گرده‌افشانی وزوزی
_(10243478783).jpg)
گرده‌افشانی وزوزی یا نوان[۱] (به انگلیسی: Buzz pollination) تکنیکی است که توسط برخی زنبورها مانند زنبورهای منفرد (Andrena carantonica) برای آزادسازی گرده‌هایی که کم و بیش محکم توسط بساک‌ها نگه‌داشته می‌شود، استفاده می‌شود.[۲] بساک‌های گونه‌های گیاهی که گرده‌افشانی وزوزی دارند معمولاً لوله‌ای هستند و تنها یک انتهای آن دهانه دارد و گرده درون آن گردی نرم و به‌هم‌چَسبیده است. با گیاهانی که خودباروری دارند مانند گوجه فرنگی، باد ممکن است برای تکان دادن گرده از طریق منافذ موجود در بساک و انجام گرده‌افشانی کافی باشد. بازدید زنبورهای عسل ممکن است باعث تکاندن برخی از گرده‌ها شود، اما گرده افشانی کارآمدتر آن گیاهان توسط چند گونه حشره انجام می‌شود که متخصص در گرده‌افشانی وزوزی هستند.[۳]
به منظور آزادسازی گرده، زنبورهای منفرد می‌توانند به گل چنگ بزنند و عضلات پرواز خود را به سرعت حرکت دهند و سبب لرزش گل و بساک شوند و گرده از آن جدا شود. گرده‌افشانی شامل ارتعاشات، گرده‌افشانی وزوزی نامیده می‌شود. زنبورهای عسل نمی‌توانند گرده‌افشانی وزوزی را انجام دهند.[۳]حدود ۹٪ از گل‌های جهان با استفاده از گرده‌افشانی وزوزی گرده‌افشانی می‌شوند.[۴]
ریخت‌شناسی گل
[ویرایش]
گیاهانی که به گرده‌افشانی وزوزیی متکی هستند، در مقایسه با دیگر فلورها شکل بساک منحصر به فردی دارند. در گیاهان گرده‌افشانی وزوزی، این روند تنها در صورتی اتفاق می‌افتد که گرده‌افشان‌ها از گلها برای استخراج گرده بازدید کنند. تنها چند گونه حشره توانایی گرده‌افشانی این گیاهان را دارند. ریخت‌شناسی گل گیاهان گرده‌افشانی‌شده با وزوز از دیگر فلورهایی که از این نوع گرده‌افشانی استفاده نمی‌کنند متفاوت است. بساک‌ها بجز منافذ کوچک در بالا کاملاً مهر و موم شده‌اند یا شکاف‌های بسیار کوچکی دارند که در امتداد کناره‌ها باز می‌شوند. منافذ و شکاف‌ها به اندازه کافی کوچک هستند که حشرات نمی‌توانند به راحتی وارد بساک شوند، اما گرده‌های به اندازه کافی بزرگ می‌توانند خارج شوند. به دلیل این شکل، اغلب از آنها به عنوان بساک‌های منفذی یا روزن‌گشا اشاره می‌شود. این بساک‌های منفذی تنها در صورت ارتعاش در یک فرکانس خاص توانایی آزادسازی گرده را دارند. کلاله‌های این گلها اغلب در زیر بساک‌ها قرار دارند. این می‌تواند یک استراتژی فرگشتی برای جلوگیری از خودباروری باشد، با ایجاد فاصله بین کلاله‌ها.[۵]
گیاهان گرده‌افشانی توسط گرده‌افشانی وزوزی
[ویرایش]گیاهان زیر به‌طور مؤثر با گرده‌افشانی وزوزی گرده‌افشانی می‌شوند:
- همه dodecatheon (ستاره‌های دنباله‌دار)
- heliamphora
- بسیاری از اعضای خانواده بادنجانیان
- بیشتر گونه‌های جنس بادنجان
- بادنجان
- سیب‌زمینی
- گوجه‌فرنگی
- Solanum cinereum، بوته ای استرالیایی
- بیشتر گونه‌های جنس بادنجان
- هیبرسیا (گل گینه)
- دیانلا
- برخی از باقلاییان
نمونه‌هایی از گونه‌های زنبور گرده‌افشانی وزوزی
[ویرایش]- زنبور مخملی
- زنبور درودگر frontalis
- euglossa
- melipona
- protandrena
- nomia
- oxea
منابع
[ویرایش]- ↑ عطری، مرتضی (۱۳۸۴). واژه‌نامه علوم زیستی. ج. ۲. دانشگاه بوعلی سینا. ص. ۲۰۶۵. شابک ۹۶۴-۶۸۸۳-۹۱-۵.
- ↑ Fidalgo, Adriana De O.; Kleinert, Astrid De M. P. (2009-12-01). "Reproductive biology of six Brazilian Myrtaceae:‐is there a syndrome associated with buzz-pollination?". New Zealand Journal of Botany. 47 (4): 355–365. doi:10.1080/0028825x.2009.9672712. ISSN 0028-825X.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Thomas S. Woodcock (2012), Pollination in the Agricultural Landscape: Best Management Practices for Crop Pollination (PDF), Canadian Pollination Initiative (NSERC-CANPOLIN), archived from the original (PDF) on 2018-02-19, retrieved 2016-07-29
- ↑ Buchmann, S. J. Kansas Entomol. Soc. 1985 Bees Use Vibration to Aid Pollen Collection from Non-Poricidal Flowers.
- ↑ Johnson, S.D. (1992). "Buzz pollination of Orpheum frutescens". Veld & Flora. 78 (2): 36–37.
پیوند به بیرون
[ویرایش]
پرونده‌های رسانه‌ای مربوط به Buzz pollination در ویکی‌انبار - Buzz Pollination, Anne Leonard Lab.
- De Luca, P.A.; Vallejo-Marín, M. (2013). "What's the 'buzz' about? The ecology and evolutionary significance of buzz-pollination". Current Opinion in Plant Biology. 16 (4): 429–435. doi:10.1016/j.pbi.2013.05.002. PMID 23751734.
- Carl Zimmer, Unraveling the Pollinating Secrets of a Bee’s Buzz, New York Times, July 11, 2013.
- Sue Rosenthal, Buzz Pollination, Bay Nature, June 11, 2008.
- Buzz pollination and bee learning, Vallejo-Marin Lab
