تکنولوژیهای نوین و خرافات

خرافات بخشی از فرهنگ بشر است که از زمان‌های باستان تا به امروز وجود داشته است. این باورهای غیرمنطقی و غیرعلمی اغلب ناشی از ترس‌ها، امیدها و تلاش برای کنترل ناشناخته‌ها هستند. با ظهور تکنولوژی‌های نوین، به ویژه در قرن بیست‌و‌یکم، خرافات و باورهای نادرست مرتبط با این تکنولوژی‌ها نیز به طور گسترده‌ای رواج یافته‌اند. این خرافات اغلب ناشی از عدم درک صحیح از تکنولوژی، کمبود اطلاعات موثق، و ترس از ناشناخته‌ها هستند. به طور مثال، در بسیاری از موارد، افراد تکنولوژی‌هایی مانند هوش مصنوعی و ربات را تهدیدی برای انسانیت می‌دانند در حالی که واقعیت این است که این تکنولوژی‌ها قرار است به عنوان ابزارهایی برای پیشرفت و بهبود شرایط زندگی انسان‌ها مورد استفاده قرار گیرند.

تکنولوژی‌های نوین و خرافات مرتبط با آن

خرافات مرتبط با تکنولوژی‌های نوین شامل باورها، افسانه‌ها، و تصورات غلطی است که در ارتباط با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و نوین وجود دارد. این خرافات ممکن است بر جنبه‌های مختلفی از زندگی روزمره و جوامع مدرن تاثیر بگذارند و در برخی موارد، می‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای افراد تأثیرگذار باشند. گاهی افراد این باور نادرست را دارند که تکنولوژی می‌تواند همه چیز را حل و به تنهایی مسائل جامعه را گره‌گشایی کند. در حالی که واقعیت این است که تکنولوژی تنها یکی از عوامل موثر در حل مسائل است و نیاز به رهبری، سیاست‌گذاری، و همکاری انسانی دارد. بنابراین، آشنایی صحیح با تکنولوژی و اطلاع‌رسانی موثر می‌تواند به کاهش این خرافات و افزایش درک جامعه از نقش مثبت تکنولوژی کمک کند.

خرافات و تکنولوژی در طول تاریخ

در طول تاریخ، خرافات نیز همراه پیشرفت‌های تکنولوژیکی رشد کرده‌اند. به عنوان مثال، در طی انقلاب صنعتی، ترس زیادی از دستگاه‌های نیروی بخار وجود داشت و برخی باور داشتند که ممکن است نیروهای شروری را آزاد کنند. ظهور برق هم ترس‌ها و افسانه‌هایی را به وجود آورد، و برخی آن را به‌عنوان یک نوع جادو یا جادوگری می‌دیدند.

در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، عکاسی به عنوان یکی از تکنولوژی‌های جدید آن زمان، زمینه‌ساز ظهور نوعی جدید از خرافات به نام "عکاسی از روح" شد. ویلیام ماملر، عکاس بوستونی، ادعا کرد که توانسته است روح افراد متوفی را در عکس‌های خود ثبت کند. این ادعا منجر به ایجاد یک صنعت جدید شد که در آن عکاسان با دستکاری تصاویر، به مشتریان داغدار خود امید می‌دادند که می‌توانند ارواح عزیزانشان را ببینند.

تلاش‌های علم روانشناسی در درک خرافات

تحقیقات روانشناسی نشان می‌دهد که انسان‌ها به دلیل دو سیستم پردازش ذهنی خود، یعنی سیستم شهودی سریع و سیستم عقلانی تأملی، به خرافات روی می‌آورند. سیستم شهودی سریع تمایل دارد که خرافات را بپذیرد، در حالی که سیستم عقلانی تأملی تلاش می‌کند تا این باورها را اصلاح کند. این دوگانگی باعث می‌شود که افراد حتی با وجود علم به نادرستی خرافات، همچنان به آن‌ها پایبند باشند.

هاروی ساکس، جامعه‌شناس آمریکایی، در سخنرانی‌ای در سال ۱۹۶۸ به یکی از مهم‌ترین شکست‌های آرمان‌های تکنوکراتیک اشاره کرد. او استدلال کرد که همیشه امیدوار بوده‌ایم با معرفی یک دستگاه ارتباطی فوق‌العاده جدید، دنیا متحول خواهد شد. اما در عمل، حتی بهترین و پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها هم باید در چارچوب شیوه‌ها و فرضیات موجود جا بیفتند.

خرافات، افسانه تکینگی و پیشرفت‎های تکنولوژیکی

پیشرفت‌های تکنولوژیکی و علمی واقعاً شگفت‌انگیز هستند، اما رابطه آن‌ها با پیشرفت انسانی همچنان پر از تنش و چالش است. از فرسایش پنهان تاریخ دیجیتال تا ضعف‌های فناوری هوشمند، این تنش‌ها بین ابزارهای دیجیتال و جنبه‌های انسانی، نه به دلیل نادیده گرفتن فناوری، بلکه به دلیل درگیری آن با تاریخ، سیاست و ضعف‌های انسانی همچنان وجود دارد.

افسانه تکینگی فناوری (به انگلیسی: Technological Singularity) یکی از بارزترین باورهای زمان ماست. تکینگی فناوری فرضیه‌ای است که از پیش رفتن هوش مصنوعی از هوش انسانی سخن می‌گوید و پیش‌بینی می‌کند که وقوع آن ممکن است پایان تمدن بشری را رقم بزند. این افسانه آینده‌ای را پیش‌بینی می‌کند که در آن ماشین‌ها به درجه‌ای از هوش می‌رسند و انسان‌ها دیگر نمی‌توانند به آن‌ها برسند. در حالی که بسیاری از مردم به این موضوع بی‌توجه‌اند، اشتیاق آخرالزمانی که در آن تجسم یافته بسیار آشناست. این نظریه می‌گوید تنها مسئله زمان است تا بالاخره از محدودیت‌های انسانی فرار کنیم و به مرحله جدیدی از داستان زندگی بشر وارد شویم.

افسانه تکینگی نوعی خرافات مدرن به حساب می‌آید. این افسانه با تصورات بلند پروازانه و پیش‌بینی‌های غیر قابل اثبات درباره آینده‌ای که در آن ماشین‌ها و هوش مصنوعی به حدی پیشرفت می‌کنند که از انسان‌ها پیشی می‌گیرند، نوعی اعتقاد یا باور فراگیر شده است. اشتیاق آخرالزمانی که در این افسانه وجود دارد، نشان‌دهنده امید به تغییرات بزرگ و بنیادی در جهان است. اما بسیاری از مردم و دانشمندان به این موضوع با شک و تردید نگاه می‌کنند و آن را به عنوان یک افسانه یا خرافات می‌بینند، زیرا هنوز شواهد علمی کافی برای حمایت از این پیش‌بینی‌ها وجود ندارد. باور به اینکه ماشین‌ها می‌توانند تمامی محدودیت‌های انسانی را پشت سر بگذارند و ما را وارد مرحله جدیدی از پیشرفت و تکامل بشری کنند، بیشتر بر پایه تصورات و آرزوهای انسانی استوار است تا واقعیت‌های علمی. به همین دلیل، افسانه تکینگی به عنوان یک خرافات مدرن مورد توجه قرار دارد زیرا بسیاری از جنبه‌های آن به جای استناد به واقعیت‌های موجود، بر آرزوها و تصورات بلندپروازانه بشر استوار است.

خرافات مرتبط با تاثیرات امواج الکترومغناطیسی

یکی دیگر از خرافات رایج در مورد تکنولوژی‌های نوین، باور به خطرات جدی اشعه‌های تلفن همراه و وای‌فای برای سلامتی است. بسیاری از افراد معتقدند که این اشعه‌ها می‌توانند باعث بیماری‌های جدی مانند سرطان شوند، در حالی که تحقیقات علمی گسترده‌ای نشان داده‌اند که سطح اشعه‌های منتشر شده توسط این دستگاه‌ها به هیچ وجه به اندازه‌ای نیست که بتواند چنین اثراتی داشته باشد. اما هنوز تاثیرات این اشعه‌ها بر سلامتی انسان یکی از موضوعات مورد بحث و تحقیق در جامعه علمی است. در حالی که برخی افراد بر این باورند که این امواج می‌توانند تأثیرات منفی جدی بر سلامتی داشته باشند، تحقیقات علمی تاکنون نتوانسته‌اند شواهد قطعی برای اثبات این ادعاها ارائه دهند. این موضوع همچنان مورد تحقیق و بررسی قرار دارد و نتایج تحقیقات جدید ممکن است در آینده روشن‌تر شوند. تا آن زمان، استفاده از تجهیزات الکترونیکی مطابق با دستورالعمل‌های ایمنی معتبر می‌تواند به کاهش نگرانی‌ها کمک کند.

فناوری 5G و اینترنت اشیا (IoT)

گسترش فناوری 5G و اینترنت اشیا (IoT) خرافات بسیاری را برانگیخته است. برخی افراد باور دارند که برج‌های 5G می‌توانند مشکلات سلامتی ایجاد کنند یا دستگاه‌های اینترنت اشیا می‌توانند منجر به نظارت مداوم نهادهای ضدبشر شوند. این خرافات بر تمایل عمومی برای پذیرش این فناوری‌ها تأثیر می‌گذارد و گاهی پیشرفت تکنولوژیکی را متوقف می‌کند.

به عنوان مثال در سال 2020 و در زمانی که شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان در حال افزایش بود، یک سری شایعات و ادعاها درباره ارتباط میان فناوری 5G و این ویروس در انگلستان منتشر شدند. برخی افراد اینگونه ادعا کردند که فناوری 5G باعث انتشار ویروس شده است یا اینکه این ویروس از طریق این فناوری به افراد منتقل می‌شود. این ادعاها، در برخی موارد، منجر به اعتراضات و خرابکاری‌ها شدید شد.

با اینکه دولت و مقامات علمی و پزشکی این ادعاها را رد کرده و آنها را به عنوان تئوری توطئه و نادرست توصیف کردند، اما بعضی‌ها همچنان به اقدامات ناپسندی مانند آتش‌زدن برج‌های 5G و حملات به فعالان شبکه‌های ارتباطی ادامه دادند. این کارها منجر به خسارت‌های جدی به زیرساخت‌های ارتباطی  نگرانی‌های جدی امنیتی و اجتماعی شد.

در نهایت، دولت بریتانیا و مقامات محلی به تاکید بر اهمیت مبارزه با شایعات و تئوری‌های توطئه‌ای و تأکید بر اطلاع‌رسانی علمی و صحیح به جامعه توجه کردند، همچنین قانونی برای کیفری سازی اقدامات خرابکارانه در این زمینه اجرا شد.

خرافات مرتبط با اعداد و تکنولوژی

خرافات مرتبط با اعداد نیز به دنیای تکنولوژی راه یافته‌اند. به عنوان مثال، در برخی فرهنگ‌ها، عدد 13 به عنوان عددی نحس شناخته می‌شود و این باور به دنیای دیجیتال نیز نفوذ کرده است. برخی افراد از استفاده از عدد 13 در شماره‌گذاری نسخه‌های نرم‌افزارها یا آدرس‌های اینترنتی خودداری می‌کنند. همچنین، عدد 4 در فرهنگ چینی به دلیل شباهت تلفظ آن به کلمه «مرگ» نحس محسوب می‌شود و در نامگذاری محصولات تکنولوژی نیز این باور تاثیرگذار بوده است.

تأثیرات اجتماعی و فرهنگی

خرافات تاثیر قابل توجهی بر نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی می‌گذارند. در برخی فرهنگ‌ها، خرافات می‌توانند منجر به مقاومت گسترده در برابر پیشرفت‌های فناوری شوند و از استفاده شخصی از دستگاه‌ها تا پروژه‌های زیربنایی بزرگ را تحت تاثیر قرار دهند.

• ایجاد مقاومت در برابر پذیرش فناوری‌های جدید: خرافات می‌توانند منجر به ایجاد مقاومت در برابر پذیرش فناوری‌های جدید شوند. وقتی افراد به دلیل باورهای خرافی از استفاده از فناوری‌های نوین خودداری می‌کنند، این موضوع می‌تواند به کاهش نرخ پذیرش و بهره‌برداری از تکنولوژی‌های جدید منجر شود. مثلا اعتقاد به خرافات مرتبط با اشعه‌های الکترومغناطیسی تولید شده توسط دستگاه‌های الکترونیکی می‌تواند منجر به ترس و امتناع از استفاده از این دستگاه‌ها شود.
• تاثیر منفی بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی: خرافات می‌توانند بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی نیز تأثیر بگذارند. وقتی تصمیم‌گیران سیاسی و اقتصادی تحت تأثیر باورهای خرافی قرار می‌گیرند، ممکن است تصمیماتی اتخاذ کنند که بر اساس واقعیت‌های علمی و منطقی نباشد. این موضوع می‌تواند به اتخاذ سیاست‌ها و تصمیماتی منجر شود که به جای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی، منجر به بحران‌ها و مشکلات جدیدی شود.