳۰ مربی پس‌سی-۹، طیف وسیعی از سلاح ها، رادار، قطعات یدکی و یک برنامه آموزشی خلبانی امضا کردند.[۹] مرحله دوم قرارداد الیمامه در ۳ ژوئیه ۱۹۸۸ در برمودا توسط وزرای دفاع بریتانیا و عربستان سعودی امضا شد.[۱۰]

اگرچه گستره کامل این معامله هرگز به طور کامل روشن نشده است، اما به عنوان "بزرگترین فروش تاریخ بریتانیا" از هر چیزی به هر کسی" تا به حال، به دلیل اندازه و پیچیدگی مطلق آن توصیف شده است.[۱۱] در حداقل برآورد، این قرارداد شامل تامین، فروش و پشتیبانی ۹۶ جنگنده تهاجم زمینی چندماموریته پاناویا تورنادو، ۲۴ پاناویا تورنادو ای‌دی‌وی، ۵۰ هواگرد تهاجمی پس‌سی-۹، ۵۰ بی‌ای‌ئی هاوک، شناورهای تخصصی نیروی دریایی و ارائه انواع خدمات زیرساختی میشود. متن تفاهم نامه اولیه بریتانیا متعهد به خرید هواپیماهای منسوخ شده لایتنینگ و استرایک ماستر، همراه با تجهیزات و قطعات یدکی مربوطه می کرد. پیمانکار اصلی دولت بریتانیا در این پروژه بی‌ای‌ئی سیستمز است.

موفقیت قرارداد اولیه را به مارگارت تاچر، نخست وزیر انگلیس، نسبت داده می دهند که به شدت برای صنعت انگلستان لابی‌گری می کرد. در یک مقاله پژوهشی وزارت دفاع درباره تاچر به جزئیات مشارکت و نقش او در این مذاکرات پرداخته شده است: [۱۲] حدود ۴۰۰۰ نفر از کارمندان بی‌ای‌ئی به صورت مستقیم با نیروی هوایی سلطنتی سعودی کار می کنند.[۱۳]

از اوایل سال ۱۹۸۴، تلاش های شدید و مشتاقانه ای برای فروش تورنادو و هاوک به سعودی ها انجام شد. هنگامی که در پاییز ۱۹۸۴ به نظر می رسید که عربستان به سمت جنگنده های میراژ فرانسوی متمایل شده اند، مایکل هسلتاین با همراه داشتن نامه ای از نخست وزیر انگلستان به ملک فهد، یک سفر فوری به عربستان سعودی داشت. در دسامبر ۱۹۸۴ نخست وزیر با ملاقات شاهزاده بندر، پسر شاهزاده سلطان، یک سری مذاکرات مهم را آغاز کرد. نخست وزیر در آوریل امسال با پادشاه در ریاض ملاقات کرد و در ماه اوت پادشاه به او نامه نوشت و تصمیم خود را برای خرید ۴۸ تورنادو IDS و ۳۰ هاوک اعلام کرد. هیچ شرطی در رابطه با بخش امنیتی یا حقوق بشر در قراردادها وجود نداشت. قراردادهای بین بی‌ای‌ئی و دولت عربستان سعودی توسط آژانس اعتبار صادرات بریتانیا، یک سیستم بیمه ای با که توسط مالیات دهندگان تامین می شود، تضمین شده است. این ضمانت نامه در ۱ سپتامبر سال ۲۰۰۳ به ارزش ۲.۷ میلیارد پوند استرلینگ به امضا رسید. در دسامبر ۲۰۰۴، لرد مارتین اونیل، رئیس مجلس عوام بریتانیا، دولت را به دلیل پنهان کردن یک میلیارد پوندی که به بی‌ای‌ئی داده است، متهم به احمق بودن کرد.

قرارداد الیمامه I[ویرایش]

قرارداد الیمامه I شامل خرید موارد زیر توسط عربستان از دولت بریتانیا بوده است:

اولین هواپیما (دو هاوک) در تاریخ ۱۱ اوت ۱۹۸۷ در تاسیسات Dunsfold بی‌ای‌ئی تحویل داده شد.[۱۴]

قرارداد الیمامه II[ویرایش]

تحویل در بازه زمانی دهه ۱۹۹۰ – ۱۹۹۸

قرارداد تایفون ( قرارداد السلام)[ویرایش]

در دسامبر ۲۰۰۵، دولت های بریتانیا و عربستان سعودی سند تفاهمی را امضا کردند که شامل فروش هواپیماهای یوروفایتر تایفون برای جایگزینی RSAF Tornados و سایر هواپیماها به ارزش ۴۳ میلیارد پوند بود. گاردین این قرارداد را بزرگترین قرارداد دفاعی جهان نامید.[۱۵] اگرچه جزئیات این قرارداد نیز منتشر نشد، اما گزارش ها حاکی از آن است که این معامله شامل تامین ۷۲ هواپیما می شود. در ۱۸ اوت ۲۰۰۶ قراردادی برای ۷۲ هواپیما امضا شد. قیمت این هواپیما تقریباً ۴.۴۳ میلیارد پوند است و انتظار می‌رود که سیستم تسلیحاتی کامل حدود ۱۰ میلیارد پوند هزینه داشته باشد.[۱۶]

ارتقاء تورنادو[ویرایش]

در فوریه ۲۰۰۶ Air Forces Monthly اظهار کرد که سفارش نهایی تایفون ممکن است به ۱۰۰ فروند برسد و این معامله می تواند شامل ارتقاء هواپیمای RSAF's Tornado IDS باشد که مشابه استاندارد RAF's Tornado GR4 است. در سرمقاله این مجله همچنین درباره نیاز به یک مربی خلبان جنگنده جدید را برای جایگزینی نسل قبلی Hawk 65/65A و ارائه آموزش کافی به خلبانان برای تایفون پیشرفته مطرح می کند.[۱۷] در سال ۲۰۰۵، در گزارش بی‌ای‌ئی آمده بود: سه RSAF Tornado IDS برای آزمایش های طرح ارزیابی جامع با هدف نهایی «بهبود قابلیت سرویس‌دهی، رفع منسوخ شدن، ارتقاء و تقویت توانایی قابلیت هواپیما» وارد تأسیسات Warton بی‌ای‌ئی شده اند. در ۱۰ سپتامبر ۲۰۰۶، بی‌ای‌ئی قراردادی به ارزش ۲.۵ میلیارد پوند (۳.۷ میلیارد یورو، ۴.۶ میلیارد دلار) برای ارتقاء ۸۰ فروند RSAF Tornado IDS منعقد کرد.[۱۸]

اتهامات فساد[ویرایش]

ادعاهای متعددی مبنی بر اینکه قراردادهای الیمامه در نتیجه رشوه به اعضای خانواده سلطنتی و مقامات دولتی عربستان سعودی بوده است، وجود دارد. در برخی از این ادعاها آمده است که مارک تاچر پسر نخست وزیر سابق، مارگارت تاچر، ممکن است در این ماجرا نقش داشته باشد، با این حال، او به شدت دریافت پول یا سوء استفاده از روابط مادرش را در معاملات تجاری خود رد کرده است.[۱۹]

در فوریه ۲۰۰۱، یکی از وکیلان کارمند سابق بی‌ای‌ئی، ادوارد کانینگهام، شواهدی را که موکلش در اختیار داشت و مربوط به پول های غیرقانونی یا در اصطلاح "slush fund" بود، به دفتر تقلب جدی (بریتانیا) ارائه داد. دفتر تقلب جدی نامه ای به کوین تبیت در وزارت دفاع نوشت. در ادامه تبیت موضوع به جای وزیر دفاع به رئیس بی‌ای‌ئی اطلاع داد.[۲۰][۲۱] در آن زمان هیچ اقدام دیگری انجام نشد تا اینکه نامه در سپتامبر ۲۰۰۳ به بیرون درز کرد و توسط گاردین گزارش شد.[۲۲] در ماه مه ۲۰۰۴، سر ریچارد ایوانز، رئیس سابق بی‌ای‌ئی، در مقابل مجلس دفاع عوام بریتانیا حاضر شد و گفت: "من شدیدا می توانم به شما اطمینان دهم که ما در کار پرداخت پول و رشوه به اعضای هیچ دولتی نیستیم."[۲۳]


در اکتبر ۲۰۰۴، برنامه پول بی‌بی‌سی یک مصاحبه درباره اتهامات قانونی توسط ادوارد کانینگهام و یکی دیگر از کارمندان سابق بی‌ای‌ئی علیه این شرکت درباره نحوه رشوه دادن به ترکی بن ناصر و اداره یک صندوق مخفی پول غیرقانونی (slush fund) به ارزش ۶۰ میلیون پوند در رابطه با معامله الیمامه، پخش کرد.[۲۴] گفته می شود که بیشتر پول از طریق یک شرکت صوری به نام Robert Lee International Limited پرداخت شده است.

در ژوئن ۲۰۰۷، برنامه تحقیقاتی بی بی سی با نام مجموعه مستندهای پانوراما ادعا کرد که بی‌ای‌ئی «صدها میلیون پوند به شاهزاده بندر بن سلطان، سفیر سابق عربستان سعودی در ایالات متحده پرداخت کرده است.[۲۵]

بر اساس گزارش کمپین علیه تجارت اسلحه، در طول سالیان دولت های پی در پی بریتانیا از بی‌ای‌ئی سیستمز حمایت کرده اند. با انجام این کار، از رژیم سعودی حمایت کرده و تلاش های جهانی برای ریشه کن کردن فساد را تضعیف کرده اند. این عمل صداقت تجارت بریتانیا را به طور کلی زیر سوال برده است.[۲۶] دیوید ویرینگ، نویسنده و محقق انگلیسی، در کتاب خود از F&C Asset Management، یک شرکت مدیریت دارایی بین المللی و یک تراست سرمایه‌گذاری بزرگ، مثال میزند که (علی رغم سود در کوتاه مدت)، به وزیر تدارکات دفاع هشدار داد که عملکرد کارآمد بازارهای مالی را در کل کاهش می دهد. ما معتقدیم که برای سرمایه گذاران بلندمدت، رشوه و فساد بازارها را مخدوش و بی ثبات می کند، شرکت ها را در معرض مسئولیت های قانونی قرار می دهد، شرکت های غیرفاسد را به ضرر می رساند و شفافیت را کاهش می دهد...». بنابراین قوانین ملی حاکم بر اعمال فاسد را تضعیف می کند. [۲۷]

گزارش اداره ممیزی ملی (NAO) بریتانیا[ویرایش]

اداره ممیزی ملی (NAO) این قراردادها را مورد بررسی قرار داد و تا کنون نتیجه گیری های خود را منتشر نکرده است. این تنها گزارش NAO است که تا به حال پنهان شده است.[۲۸] هری کوهن، نماینده مجلس گفت: "این یک تضاد منافع جدی به نظر می رسد. سر جان برایانت بورن، کارهای زیادی در وزارت دفاع درباره الیمامه انجام داده است و از طرفی در اینجا ما NAO را داریم که این گزارش را پنهان میکند". در اوایل سال ۲۰۰۲، او پیشنهادی را به طور رسمی که به صورت مکتوب ارائه شده و به امضای سایر اعضا رسیده بود ارائه کرد:" ادعاهایی مبنی بر پرداخت های زیاد کمیسیون به افراد در عربستان سعودی به عنوان بخشی ازالیمامه وجود داشته دارد و مدارکی نیز وجود دارد که از طرفی اسامه بن لادن و شبکه القاعده از افراد در عربستان سعودی وجوه قابل توجهی دریافت کرده اند".[۲۹]

تحقیقات جدی دفتر تقلب جدی (بریتانیا)[ویرایش]

دفتر تقلب جدی گزارش داد: در حال آغاز تحقیقات در مورد یک صندوق مخفی پول غیرقانونی (slush fund) به ارزش ۲۰ میلیون پونداست که در سپتامبر ۲۰۰۳ توسط گاردین به بیرون درز کرد.[۳۰] آنها همچنین رابطه بین بی‌ای‌ئی و شرکت Travelers World Limited را بررسی کردند.[۳۱]

در نوامبر ۲۰۰۴، دفتر تقلب جدی خبر از دو دستگیری به عنوان بخشی از تحقیقات را اعلام کرد.[۳۲] بی‌ای‌ئی سیستمز ادعا کرد آنها از این تحقیقات استقبال می کنند و معتقدند که یک بار برای همیشه به این مسائل پایان دهند.[۳۳] در اواخر سال ۲۰۰۵، بی‌ای‌ئی از در اختیار گذاشتن جزئیات پرداخت های دریایی مخفی خود به خاورمیانه خودداری کرد.[۳۴] شرایط تحقیقات برای پیگرد قانونی بر اساس بخش ۱۲ قانون ضد تروریسم، جنایت و امنیت ۲۰۰۱ بود.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Reuters (2021-11-03). "Iran says it blocks U.S. attempt to confiscate oil in Sea of Oman". Reuters (به انگلیسی). Retrieved 2021-11-03.
  2. ↑ O'Connell, Dominic (20 August 2006). "BAE cashes in on £40bn Arab jet deal". The Sunday Times. London: News International. Retrieved 22 August 2006.
  3. ↑ Leigh, David (6 February 2010). "BAE admits guilt over corrupt arms deals". Guardian. London. Archived from the original on 9 February 2010. Retrieved 20 February 2010.
  4. ↑ "'National interest' halts arms corruption inquiry". the Guardian (به انگلیسی). 2006-12-15. Retrieved 2021-02-08.
  5. ↑ "SFO loses BAE al-Yamamah investigation documents". BBC News (به انگلیسی). 2013-08-08. Retrieved 2021-02-08.
  6. ↑ Gardner, Charles (1981). British Aircraft Corporation. A history by Charles Gardner. B.T. Batsford Ltd. pp. 224–249. ISBN 0-7134-3815-0.
  7. ↑ Bloom, Bridget; Johns, Richard (19 February 1986). "A deal in a different dimension; The UK-Saudi arms sale". The Financial Times. p. 16.
  8. ↑ Fairhill, David (16 September 1985). "Saudis agree 'in principle' to 3 billion pound plane deal: Israelis angered by Tornado sale 'arms race escalation'". Financial Times. The Financial Times Limited.
  9. ↑ Taylor, Michael J.H. (2001). Flight International World Aircraft & Systems Directory (3rd ed.). United Kingdom: Reed Business Information. pp. 189–190. ISBN 0-617-01289-X.
  10. ↑ Fairhill, David (9 July 1988). "Britain signs 6 billion pounds Saudi arms contract". The Guardian. Guardian Newspapers Limited.
  11. ↑ Financial Times, 9 July 1988, cited in Hirst, C., 'The Arabian Connection: The UK Arms Trade to Saudi Arabia' بایگانی‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine
  12. ↑ "Memorandum of Understanding for the provision of equipment and services for the Royal Saudi Air Force" (PDF). The Guardian. London. September 1985. Archived (PDF) from the original on 10 November 2006. Retrieved 2 November 2006.
  13. ↑ Mottram, R (25 September 1985). "Briefing for the Prime Minister's meeting with Prince Sultan" (PDF). The Guardian. London. Archived (PDF) from the original on 10 November 2006. Retrieved 2 November 2006.
  14. ↑ Donne, Michael (12 August 1987). "BAe Hands Over First Part of Saudi Aircraft Order". Financial Times. The Financial Times Limited. p. 6.
  15. ↑ Wachman, Richard. "BAE lands Saudi plane deal". theguardian.
  16. ↑ Fildes, Nic (19 August 2006). "BAE confirms £5bn Eurofighter sale to Saudi Arabia". The Times. London. Retrieved 19 August 2006.
  17. ↑ "Saudi Arabia Signs Typhoon Deal". Air Forces Monthly. February 2006. pp. 4–5.
  18. ↑ Cordesman, Burke Chair, Anthony H., Arleigh A. "Saudi National Security and the Saudi-US Strategic Partnership" (PDF). مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی.
  19. ↑ "Submission from the Campaign Against Arms Trade to the International Development Committee's Inquiry into corruption". Campaign Against Arms Trade. September 2000. Archived from the original on 19 June 2006. Retrieved 19 August 2006.
  20. ↑ Adam Ingram (17 November 2003). "Defence – Saudi Arabia". Hansard. Retrieved 15 December 2006.
  21. ↑ Geoff Hoon (25 May 2004). "Al Yamamah Contracts". Hansard. Retrieved 15 December 2006.
  22. ↑ David Leigh; Rob Evans (13 October 2003). "MoD chief in fraud cover-up row". The Guardian. London. Archived from the original on 29 January 2007. Retrieved 15 December 2006.
  23. ↑ "BAE faces fresh claims of Saudi arms bribery".
  24. ↑ Michael Robinson (4 October 2004). "BBC lifts the lid on secret BAE slush fund". BBC Money Programme. Archived from the original on 21 December 2006. Retrieved 15 December 2006.
  25. ↑ Saudi prince 'received arms cash', BBC, 7 June 2007
  26. ↑ "Submission from the Campaign Against Arms Trade to the Committees on Arms Export Controls on the Government's Strategic Export Controls report" (PDF). chat.org.uk. January 2009. Archived from the original (PDF) on 17 February 2019. Retrieved 16 February 2019.
  27. ↑ Wearing, David (2018). AngloArabia (Why Gulf Wealth Matters To Britain). Cambridge: Polity Press. pp. 173–4. ISBN 978-1-5095-3204-9.
  28. ↑ Alan Williams (13 February 2002). "Public Accounts Commission – Al-Yamamah Arms Agreement". Hansard. Retrieved 15 December 2006.
  29. ↑ Harry Cohen (7 February 2002). "Business of the House". Retrieved 15 December 2006.
  30. ↑ David Leigh; Rob Evans; David Gow (12 September 2003). "Fraud Office looks again at BAE". The Guardian. London. Archived from the original on 28 January 2007. Retrieved 16 December 2006.
  31. ↑ "BAE subject of fraud investigation". The Herald. Scottish Media Newspapers Limited. 18 November 2004. p. 23.
  32. ↑ "SFO to investigate BAE contracts". BBC News. 3 November 2006. Retrieved 15 December 2006.
  33. ↑ "BAE included in SFO investigation". BBC News. 17 November 2006. Retrieved 15 December 2006.
  34. ↑ David Leigh; Rob Evans (16 December 2006). "Brutal politics lesson for corruption investigators". The Guardian. London. Archived from the original on 10 January 2007. Retrieved 16 December 2006.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=قرارداد_تسلیحاتی_الیمامه&oldid=39304979»