خود تعالی
خود تعالی، خود ارتقابخشی، خود برتر سازی (انگلیسی: Self-transcendence) یک ویژگی شخصیتی یا نظریه صفت که شامل گسترش یا از بین بردن مرزهای شخصی است.[۱] خود تعالی ممکن است به‌طور بالقوه شامل تجربیات معنوی مانند در نظر گرفتن خود به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از جهان یا گیتی باشد.[۲] چندین روان‌شناس، از جمله ویکتور فرانکل،[۳] آبراهام مزلو،[۴] املا جی. رید،[۵] سی. رابرت کلونینگر، لارس تورنستام[۶] و اسکات بری کافمن[۷] به نظریه خود تعالی کمک کرده‌اند.
بررسی اجمالی
[ویرایش]طبق تحقیقات (لواسور، مک‌دوگال، و سنت پیر، ۲۰۱۸)، سه نوع اصلی خود تعالی وجود دارد:
- فراشخصی - احساس ارتباط با چیزی فراتر از خود، مانند طبیعت و معنویت.
- نوع دوستی - تمرکز بر رفاه دیگران و تمایل به کمک و خدمت به دیگران.
- فکری - تمایل به کشف و درک ایده‌ها و مفاهیم پیچیده‌ای که فراتر از تجربه فوری فرد است.[۸]
تفاوت خودشکوفایی و خود تعالی در این است که خودشکوفایی فرایند تحقق پتانسیل کامل و دستیابی به رشد شخصی است، در حالی که تعالی خود مستلزم احساس ارتباط با چیزی فراتر از خود است. هر دو مفهوم به توسعه و رفاه شخصی مربوط می‌شوند، اما خود متعالی بر اهمیت حرکت فراتر از خود و ارتباط با یک حس گسترده‌تر از معنا و هدف تأکید می‌کند.[۸]
سری چینموی رهبر مذهبی هندو می‌نویسد: «خود متعالی به اندازه بی حد و حصر به ما شادی می‌بخشد. وقتی از خود فراتر می‌رویم، با دیگران رقابت نمی‌کنیم. ما با بقیه دنیا رقابت نمی‌کنیم، اما هر لحظه با خودمان رقابت می‌کنیم. ما فقط با دستاوردهای قبلی خود رقابت می‌کنیم. و هر بار که از دستاوردهای قبلی خود پیشی می‌گیریم، خوشحال می‌شویم.»[۸]
جستارهای وابسته
[ویرایش]- معنی زندگی
- وضعیت دگرگونی هشیاری
- وجد
- روشنیدگی
- هرم سلسله‌مراتب نیازهای مزلو
- روان‌پریشی عرفانی
- عرفان
- نادوگانگی
- خلسه مذهبی
- تجربه دینی
- تعالی‌گرایی
منابع
[ویرایش]- ↑ De Fruyt, F.; Van De Wiele, L.; Van Heeringen, C. (2000). "Cloninger's Psychobiological Model of Temperament and Character and the Five-Factor Model of Personality". Personality and Individual Differences. 29 (3): 441–452. doi:10.1016/S0191-8869(99)00204-4.
- ↑ Cloninger, C.R.; Svrakic, D.M.; Przybeck, T.R. (December 1993). "A psychobiological model of temperament and character". Archives of General Psychiatry. 50 (12): 975–90. doi:10.1001/archpsyc.1993.01820240059008. PMID 8250684.
- ↑ Frankl, Viktor E. (1966). "Self-transcendence as a human phenomenon". Journal of Humanistic Psychology. 6 (2): 97–106. doi:10.1177/002216786600600201. S2CID 144208833.
- ↑ Koltko-Rivera, Mark E. (2006). "Rediscovering the later version of Maslow's hierarchy of needs: Self-transcendence and opportunities for theory, research, and unification" (PDF). Review of General Psychology. 10 (4): 302–317. doi:10.1037/1089-2680.10.4.302. S2CID 16046903. Archived from the original (PDF) on 25 اكتبر 2016. Retrieved 16 December 2023.
{{cite journal}}: Check date values in:|archive-date=(help) - ↑ Reed, P. G. (1991). "Toward a nursing theory of self-transcendence: Deductive reformulation using developmental theories". Advances in Nursing Science. 13 (4): 64–77. doi:10.1097/00012272-199106000-00008. PMID 2059006. S2CID 2099622.
- ↑ Tornstam, Lars (1996). "Gerotranscendence: a theory about maturing into old age". Journal of Aging and Identity. 1: 37–50.
- ↑ Kaufman, S. B. (2021). Transcend: The new science of self-actualization. Penguin.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ Ackerman, Courtney E. (2018-06-04). "What is Self-Transcendence? Definition and 6 Examples (+PDF)". PositivePsychology.com (به انگلیسی). Retrieved 2023-12-16.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Self-transcendence». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۶ دسامبر ۲۰۲۳.