آذر ابتهاج
| آذرنوش ابتهاج آذر صنیع خاتم | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۲۹۹ خورشیدی بابل |
| ملیت | ایرانی |
| محل تحصیل | دانشگاه تهران |
| پیشه | دندانپزشک، بانکدار |
| همسر(ها) | هاشم عروضی (درگذشت ۱۳۲۹) مهندس ابوذر ابوالحسن ابتهاج (ازدواج ۱۳۳۵) |
| فرزندان | ۴ |
آذرنوش ابتهاج (متولد ۱۲۹۹؛ نام پیش از ازدواج صنیع همایون) دندانپزشک و بانکدار ایرانی است.
زندگی‌نامه[ویرایش]
آذر صنیع در بابل به دنیا آمد. پدر او، حسین صنیع شیرازی و از دندانپزشکان صاحب نام مازندران و خواهرزاده فرصت الدوله شیرازی بود. آذر صنیع در در سال تحصیل ۱۸–۱۳۱۷ وارد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران شد و دوره پنج ساله دندانسازی را طی و فارغ‌التحصیل شد. در سال ۱۳۳۰ مجدداً وارد دانشگاه شد و در سال ۱۳۳۲ مدرک دکتری گرفت و به کار در دانشگاه مشغول شد. او مؤسس و سردبیر «مجله دندان پزشکی» منتشر شده با هزینه شخصی خود بوده‌است. شوهر اول آذر صنیع، مهندس هاشم عروضی (درگذشت ۱۳۲۹) بود که فرزندانی با نام‌های علیرضا و الهه از او دارد. شوهر دوم او مهندس ابوذر نام داشت. در سومین بار، او در سال ۱۳۳۵ با ابوالحسن ابتهاج که در سال‌های اول پادشاهی محمد رضا پهلوی در دولت ایران مناصبی چون ریاست سازمان برنامه را برعهده داشت ازدواج کرد. ابوالحسن ابتهاج در این زمان در آستانه ۶۰ سالگی بود و ۲۶ سال بود که با زن اولش زندگی کرده بود. ابوالحسن ابتهاج گفته در یکی از مهمانی‌های برادرش با آذر آشنا شده‌است و او از همسر اولش مریم معزالدوله نبوی که از او فرزندی نداشت جدا شده و با آذر ازدواج کرده‌است. گفته شده شاهزاده اشرف پهلوی این زوج را با یکدیگر آشنا کرده‌است. به گفته حسین فردوست اشرف ترتیب طلاق صنیع از همسرش و ازدواج او با ابتهاج را داد. ابتهاج تنها با راکت تنیس، چوب گلف و کتابهایش خانه اش را ترک کرد و با صنیع ازدواج کرد. ابوالحسن ابتهاج در سال ۱۹۶۱ پس از ناخرسندی دولت ایران از نظرات او در یک مصاحبه راجع به رابطه ایران و آمریکا، در بازگشت از آمریکا دستگیر شد. پس از بازداشت ابوالحسن ابتهاج، آذر هم در سال ۱۳۴۸ پس از ۱۶ سال کار از هیئت علمی دانشگاه تهران اخراج شد.
پس از این ازدواج آذر ابتهاج فعالیت اقتصادی را شروع کرد و با تأسیس بانک ایرانیان توسط شوهرش با شراکت چند بانک بزرگ آمریکائی، او هم در سال ۱۳۳۸ به عنوان اولین زن در ایران عضو هیئت مدیره یک بانک شد. آنها بعداً این بانک را به هژبر یزدانی فروختند. او فعالیت زیادی در زمینه خرید و فروش سهام داشت و بیشتر وکالت ابتهاج را انجام می‌داد. به دلیل علاقه به زادگاهش شمال ایران، بیشتر املاک خود را در این منطقه خریداری می‌کرد. او مؤسس و عضو هیئت مدیره بولینگ شمیرانات و به همراه شوهرش صاحب بیمه بین‌المللی ایران و آمریکا بودند. ابتهاج تنها زن در میان ۵۳ نفری بود که اموالشان پس از انقلاب اسلامی بر اساس قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران مصادره شد. ابتهاج و همسرش در اردیبهشت ۱۳۵۷ برای معالجه چشم شوهرش (لیزر) از ایران خارج شدند و ابتدا در کن فرانسه و سپس در لندن اقامت کردند. اموالی که توانستند از ایران خارج کنند آنها را قادر ساخت زندگی متجملی در اروپا داشته باشند. خانه آذر ابتهاج در لندن محفلی برای نویسندگان و روشنفکرانی ایرانی است و او کتابفروشی ای در این شهر برای ایرانیان گشوده‌است. او پس از مرگ شوهرش در تهران و پاریس زندگی می‌کند.
ابتهاج و همسرش دو فرزند به نام‌های شهرزاد (متولد ۱۹۵۸) و داور (متولد ۱۹۶۱) دارند. ابوالحسن ابتهاج پس از ازدواج با آذر صنیع دو فرزند او از ازدواج اولش را به فرزندخواندگی پذیرفت.
منابع[ویرایش]
- «نیم رخ: بخش هشتم، آذر ابتهاج». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۰۴-۰۴-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۴.
- «آذر خانم؛ بانکدار/ حکایت زندگی شخصی آذر صنیع، اولین مدیرعامل زن بانک که دندانپزشک هم بود». راه پرداخت. ۲۰۱۹-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۴.
- «اولین زوج بانکدار ایرانی». هفته نامه تجارت فردا. ۲۰۲۰-۰۴-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۴.
- Pirnia، M. (۱۹۹۵). سالار زنان ایران: Pioneer Women of Iran - Salar Zanan e Iran - Pirnia. مهر ایران. شابک ۹۷۸-۰-۹۶۳۳۱۲۹-۳-۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۴.
- Ebtehaj، A.؛ Com، Ketab؛ ابتهاج، ابوالحسن (۲۰۱۰). خاطرات ابوالحسن ابتهاج: The Memoirs of Abolhassan Ebtehaj. Ketab Corporation. شابک ۹۷۸-۱-۵۹۵۸۴-۲۵۶-۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۴.
- «دربارهٔ دکتر آذرنوش صنیع همایون، دندانپزشک و اولین بانوی بانکدار ایران». دندانه. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۴.
- اقتصاد، روزنامه دنیای (۲۰۲۰-۰۲-۰۸). «آذر صنیع؛ اولین زن بانکدار ایرانی». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۴.
- Milani، A. (۲۰۰۸). Eminent Persians: The Men and Women Who Made Modern Iran, 1941-1979, Volumes One and Two. Eminent Persians: The Men and Women who Made Modern Iran, ۱۹۴۱-۱۹۷۹: in Two Volumes. Syracuse University Press. شابک ۹۷۸-۰-۸۱۵۶-۰۹۰۷-۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۴.
- «EBTEHAJ, ABOLHASSAN». Encyclopædia Iranica. ۱۹۹۹-۰۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۴.