حسین آبادیان

حسین‌آبادیان
زادهٔ	۲ بهمن لار، فارس
ملیت	ایرانی
پیشه	تاریخ‌نگار و استاد دانشگاه
سال‌های فعالیت	۱۳۶۳ تاکنون
آثار	تقدیر تاریخی اندیشه در ایران دوره قاجار
منصب	مدرس دانشگاه
مکتب	پدیدارشناسی
جایزه(ها)	ایشان از سال ۱۳۷۹ به بعد جوایز متعددی به عنوان دانشجوی ممتاز دوره دکتری و پژوهشگر برجسته دانشگاه دریافت کرده است.

حسین‌آبادیان (زاده در ایران)نگاه تاریخی او انضمامی است، یعنی بین مؤلفه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فکری، ارتباطی نزدیک برقرار می‌کند و مناسبات متقابل آنها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. به نظر او مورخان در تحلیل مبانی فکری جنبش مشروطه یا به مکتب لیبرال دمکراسی اروپا یا سوسیال دمکراتهای روسیه بسیار پرداخته‌اند و مخالفان هم آن را در حد یک توطئه جهانی تنزل داده‌اند، اما آبادیان بر این باور است که تحولات تاریخ معاصر ایران را بدون در نظر گرفتن شرایط فرهنگی جامعه ای که حوادث در آن روی داده‌اند، نمی‌توان تفسیر کرد؛ بنابراین از اواخر دهه شصت شمسی بر این باور بوده و هست که چشم پوشیدن بر سنتهائی که خاص هر جامعه اند و از درون آنهاست که تحولات روی می‌دهند، باعث می‌شود تا مورخ به جای پاسخ دادن به پرسش؛ صورت مسئله را پاک کند. این امر منجر به عدم آگاهی از ماهیت حوادث می‌شود، در نتیجه بحران آگاهی منجر به زایش بحرانهای عدیده دیگر شده که در تاریخ معاصر ایران تداوم و تحول یافته است. در این چارچوب او مهم‌ترین کتاب خود با این رویکرد را «تأثیر نظام بین‌المللی قدرت بر علوم انسانی در ایران؛ مطالعه موردی مارکسیسم» می‌داند، زیرا این پژوهش تلاش می‌کند تا نشان دهد نباید اندیشه‌های برخاسته از تحولات اروپا را عیناً به تاریخ ایران تحمیل کرد، هر کشور و جامعه ای الزامات خاص خود را دارد که بدون در نظرگرفتن آن الزامات، فهمیدن تحولات تاریخی آن ناممکن است. به عبارتی مورخ باید به هنگام تاریخ‌نگاری به آنچه روی داده بپردازد و از تحمیل ایدئولوژیهائی که از پیش پذیرفته، بر تاریخ کشور خودداری نماید.

او بحرانهای دوره مشروطه را ناشی از بحران نظری در فهم این نظام سیاسی می‌داند و بر این باور است که تفسیر شرعی از اندیشه مشروطه، راه را بر بحرانهای فراوان گشود و البته فقدان تأمل در باب ماهیت نظامهای مشروطه و الزامات آنها از سوی روشنفکران، مشکلی بر مشکلات افزود. در خلاء تعاریف و مفاهیم و همچنین فقدان تعریفی از منافع ملی در پرتو مشروطه، انواع و اقسام بحرانها ایجاد گردید که راه را بر شکل‌گیری دولت ملی مسدود کرد. به نظر آبادیان اندیشه‌های معطوف به تأسیس دولت مقتدر مرکزی که ریشه در تاریخ اروپا و به ویژه تحولات نظام سرمایه‌داری بعد از جنگ اول جهانی داشت، تاحدی مفهوم امر ملی را به برخی روشنفکران ایرانی منتقل کرد. در این دوره بود که بنیاد شکل‌گیری دولت ملی و البته باز هم در خلاء تعاریف و مفاهیم مربوط به امر ملی، شکل گرفت و تحت تأثیر اندیشه‌های اقتصاددانانی مثل فردریک لیست، عده ای مثل علی اکبرخان داور به این نتیجه رسیدند که برای تأسیس این دولت، کشور نیازمند سامان دادن به نوعی اقتصاد ملی است. به این شکل بار دیگر از مبانی فکری و فلسفی شکل‌گیری دولت ملی غفلت شد، به نظر آبادیان البته این امر تصادفی نبود، بلکه در شرایط امتناع انتقال آگاهی که ناشی از سیطره مکاتب و مسلکهای ظاهری بود؛ مبانی فکری دولت ملی بر اساس شرایط تاریخی ایران، شکل نگرفت. بیشترین پژوهشهای وی در این زمینه مربوط به دوره سلطنت رضاشاه است که به دیدگاه‌های مربوط به احیای میراث باستانی ایران، نظریه دیکتاتور مصلح و مستبد منور، اندیشه اصلاح دینی و نظریه ابرمرد پرداخته است. در این راستا او مباحث حقوقی را هم مورد توجه قرار داده و درباره کانون بانوان، سازمان پرورش افکار، کنگره زنان شرق و مسائل دیگر نکات نوینی مطرح کرده است. در ارتباط با تاریخ سیاسی آن دوره، او با تأکید بر نقش تیمورتاش وزیر دربار، نکته‌های جدیدی درباره مسئله نفت و نیز بحرین نگاشته است که هنوز منتشر نشده‌اند. با نگاهی انتقادی به تاریخ این دوره ایران، آبادیان معتقد است به دلیل همان بحران انتقال آگاهی، با اینکه به مفهوم امر ملی تا حدی توجه شد؛ اما در خلاء تعاریف و مفاهیم و اندیشه لازم برای تشکیل دولت ملی، این مهم در بوته تعویق و تعلیق باقی ماند.

کتاب‌ها

• معماران نظری حکومت خودکامه (تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۴۰۰).
• پیامدهای اجتماعی مهاجرتهای روستایی به شهر تهران؛ 57-1342 (تهران: ندای تاریخ، ۱۴۰۰).
• تأثیر نظام بین‌المللی قدرت بر علوم انسانی در ایران (تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۹۸).
• تقدیر تاریخی اندیشه در ایران دورهٔ قاجار، (تهران: نشر علم، ۱۳۹۳).
• تاریخ سیاسی ایران معاصر؛ بسترهای تأسیس سلطنت پهلوی، (تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۸۹).
• مفاهیم قدیم و اندیشه جدید، درآمدی نظری بر مشروطه ایران، (تهران: انتشارات کویر، ۱۳۸۸).
• بحران آگاهی و تکوین روشنفکری در ایران، (تهران: انتشارات کویر، ۱۳۸۸).
• ایران؛ از سقوط مشروطه تا کودتای سوم اسفند (تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۸۵).
• بحران مشروطیت در ایران، (تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۸۳)، چاپ دوم: بهار ۱۳۸۵
• دو دهه واپسین حکومت پهلوی، (تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۸۳) چاپ دوم: ۱۳۸۵، چاپ سوم: ۱۳۸۷
• روایت ایرانی جنگهای ایران و روس، (تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، ۱۳۸۰).
• زندگینامهٔ سیاسی دکتر مظفر بقائی، (تهران: مؤسسهٔ پژوهش و مطالعات سیاسی، ۱۳۷۷)، چاپ دوم ۱۳۸۵ با تجدید نظر و اضافات
• اندیشهٔ دینی و جنبش ضد رژی در ایران، (تهران: مؤسسهٔ مطالعات تاریخ معاصر ایران، ۱۳۷۶)
• رسول‌زاده فرقهٔ دمکرات و تحولات معاصر ایران، (تهران: مؤسسهٔ مطالعات تاریخ معاصر ایران، ۱۳۷۶).
• مبانی نظری حکومت مشروطه و مشروعه، (تهران: نشر نی، ۱۳۷۴). ۱۳۸۵

پیوند به بیرون

• صفحه حسین‌آبادیان در وبگاه خواندنی‌های خوب