ابوتراب نفیسی

ابوتراب نفیسی
فرزندان	نوشین نفیسی (زاده ۱۳۳۸) سعید نفیسی حمید نفیسی مجید نفیسی

ابوتراب نفیسی (۱۲۹۳–۱۳۸۶) یکی از پزشکان برجسته ایرانی است. او دارای فوق تخصص در رشته قلب و استاد برجسته دانشکده پزشکی اصفهان و عضو فرهنگستان علوم پزشکی بود. علاوه بر تدریس در دانشکده پزشکی اصفهان و کار در بیمارستان های این شهر، بیش از نیم قرن در مطب خود به مداوای بیماران پرداخت. مهمترین خصوصیت او در تلفیق علم مدرن پزشکی با طب سنتی و در قدرت تشخیص او در بیماری‌ها بود.

زندگی

ابوتراب نفیسی زادهٔ ۱۲۹۳ خورشیدی در ده پوده در نزدیکی قمشه اصفهان است. بیشتر افراد خاندان او که مولد اصلی آنان کرمان بوده و نام خانوادگی خود را از نام سر سلسله یعنی نفیس ابن عوض کرمانی گرفته‌اند، یا طبیب بوده‌اند یا ادیب. نفیس ابن عوض حکیم و طبیب معروفی بوده و صاحب دو کتاب معروف در طب به نام "شرح الاسباب و العلامات" و "شرح نفیس" است و در زمان الغ بیک و به دعوت او از کرمان به سمرقند رفته و مدتی به عنوان پزشک مخصوص الغ بیک خدمت کرده است.

نفیسی در خاطرات خود زندگی اش را این‌طور شرح می‌دهد: «این جانب دوره ابتدائی را در سه سال و نیم طی کرده و در سال ۱۳۱۰ خورشیدی از دبیرستان سعدی اصفهان و در سال ۱۳۱۶ از دانشکده پزشکی تهران فارغ‌التحصیل شده و در تمام دوران تحصیل طب رتبه اول بوده و به دریافت مدال علمی مفتخر و پس از شروع خدمت نظام وظیفه در ۱۳۱۶،دو سال خدمت را در اصفهان گذرانیده و در ۱۳۱۸ خدمت به اتمام رسید.... بعد متصدی درمانگاه کازرونی در اصفهان شدم و در سال ۱۳۲۵ به سمت دانشیاری رشته گیاه‌شناسی آموزشگاه عالی بهداری منصوب و در سال ۱۳۲۷ دانشیاری رشته بالینی داخلی آموزشگاه عالی بهداری و دانشکده پزشکی و ریاست بخش داخلی منصوب گردیده و بالاخره در سال ۱۳۲۶ به سمت استاد رشته بالینی داخلی انتخاب گردیده‌ام. در سال‌های ۱۹۵۲ و ۱۹۵۳ مسیحی رشته تکمیلی قلب شناسی را از دانشگاه هاروارد در آمریکا گذرانده و به کشورهای خارج از جمله انگلستان، فرانسه، ایتالیا، سوئیس، اسرائیل، لبنان، سوریه، مصر، یونان، قبرس و اردن به منظور مطالعه مسافرت نموده و در سال ۱۳۴۲ موفق به دریافت نشان "اُردرِ دِ لاسانته پابلیک ordre de la Sante Publique" از دولت فرانسه گردیدم. از سال ۱۳۴۲ به سمت رئیس دانشکده پزشکی و داروسازی و مدیر گروه داخلی و اطفال منصوب شدم».

می‌توان گفت که سال‌های ۱۳۳۵ تا دهه ۱۳۶۰ خورشیدی از پربارترین دوران زندگی او محسوب می‌شود: در این مدت از یک طرف به عنوان استاد پزشکی، طب مدرن را آموزش می‌دهد و از طرف دیگر به عنوان پژوهشگر و حکیم اسلامی به تحقیق در مورد طب سنتی و طب گیاهی پرداخته و پس از چندی به ریاست مؤسسه تحقیقات طب سنتی دانشگاه اصفهان انتخاب می‌شود. از سال ۱۳۶۰ به بعد او از دانشکده علوم پزشکی بازنشسته می‌شود و از ۱۳۶۹ عضو برجسته و دائمی فرهنگستان علوم منصوب می‌شود. تا هشتاد سالگی به مداوای بیماران خود در مطب ادامه می دهد.

درگذشت

وی در آذر ماه ۱۳۸۶ شمسی در منزل شخصی خود در اصفهان درگذشت. خانه او در میدان امام حسین اصفهان وقف آموزش کودکان استثنایی شده است.

مزار وی در باغ رضوان اصفهان

آثار

آثار مربوط به زندگی نامه ابوتراب نفیسی:

• نبض حیات: در گذر طب سنتی و طب نوین ایران. زندگی و آثار ابوتراب نفیسی. به اهتمام نسرین نفیسی، مهدی نفیسی. ۱۳۸۰، انتشارات نقش خورشید، اصفهان.
• زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی ابوتراب نفیسی. شماره ۱۳۸ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، اسفند ۱۳۹۳.
• تهران، زندگی پزشکی من. ابوتراب نفیسی، به اهتمام نسرین نفیسی، انتشارات مانی، با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ۱۳۹۶، اصفهان

آثار چاپ شده

از نفیسی در مجموع تعداد بیست و دو کتاب و بیش از هشتاد مقاله علمی و تحقیقی باقی مانده است. در زیر بر اساس موضوعی، عنوان و مشخصات کتب تدوین شده ایشان می‌آید:

کتب پزشکی:

• سمیولوژی بیماری های اعصاب. دکتر کامکار، چاپخانه امامی، اصفهان، 1330
• اصول کاردیوگرافی. دانشگاه اصفهان، چاپخانه داد. اصفهان، 1339
• سمیولوژی قلب و ریه. کتاب فروشی شهسواری، اصفهان. 1340
• سمیولوژی هاضمه. کتاب فروشی شهسواری، اصفهان. چاپخانه راه نجات. 1341
• نشانه شناسی سینه و تعبیر علائم آن. راه نجات. اصفهان. 1341
• چگونه باید آموخت (درس اول: یادگیری پزشکی). دانشگاه اصفهان، 1348
• مقدمات فن یادگیری علم پزشکی. دانشگاه اصفهان، 1355
• ترجمه کتاب من لایحضره الطبیب و برء الساعه، ابوبکر محمد بن زکریای رازی. دانشگاه تهران، وزارت ارشاد اسلامی، شهریور 1363
• مختصر تاریخ علوم پزشکی تا ابتدای قرن معاصر. دانشگاه اصفهان. 1365 تاریخ اخلاق پزشکی. دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، 1371

کتب طب سنتی:

• پژوهش در مبانی عقاید سنتی پزشکی مردم ایران. انتشارات مشعل، اصفهان. ۱۳۶۴.
• عقاید سنتی مردم ایران: دربارهٔ بهداشت تن و روان و درمان بیماری‌های رایج در ایران. دانشگاه اصفهان، ۱۳۶۸.
• خواص خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها طی قرون و اعصار در بین ملل مختلف جهان. جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان، ۱۳۶۲. چاپ دوم ۱۳۹۳

کتب دینی:

• انسان جانشین خدا در روی زمین. آذر آبادگان، تبریز، 1344
• بررسی تحلیل مشکلات جوانان. کانون علمی تربیتی جهان اسلام، اصفهان. 1349
• اسلام و دانش امروزی. انتشارات قائم، اصفهان. 1350
• انسان، شاهکار خلقت. دانشگاه تبریز، 1350
• بررسی روزه از نظر طبی. مکتب اسلام، قم، 1388