مقابله (اخترشناسی)
مقابله در نجوم کروی موقعیتی است که یک جرم آسمانی (مثلا یک سیاره بیرونی) از ناظر (زمین) نسبت به خورشید در نقطه مقابل (۱۸۰ درجه‌ای) قرار می‌گیرد. بنحویکه جرم آسمانی مذکور با زمین و خورشید در یک خط؛ و زمین در میانه آندو قرار می‌گیرد. یک سیاره بیرونی یا (یا سیارک یا ماه) هنگام مقارنه، همزمان با غروب خورشید، طلوع کرده و نیمه‌شب در بیشترین زاویه از افق (و بر نصف‌النهار) ناظر قرار داشته و چون در مقابل خورشید است با بیشترین درخشندگی (قرص کامل) در بهترین حالت رصدی و در بیشترین زمان ممکن (یا تمام طول شب) و در نزدیکترین فاصله سالانه از زمین و نیز بزرگتر رویت می‌شود.[۱]
مقابله نسبت به زمین؛ برای هر جرم آسمانی (سیارات بیرونی، سیارات کوتوله، سیارکها، دنباله‌دارها، ماه و… بنحوی ستارگان)؛ بجز اجرام و سیارات داخلی روی می‌دهد. بطور تقریبی مقابله برای سیارات بیرونی سالانه، برای مریخ هر دو سال، برای کره ماه دقیقاً هر ماه قمری (در نیمه ماه) و برای ستارگان دقیقاً هر سال نجومی یکبار روی می‌دهد.
در حالت مقابله، کره ماه چون در برابر خورشید است و زمین در میانه آندو، ماه بیشترین درخشندگی (بدر) دارد و گاه سایه زمین بر ماه می‌نشیند (ماه‌گرفتگی).
زمانی که از نظر ناظر زمینی، مریخ در مقابله قرار دارد از نظر ناظر مریخی در همان زمان زمین در مقارنه داخلی با خورشید قرار خواهد داشت.
مقابله یک ستاره هنگامی است که در یک لحظه، دقیقاً هر یک سال نجومی از جهت مختصات طولی (بعد نجومی) بطور کامل در نقطه مقابل خورشید قرار می‌گیرد. آنگاه در نزدیکترین شب به لحظه مقابله، بهترین موقعیت رصدی (از جهت روشنایی و احیاناً بیشترین زمان رویت‌پذیری در شب) را خواهد داشت.
جدول مقابله سیارات
جدول مقابلهٔ سیارات[۲] (تناوب مداری، زمان حرکت انتقالی و تناوب هلالی، مدت زمان بین دو مقابله یا مقارنه یا استهلال سیاره است)
| سیاره | تناوب مداری | تناوب هلالی (مقابله‌ای) |
مقابله | مقابله→قبلی | مقابله←بعدی | مقابله |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ماه | ۲۷٫۳۲۱۶۶۱ روز | ۲۹٫۵۳۰۵۸۹ روز | نیمه شوّال | نیمه ذی‌القعده | ||
| عطارد | ۰٫۲۴۱ سال | ۰٫۳۱۷ سال (۱۱۵٫۸۸ روز) |
||||
| زهره | ۰٫۶۱۵ سال | ۱٫۵۹۹ سال (۵۸۳٫۹۲ روز) |
||||
| مریخ | ۱٫۸۸۱ سال | ۲٫۱۳۵ سال (۷۷۹٫۹۶ روز) |
۵ مرداد ۱۳۹۷ (۲۷ ژوئیه ۲۰۱۸) |
۲۲ مهر ۱۳۹۹ (۱۳ اکتبر ۲۰۲۰) |
۱۷ آذر ۱۴۰۱ (۸ دسامبر ۲۰۲۲) |
|
| سرس | ۴٫۶۱ سال | ۱٫۲۷۸ سال (۴۶۶٫۶ روز) |
۶ آذر ۱۴۰۰ (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)* |
|||
| مشتری | ۱۱٫۸۶۲ سال | ۱٫۰۹۲ سال (۳۹۸٫۸۸ روز) |
۲۰ خردا ۱۳۹۸ (۱۰ ژوئن ۲۰۱۹) |
۲۴ تیر ۱۳۹۹ (۱۴ ژوئیه ۲۰۲۰) |
۲۸ مرداد ۱۴۰۰ (۱۹ اوت ۲۰۲۱) |
۴ مهر ۱۴۰۱ (۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲) |
| زحل | ۲۹٫۴۵۷ سال | ۱٫۰۳۵ سال (۳۷۸٫۰۹ روز) |
۱۸ تیر ۱۳۹۸ (۹ ژوئیه ۲۰۱۹) |
۱_۳۰ تیر ۱۳۹۹ (۲۰ ژوئیه ۲۰۲۰) |
۱۱ مرداد ۱۴۰۰ (۲ اوت ۲۰۲۱) |
۲۳ مرداد ۱۴۰۱ (۱۴ اوت ۲۰۲۲) |
| اورانوس | ۸۴٫۰۱۲ سال | ۱٫۰۱۲ سال (۳۶۹٫۶۶ روز) |
۱۰ آبان ۱۳۹۹ (۳۱ اکتبر ۲۰۲۰) |
۱۳ آبان ۱۴۰۰ (۴ نوامبر ۲۰۲۱)* |
||
| نپتون | ۱۶۴٫۷۸۲ سال | ۱٫۰۰۶ سال (۳۶۷٫۴۹ روز) |
۲۱ شهریور ۱۳۹۹ ()۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰ |
۲۳ شهریور ۱۴۰۰ (۱۴ سپتامبر ۲۰۲۱)* |
||
| پلوتون | ۲۴۸٫۸۲۵ سال | ۱٫۰۰۴ سال (۳۶۶٬۷۳ روز) |
۲۵ تیر ۱۳۹۹ (۱۵ ژوئیه ۲۰۲۰) |
۲۷ تیر ۱۴۰۰ (۱۸ ژوئیه ۲۰۲۱)* |
* نیاز به بازبینی و منبع دقیقتر