پیشنویس:مؤیدالدین محمد خوارزمی
این صفحه ممکن است بهعنوان صفحهای در فضای پیشنویس، صفحهٔ درخواست ایجاد مقالهٔ رد شده/ثبت نشده در فضای کاربری یا پیشنویسی در هر یک از فضاهای مذکور بدون محتوایی بهجز متن جانگهدار جادوگر مقاله و بدون ویرایش (بهجز ویرایشهای ربات) در شش ماه گذشته، واجد شرایط معیارهای حذف سریع ویکیپدیا باشد. محس ع۱۳ را ببینید.
اگر این صفحه واجد شرایط معیارهای حذف سریع نیست، لطفاً این اعلان را از صفحه بردارید. این پیشنویس توسط پژمان اصغرپور در ۴ ژوئیه ۲۰۲۴ نامزد شده است. اگر قصد دارید این پیشنویس را بهبود دهید، کافیست و عبارت این صفحه ممکن است شایستهٔ حذف با معیار وپ:محس#ع۱۳ باشد؛ زیرا ویرایش پیش از آن در ۲۹ مارس ۲۰۲۳ (۱٫۲۸ سال پیش) انجام شده است. {{حس-مبا}} ، {{حس-پیشنویس}} یا {{حس-ع۱۳}} را از صفحه حذف کنید.خطاب به مدیران: پیش از حذف صفحه، پیوندها، صفحهٔ بحث، تاریخچه (آخرین ویرایش) و سیاههها را بررسی کنید. این صفحه آخرین بار در ۴ ژوئیه ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۱۷ (UTC) (۳ روز پیش) توسط پژمان اصغرپور (مشارکتها | سیاههها) ویرایش شده است |
مؤیدالدین محمد خوارزمی مدرس، نویسنده و مترجم سده هفتم هجری در خوارزم زاده شد و جوانی را به دانشاندوزی گذراند. هنگامه ی حمله ی مغولان او را به هند کشاند. به گفته خودش در لاهور و دهلی در کار تدریس احیاء علومالدین غزالی بود و در ۶۲۰ هجری قمری، به درخواست ابوسعد محمد جنیدی، دستور دربار غوریان، دست به کار ترجمه این کتاب از تازی به پارسی شد.
زندگی[ویرایش]
بیشتر دانستهها در باره احوال محمد خوارزمی از مقدمهیی است که بر ترجمه احیا نوشته است. او در باره زادروز یا حتا سال تولد ش در این مقدمه چیزی نگفته است، اما گویا از نوجوانی شوق دانشاندوزی داشته است و به انگیزهیی که خدا در دل او نهاده بود، در کار «کسب انواع علوم و جمع و اقتنای اصناف معارف» شد، چندان که «در بسیاری علوم استادی نمییافت، که به افادت و ارشاد وی استعانت نمودی». پس از این به شکرانه موهبت دانش، به آموزاندن آن چه آموخته بود، روی آورد و از «آن چه به وی میرسید، فواید و زواید آن از طلاب علم دریغ نمیداشت و در ارشاد و تعلیم و تلقین و تفهیم ایشان هر تکلف که ممکن بود تکفل مینمود.»
با این همه پیدا نیست، که در خوارزم به تدرس سرگرم بوده است یا روی به سوی شهرها یا سرزمینهای دیگر هم گذاشته است. به هر روی گویا حمله مغول او را به کوچیدن به هند انگیخته است. در باره حمله مغولان به فرارود و خراسان و کوچیدن ش از آن دیار و راه یافتن ش به دربار غوریان نیز مینویسد:
در این ایام که فتنه کفار چین- قطع الله دابرهم و أهلک اولهم و آخرهم- در دیار اسلام قائم شد و اهل اسلام بدین حادثه شنیع و واقعه فظیع، که مثل آن در تواریخ مسطور نیست، مبتلا گشتند و مسلمانان خراسان و ماوراءالنهر و غور و غزنین بل کافه ی مسلمانان مشرق، آن چه از این ضرر مبیر و شرر مستطیر خلاص یافتند بدین حضرت شتافتند، و در ظال این دولت همایون بیاسودند، و به حبال این اقبال روز افزون تمسک نمودند.
— ترجمه احیاء العلوم
به هر روی، از نوشته ش برمیآید که نخست به لاهور رفته است و در این شهر مجلس درس داشته است، اما سپستر به سبب اختلاف با کسانی که او متعصبان و اهل ظاهر میخواند شان، از این شهر به دهلی کوچیده است.
ترجمه احیا[ویرایش]
او در دهلی از پشتیبانی ابیسعد محمد جنیدی برمیخورَد و فرمان میگیرد که احیا را ترجمه کند. در باره دلیل ترجمه مینویسد:
این ضعیف چون در اواخر شهور سنه عشرین و ستمائة به حضرت دهلى-اجلّها الله- رسید و از تربیت و عاطفت سلطان السلاطین، شمس الدنیا و الدین … و الطاف صاحب اجل … ابوالمعالی محمد بن الصاحب الاجل … ابیسعد جنیدی- حرّس الله جلاله و مدّ علی المسلمین ظلّه- حظی استیفا کرد، مجلس عالی صاحبی- دام عالیاً- مثال داد و اشارت فرمود که احیای علوم دین را به پارسی ترجمه باید کرد تا همگنان را از آن فایده باشد. چه اکثر خلق از ادراک عبارات تازی قاصر اند و آن حقایق و معارف در ذات خود مشکل است، چون عسرت تازی هم با آن ضم شود، تعذر ِ ادراک و تعسر ِ دریافت تضاعف پذیرد.
— ترجمه احیاء العلوم
بر خلاف برخی از نوشتههای سده هفتم هجری، ترجمه مویدالدین محمد خوارزمی از احیا را میتوان نمونهیی از پارسی ساده و علمی دانست. اما این متن، در جای ترجمه، با همه روانی و رسانی و دوری از اطناب و تکلف، تهی از اشکال نیست. نخست این که هرچند او کوشیده است ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت «ﻣﺘﺮﺟﻢ گوﻳﺪ» افزودهها ش را سخن غزالی جدا کند، اما گاه این عادت را فرونهاده و سخن ش را بی نام و نشان در میان سخن غزالی نشانده است. دیگر آن که در جاهایی سخن غزالی را حذف کرده است.[۲]
مذهب فقهی[ویرایش]
مؤیدالدین خودش را بیشتر پیرو شافعی میداند، اما هر جا که لازم میبیند، تاکید میکند که از تعصب بیزار است، چندان که بیشتر شاگردان ش حنفیمذهبانی بودند، که میدیدند او «حقایق هر دو مذهب بیان میکند و در تقریر فضایل هر دو امام مبالغت مینماید». از لحن و لغات او پیدا است که گرایشی هم به تصوف و عرفان داشته است و آن چه میآموزانده نیز فراتر از «مجرد ظواهر که قشور علمها است» بوده است.[۳]
پانوشت[ویرایش]
- ↑ مقدمه مترجم بر ترجمه احیاء العلوم، ص ۴، مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش و تصحیح حسین خدیو جم.
- ↑ گزارشی از ترجمه جدید احیا علوم الدین، زاهد ویسی، کتاب ماه دین سال یازدهم خرداد و تیر ۱۳۸۷ شماره ۱۲۸ و ۱۲۹
- ↑ مقدمه مترجم بر ترجمه احیاء العلوم، ص ۱۰، مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش و تصحیح حسین خدیو جم.
منابع[ویرایش]
- غزالی، محمد (۱۳۹۲). احیاء علوم الدین. ترجمهٔ مؤیدالدین محمد خوارزمی. تهران: علمی فرهنگی. شابک ۱-۰۳۴-۴۴۵-۹۶۴-۹۷۸.
رده:اهالی خوارزم رده:عالمان مسلمان رده:اسلامشناسان مسلمان رده:اسلامشناسان مسلمان سده ۱۳ (میلادی) رده:اسلامشناسان اهل ایران رده:نویسندگان سده ۱۳ (میلادی) رده:اهالی ایران در سده ۱۳ (میلادی) رده:درگذشتگان سده ۱۳ (میلادی) رده:مسلمانان سنی اهل ایران رده:نویسندگان مرد اهل ایران
در انتظار بازبینی. لطفاً شکیبا باشید.
این ممکن است بیش از شش ماه زمان ببرد؛ چرا که بازبینی پیشنویسها هیچ ترتیب مشخصی ندارد. در حال حاضر ۳۳۷ مقالهٔ ثبتشده در انتظار برای بازبینی هستند.
جایی که میتوانید کمک بگیرید
چگونگی بهبود یک پیشنویس
همچنین میتوانید با کنکاش در ویکیپدیا:مقالههای برگزیده و ویکیپدیا:مقالههای خوب نمونههایی از بهترین نوشتارها با موضوعی مشابه مقالهٔ مورد نظر خودتان را بیابید. شانس بیشتر برای یک بازبینی سریع برای این که شانس بازبینی سریع مقالهتان بیشتر شود، پیشنویس خود را با استفاده از دکمهٔ پایین با برچسبهای ویکیپروژهٔ مرتبط برچسب بزنید. این کار به بازبینیکنندگان کمک میکند تا مطلع شوند که یک پیشنویس جدید با موضوع مورد علاقهٔ آنها ثبت شدهاست. برای مثال، اگر مقالهای دربارهٔ یک فضانورد زن نوشتهاید، میتوانید برچسبهای زندگینامه، فضانوردی و دانشمندان زن را بیفزایید. منابع برای ویرایشگران
ابزارهای بازبینی
|