فساد در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

فساد در سپاه پاسداران به فعالیت‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در زمینه‌های مختلف این نهاد اشاره دارد که به فساد و رانت‌خواری گسترده منجر شده است. این ارگان بخشی از نیروی مسلح در جمهوری اسلامی ایران است.

گستردگی

بخش‌هایی از شرکت‌های بزرگ زیر سلطهٔ سپاه که در فعالیت‌های خرید و فروش نفت و گاز، مخابرات و ساختمان‌سازی فعال بوده‌اند، ناچار شدند بخشی از سهام مالکیت خود را به دولت بازگردانند. یک قلم سرمایهٔ سپاه، در شرکت توسعه اعتماد مبین تنها در سال ۲۰۰۹، بالغ‌بر ۸ میلیارد دلار می‌شده است.

۱۶ نوامبر ۲۰۲۱، گزارشی در پیوند با سطح فساد مالی در حوزه دفاعی و امنیتی کشورهای جهان در تارنمای سازمان شفافیت بین‌الملل منتشر شد. برای به دست آمدن میزان فساد در حوزه دفاعی و امنیتی کشورها، شاخص‌های سیاسی، مالی، عملیاتی، پرسنلی، و صنایع دفاعی، به صورت مستقل توسط کارشناسان این سازمان تحت بررسی قرار گرفته است. بر اساس این گزارش که از سوی بخش امنیتی و دفاعی این سازمان تهیه شده است، وضعیت فساد در حوزه‌های دفاعی و امنیتی ایران در رده بحرانی قرار دارد.

سال‌ها است که ریاست شرکت خدمات هوایی پست و مخابرات پیام، و متعاقباً فرودگاه پیام در نزدیکی شهر کرج که مهم‌ترین مبدأ ورود کالا از طریق هوایی به ایران است، بر عهده افرادی است که از سوی سپاه پاسداران مأمور شده‌اند.

فساد مالی

• شهریور ۱۳۹۶: به نقل از روزنامهٔ «فایننشال تایمز» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایران، زیر فشار دولت قرار گرفته و برخی از رهبران ارشد آن، به جرم فساد مالی دستگیر شد. «سپاه پاسداران اکنون به یک مجموعهٔ امپراتوری مالی در ایران تبدیل شده و حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت، برای کاهش نفوذ این امپراتوری در اقتصاد کشور، تعدادی از سران فاسد آن را دستگیر و زندانی کرده است.» دست‌کم دوازده‌نفر از فرماندهان سپاه و شرکای اقتصادی آن‌ها بازداشت شدند. دویچه وله رسیدگی و محکومیت متهمان این پرونده فساد را با دستور خامنه‌ای عنوان می‌کند: محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران، تیرماه ۹۷ خبر داد که با دستور علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، حسین باقری رئیس کل نیروهای مسلح ایران، مسئول رسیدگی به پرونده اتهام «فساد مالی ده هزار میلیارد تومانی» عیسی شریفی شده است.
• بهمن ۱۴۰۰: رادیو فردا یک فایل صوتی از جلسه‌ای با حضور محمدعلی جعفری، فرمانده وقت سپاه پاسداران، و صادق ذوالقدرنیا، معاون وقت اقتصادی این نهاد، را منتشر کرد که مواردی از ساختار فساد در بنیاد تعاون سپاه و همچنین شهرداری تهران را برملا کرده است. در این مکالمه ذوالقدرنیا از امضای تفاهم نامه با قالیباف برای رفع و رجوع ۸۰۰۰ میلیارد سخن می‌گوید. در این فایل صوتی به نقش مستقیم محمدباقر قالیباف، شهردار وقت تهران و رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی در فساد «هلدینگ یاس» و همچنین نقل قول‌هایی از قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس سپاه، جمال‌الدین آبرومند، معاون وقت هماهنگ‌کننده سپاه و حسین طائب، مسئول اطلاعات سپاه در این پرونده فساد اشاره شده است.

جعفری: «قاسم (سلیمانی) هنوز نسبت به (نوع) برخورد سپاه، حفاظت (اطلاعات)، شما (معاونت اقتصادی سپاه) با یاس و -؟ - ناراحت بود، گفت پیش آقا هم رفتم و این نوع برخوردها… گفتم بهش حاج قاسم تو این حرف هارو پیش من نگو، بله (درست می گی) آقای مهردادی، ممکنه هیچی اصلاً به نفع شخصیش نبرده، ولی این همه پول بیت المال را با دستور این (مهردادی) دیگران حیف و میل کردن، این کنترل نکرده، نظارت نکرده، با دستور الکی. اینارو نباید جوابگو باشه؟ خوب اینارو باید جواب بده!»

در این فایل صوتی اسامی دیگری همچون «سعید محمد»، فرمانده وقت قرارگاه خاتم، «زاکانی»، شهردار فعلی تهران و شرکت‌های دیگر مانند شرکت «رسا» به میان می‌آید.

• ۱۲ عضو از جمله مقامات ارشد، فرمانده و کادر اطلاعات سپاه پاسداران شهرستان اشنویه به دلیل آنچه که خیانت به سازمان و همچنین سوءاستفاده از اموال سازمان، ارتشاء، دزدی و سوءاستفاده از موقعیت نظامی عنوان شده بازداشت شدند.

فساد بنیاد تعاون سپاه

در ۱۹ فروردین ۱۴۰۰ در جریان یک گفت‌وگوی عمومی در شبکه اجتماعی کلاب هاوس، محمود میرلوحی، عضو شورای شهر تهران دربارهٔ پرونده‌های فساد دوران شهرداری محمدباقر قالیباف گفت در یک بازه زمانی کوتاه در سال ۹۳، «۱۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان» از اموال شهرداری تهران به شرکت رسا تجارت مبین وابسته به بنیاد تعاون سپاه واگذار شده است که به پرونده «فساد ۱۳ هزار میلیارد تومانی» سرداران سپاه در بنیاد تعاون سپاه دارد که پیش از این از سوی عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت خاتمی افشا شده بود. مقام‌های بنیاد تعاون سپاه در سال ۹۳، اموال و املاکی به ارزش ۴ میلیارد دلار را در اختیار گرفته‌اند و در سال ۹۹ تعهد داده‌اند که خسارتی معادل ۲۰۰ میلیون دلار به شهرداری بپردازند.

هلدینگ یاس

مقالهٔ اصلی: هلدینگ یاس

شرکت گروه توسعه اقتصادی یاس مشهور به «هلدینگ یاس» بازوی اصلی بنیاد تعاون سپاه بود که در حوزه خدمات، واسطه‌گری و مسکن فعالیت داشت. این هلدینگ در واقع نقش خزانه نیروی قدس سپاه را بازی می‌کرد. هلدینگ یاس پس از بروز مفاسد گسترده که منجر به بازداشت برخی مدیرانش در سال ۹۶ شد، منحل شد. رقم یکی از پرونده‌های فساد مرتبط با این هلدینگ ۱۳ هزار میلیارد تومان اعلام شده است.

شرکت رساتجارت مبین

در یک بازه زمانی کوتاه در سال ۹۳، «۱۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان» از اموال شهرداری تهران به شرکت رسا تجارت واگذار شد که قیمت این اموال بر اساس میانگین قیمت دلار در آن زمان، معادل بیش از ۴ میلیارد دلار بوده است.

شرکت تجارت الماس مبین

این شرکت در همکاری با سپاه، تجهیزات و لوازم لازم برای جعل اسکناس را از اروپا را تأمین کرده و در معاملات اسلحه و جعل اسکناس برای تأمین نیازهای مالی شورشیان حوثی در یمن نیز نقش داشته است که توسط محمود سیف که در ایران با نام محسن سجادی‌نیا اداره می‌شد.

قرارگاه خاتم‌الانبیاء

صادق ذوالقدرنیا در گفتگو با مسئول دفتر محمدعلی جعفری می‌گوید:

«در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء ۲۳ هزار میلیارد تومان به مردم بدهکاریم. عبداللهی ۳۰ هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارد … دولت می‌گوید قرارگاه خاتم ده هزار میلیارد تومان طلبکار است. اختلاف ما ۲۰ هزار میلیارد تومان است و [درباره طلب از دولت] سند نداریم.»

مؤسسه مالی و اعتباری ثامن

ابراهیمی، مدیرعامل بانک انصار در یک پرونده ۱۰۰۰ میلیارد تومان از محل منابع مالی «همراه اول» که در بانک انصار بوده، به فردی به نام [علی اصغر] شماعی داده است که ضمانت‌نامه‌اش باطل بوده و بعد این پرونده را برده به مؤسسه مالی و اعتباری ثامن الحجج.

فولاد مبارکه اصفهان

تحقیق و تفحص مجلس با انتشار گزارشی از فولاد مبارکه اصفهان نمایی از فساد و تخلف‌های چند ده هزار میلیارد تومانی در این شرکت بزرگ دولتی و گوشه‌ای از فساد و دریافت‌های چندین میلیارد تومانی مقام‌های وزارت اطلاعات، فرماندهان سپاه، مقام‌های دولتی، صداوسیما و امام‌جمعه‌ها آشکار کرد. شرکت فولاد مبارکه براساس تفاهمنامه‌ای با سپاه ناحیه مبارکه، مبلغ ۴۳ میلیارد تومان در بانک قرض‌الحسنه رسالت سپرده‌گذاری کرده است تا این بانک به افراد معرفی‌شده از سوی فرماندهان سپاه مبلغ ۱۵ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کند. گزارش تحقیق و تفحص از این اقدام به عنوان «بهره‌گیری از اعتبارات مالی در خارج از منافع سهامداران» نام برده و تأکید کرده که این اقدام هفت میلیارد و ۷۴۰ میلیون تومان به منافع سهامداران ضرر زده است. همچنین به درخواست فرمانده سپاه صاحب‌الامر سپاه استان اصفهان، فولاد مبارکه مبلغ شش میلیارد و ۳۳۵ میلیون تومان به حساب معرفی‌شده پول ریخته است.

قاچاق نفت

زنجیره قاچاق سوخت توسط عناصری از دولت ایران به‌خصوص سپاه پاسداران و برخی شرکت‌های خصوصی مستقر در کشورهای حومه خلیج فارس انجام می‌شود و بخش دریایی سپاه کنترل شدیدی بر مرزهای دریایی و تأسیسات بندری دارد، آندریاس کریگ، مدرس ارشد دانشکده مطالعات امنیتی در کینگز کالج لندن به واشینگتن پست می‌گوید «سپاه یک نهاد بسیار فاسد است. اگر به میزان قاچاق سالانه نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که صحبت در مورد قاچاق میلیون‌ها بشکه نفت است.»

رانت‌خواری

• مؤسسه کوثران، یکی از شرکت‌های سپاه، توانست اجرای طرح توسعه شبکه آبیاری ۸۸۰۰ هکتاری امیدیه خوزستان را به دست آورد.
• سپاه پاسداران با حضور پیمان کار خارجی در راه‌اندازی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی که به طریقی قانونی برنده مناقصه رقابتی دولت محمد خاتمی شده بود، با عملیاتی نظامی، فرودگاه را اشغال و از ادامه فعالیت شرکت «تاو» (TAV) جلوگیری کرد. این رویارویی حتی به کنار رفتن احمد خرم، وزیر وقت راه و ترابری از کابینه انجامید.
• سپاه پاسداران با فشار به مجلس هفتم با اکثریتی از نمایندگان همراه امتیاز اپراتوری تلفن همراه را که با مناقصه دولتی واگذار شده بود را از شرکت «ترکسل» پس گرفت و به شرکت «ایرانسل» وابسته به بنیاد مستضعفان واگذار کرد.
• سپاه بدون مناقصه در ۱۷ خرداد ۱۳۸۵ قرارداد یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلاریی به دست آورد برای کشیدن خط لوله‌ای ۹۰۰ کیلومتری از بندر عسلویه به بندرعباس و از آنجا به ایرانشهر در سیستان و بلوچستان و سرانجام به پاکستان و بلکه تا هندوستان.

آثار

نتیجه روند حضور این سازمان نظامی در زمینه اقتصادی ایران ساخت سدهای بی‌رویه و غیراصولی، ساخت جاده‌ها و پل‌های ناایمن و تأخیر در توسعه میدان‌های نفتی و گازی توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء بوده است که آسیب‌های زیست‌محیطی و اقتصادی کلانی نیز به همراه داشته است.

جستارهای وابسته

• فساد در ایران
• فساد در شهرداری تهران
• فساد هشت هزار میلیاردی
• فایل صوتی محرمانه فرماندهان سپاه
• برادران قاچاقچی
• سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

پیوند به بیرون

• قایل صوتی افشاشده در بهمن ۱۴۰۰ درباره فساد فرماندهان سپاه پاسداران، رادیو فردا