شول بزرگ

شول بزرگ

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	فارس
شهرستان	مرودشت
بخش	بخش کامفیروز
دهستان	خرم مکان
مردم
جمعیت	۹۶۲ نفر (سرشماری ۹۵)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۲۰۸۰
کد آماری	۰۸۴۰۱۲

شول بزرگ، روستایی در تنگ شول و در جنوب کوه علی‌کمکی است. این روستا از توابع بخش کامفیروز شهرستان مرودشت در استان فارس ایران است.

تاریخچه

«شول بزرگ» یا به زبان لری«شول گپ» يك محل قديمی است که روزگاری مركز «تنگ شول» بوده ‏است دارای قلعه و برج وبارو بوده، درب و دربان و تفنگ چی و نگهبان داشته.  درمورد این که " شول " یک طایفه ی بسیارقدیمی است ودرحدود قرون سوم وچهارم هجری حکومتی درنواحی لرستان داشته که به وسیله ی سیف الدین ماکان بنیادگذاری شده بوده، در کتب تاریخ توضیحاتی داده شده. اسم قلعه ی «شول» از اول به همين نام بوده است. می‏گويند این نام برگرفته از «شولستان» است كه به نواحی «نورآبادممسنی» گفته می‏شود. 

در حدود سال های ۶۸۰ قمری برابر با ۸۰۰ سال پیش کائد محمد تاج امیر که از بزرگان تنگ شول بود در شهرستان بیضاء  داماد می شود و از علمای بزرگ آن زمان از آذربایجان و اصفهان و سمرقند به عروسی خود دعوت میکند که شرح آن در کتاب انیس الناس نوشته شجاع شیرازی در سال 830  مختصر آمده است .

حکایت : كايد تاج امیر شول در بلوک بیضا داماد میشد و از عالی جناب سید شمس الدين محمد استدعاء حضورایشان فرمود . آنجناب خود[نزول] نفرمودند لیکن اتباع و کسان خود را فرستادند . چون وقت چیزی پختن شد مولانا محکی عنه خواست که اظهار شیدی کند تا این معنی وسیلهٔ جری و سبب نفعی گردد. گفت مدّتی است که به ریاضت مشغولم و ترک حیوانی کرده ام .مطبخی را بگوی که از برای من برنجی بی گوشت به روغن گوسفند بپزد!  

کائدان تاج امیر چند شاخه شدند : تیره میرشکار ، تیره میر ، تیره اردوان ، تیره اردشیر ، تیره گودرز ، تیره مراد ، تیره شاپور و تیره بهرام . که قلمرو آنها در تنگ شول بیضاء (کامفیروز) فارس بود . تا اینکه بنا به دلایل سیاسی مذکور کائدان تاج امیری شول پراکنده می شوند تیره های میر و میرشکار  به نواحی مرودشت ، جم ، دیلم ، لامرد مهاجرت میکنند و در روستاهای مخلتفی ساکن می شوند تیره های اردشیر و اردوان به ماهور شولستان می روند تیره های بهرام و شاپور و گودرز و مراد به نواحی ایذه ، چهارمحال ، الیگودرز ، درود ، دلفان و دهلران و حتی اصفهان میروند. 

دکتر امان اللهی بهاروند از شولی‌ها بعنوان یکی دیگر از گروههای لر ساکن در شهرستان بافت یاد می‌کنند و بیان می‌دارند: شولی‌ها بازمانده قوم شول هستند که پس از ورود ممسنی‌ها به شولستان بتدریج متفرق شده‌اند. شول‌های بافت از فارس و از منطقه کامفیروز‌ هستند.   قلعه ی قديمی «شول» ابتدا در نقطه‏ی به نام «پس تول بزی» واقع بوده است. از آن جا به نقطه‏ ای به نام " كله گاه " منتقل شد، درمرتبه ی سوم در محلی به نام " برج ملاّمحمدی " استقرار يافت، درمرحله ی چهارم در نقطه‏ ای به نام «له داودی» برقرار شده و مرتبه ی پنجم همين بافت قديمی است كه فعلا برقرار بوده و از نقطه‏ی به نام " چشمه ی دره چناری " شروع شده، به طرف جنوب، تا حاشيه ی جاده ی اصلی و اراضی موسوم به 9 بهره ‏ای امتداد يافته است. در حقيقت خانه ‏های جديد الاحداث حاشيه ی جاده را می‏توان ششمين آبادی «شول» خواند. آخرين قلعه ی «شول» در سال 1210 (ه.ق) ساخته شده بود. 

طوایف: بنكو های عمده ی ساكن در «شول گپ» و نواحی وابسته به آن عبارتند از: بنكوی ملاّمهر علی، خسروانی، صياد (صيد) احمدی، شهبازی، آزادی، سادات حسينی، حاج براتعلی، كل باقری، حاجی رضا، شاه مرادی، علی ويسی، ملاّقربان علی، خدارحمی.  

شايد بتوان گفت بنكوی ملاّ مهر علی، يكی ازگسترده ترين بنكوهای «شول» باشد، افراد وابسته به آن علاوه بر روستای «شول» دربسياری ازروستاهای اقماری مانند «ده كهنه» زندگی می‏كنند. اين بنكو مشهور به " شيخ گل بهاری " است، چون بزرگ آن‏ها كسی به نام «ملاّ مهر علی» از محلی به همين نام در بوير احمد آمده است. به قرار اطلاع " شيخ گل بهار " نام محلی است كه به فاصله ی 170 كيلومتری ياسوج درمسيرجاده ی اصلی واقع است. هم اكنون دارای (حدود) يكصد خانوار جمعيت است، محصولات اهالی برنج كاری، دام داری و ديم كاری می‏باشد. نام آن محل برگرفته ازمزاری موسوم به " شيخ گل بهار " است، لذا اسم طايفه شان نيز شيخ گل بهاری می‏باشد.  شیخ گلبهار یکی از طوایف ایل چرام در استان کهگیلویه و بویراحمد است.  اين طايفه خود را منسوب به شيخ دانيال معروف به شيخ گلبار مى‌دانند و مى‌گويند اين شهرت به اين جهت به شيخ دانيال داده شده است که در زمانى‌که اميرتيمور گورکانى به سال ۷۹۵ به کهکيلويه لشکر کشيد و طايفهٔ بويرى را قلع و قمع کرد و با امامزاده على ملاقات و طلب حاجت و معجزه کرد، و موقعى بود که گل وجود نداشت. امامزاده به شيخ دانيال دستور داد جهت اظهار و بروز معجزه گل حاضر کند و او چون گل به مجلس اميرتيمور آورد شيخ گليار لقب گرفت و اولاد و اعقاب او به اين شهرت معروف شده‌اند.  مقبره بزرگ این طایفه در روستای طسوج از توابع بخش چرام شهرستان كهگيلويه، در فاصله ۸۰ كيلومتری جنوب شرقی چرام و ۱۶۰ كيلومتری ياسوج واقع شده است.  

جمعیت

این روستا در دهستان خرم مکان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۹۳۶ نفر (۱۷۸خانوار) بوده‌است.

منابع

• «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.
• جعفری، عباس (۱۳۸۴). گیتاشناسی ایران دایرةالمعارف جغرافیایی ایران. ج. ۳. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. شابک ۹۶۴۳۴۲۰۹۵۷.