ویکی‌پدیا:پنج بنیاد

از دیدگاه برخی ویکی‌پدیانویسان، سیاست‌ها و رهنمودهای رسمی ویکی‌پدیا بر پنج اصل بنیادین استوارند. پنج اصلی که ویژگی‌های ویکی‌پدیا را تعریف می‌کنند:

ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ای است که ویژگی‌های دانشنامه‌های عمومی و تخصصی و سالنامه‌ها را در خود ترکیب کرده‌است. ویکی‌پدیا نه یک فرهنگ واژگان، نه مجموعه‌ای از مقالات مرجع، نه سکوی سخنرانی، نه روزنامه، نه یک فضای تارنوشت رایگان، نه ارائه‌کنندهٔ فضای برخط، نه یک مشت مطلب بیهوده، نه محل یادگاری‌نویسی، نه تمرین آشوب و دموکراسی و نه یک لینک‌دانی است. همچنین تجربه‌ها و دیدگاه های شخصی هم جایی در ویکی‌پدیا ندارند. سیاست منع تحقیق دست اول باید مورد نظر همه ویرایشگران باشد. تمام هم و غم ویراستاران باید بر دقت و صحت مقالات متمرکز باشد.

ویکی‌پدیا دیدگاهی بی‌طرف دارد. یعنی ما در ویکی‌پدیا کوشش بر آن داریم تا مقالات تنها یک دیدگاه خاص را تبلیغ نکنند، بلکه به تمام دیدگاه‌ها در مورد هر موضوع بپردازند. گاهی این کار مستلزم بیان کردن چندین دیدگاه مختلف و گسترش هریک به حد کافی است؛ تا کاربر بداند هر دیدگاه از کدام منبع می‌آید و هیچ دیدگاهی نباید به عنوان «حقیقت محض» یا «بهترین دیدگاه» معرفی شود. برای رسیدن به چنین هدفی، آوردن منابع معتبر و قابل استناد در هر جای ممکن و به خصوص در موضوع‌های مورد اختلاف، ضروری است. وقتی در مورد اینکه کدام نسخه بی‌طرف‌تر است، اختلاف نظری پیش آید، یک دوره آتش‌بس اعلام می‌شود، مقاله برچسب {{درستی}} یا {{بی‌طرفی}} می‌خورد و جزئیات اختلاف‌برانگیز در صفحهٔ گفتگو به بحث گذاشته می‌شوند و به اختلاف‌ها رسیدگی می‌شود.

ویکی‌پدیا بنا به تعریف، محتوای آزاد شمرده می‌شود. بنابراین تمام محتویات آن تحت مجوز مستندات آزاد گنو (جی‌اف‌دی‌ال) قابل دسترسی است. یعنی می‌توان آن‌ها را بر اساس مجوز مزبور پخش کرد یا به آن‌ها پیوند داد. به این نکته توجه کنید که هر کسی می‌تواند مقالات ویکی‌پدیا را تغییر دهد و هیچ کس مقالهٔ خاصی را کنترل نمی‌کند. بنابراین نوشتارهای حاصل مشارکت‌های شما ممکن است بی‌رحمانه ویرایش شوند و توسط جامعهٔ ویکی‌پدیا منتشر گردند. به هیچ وجه موارد ناقض قانون حق تکثیر یا آثار ثبت‌شده در هر حالتی جز جی‌اف‌دی‌ال را وارد نکنید.

ویکی‌پدیا در موارد اختلاف شیوه‌های خاصی دارد؛ به دیگر ویکی‌پدیانویسان احترام بگذارید، حتی اگر با آن‌ها موافق نیستید. نزاکت را حفظ کنید. از حمله‌های شخصی و تعمیم‌دادن‌های کلی بپرهیزید. وقتی بحث بالا می‌گیرد، آرام بمانید. با پیروی از قانون سه برگردان از درگیرشدن در جنگهای ویرایشی بیهوده خودداری کنید و به یاد داشته باشید ۱٬۰۰۰٬۶۱۶ مقاله در ویکی‌پدیای فارسی هست که می‌توانید به جای نزاع به ویرایش، تکمیل و بحث دربارهٔ آن‌ها بپردازید. با حسن نیت عمل کنید و برای اثبات یا نشان دادن یک موضوع مقاله‌ها را تکه‌پاره نکنید و تا وقتی که شاهدی برای عملکرد غیر از این ندیده‌اید، فرض را بر این بگذارید که دیگران هم چنین می‌کنند. از حساب‌های زاپاس سوءاستفاده نکنید. آزاداندیش، پذیرا و کل‌نگر باشید.

قوانین ویکی‌پدیا تغییر ناپذیر نیستند، البته جز پنج قانونی که در این مقاله تشریح شده‌اند. در ویرایش، انتقال و تغییر مقالات بی‌باک باشید. زیرا این شوق ویراستن و پیراستن است که باید به عنوان هدف شناخته شود. کامل بودن لازم نیست. از خرابکاری نترسید. نسخه‌های قبلی مقالات محفوظ هستند، پس امکان ندارد که تصادفاً ویکی‌پدیا را خراب کنید یا محتوای مقالات را به صورت بازگشت‌ناپذیری نابود کنید. اما به یاد داشته باشید، هر چه بنویسید شاید که برای آیندگان بماند.

جستارهای وابسته

• ویکی‌پدیا چه چیزی نیست
• در چیستی ویکی‌پدیا
• ویکی‌پدیا در هشت کلمه
• سیاست‌ها و رهنمودها
• فهرست مسائل اجرایی