پیش‌نویس:قیام سیستان به خونخواهی واقعه کربلا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
  • نخستین قیام مردمی پس از واقعه کربلا

قیام سیستان اولین قیام مردمی پس از نبرد کربلا وقبل از قیام توابین و مختار است. ماههای اولیه سال 61 هجری خبر شهادت حسین بن علی و یاران او در کربلا به مردم سیستان می‌رسد و با رسیدن این خبر به آنها اعتراض مردمی علیه یزید بن معاویه و عبید الله بن زیاد شروع می شود. [۱] حمایت عباد بن زیاد از عملکرد برادرش، عبیدالله که رابطه دوستانه با وی داشته [۲] و اعتراض مردم علیه عاملان این واقعه موجب شکاف بیشتر بین مردم با حاکمیت بنی‌امیه می‌شود و از این رو قیام‌های متعددی علیه حکومت به خونخواهی واقعه کربلا صورت می‌گیرد، خبر نا امنی در سیستان به یزید می‌رسد. [۳] یکی از فرزندان زیاد که با عبیدالله و عباد تفاوت فکری و دشمنی شدید داشت سلم بن زیاد است [۴] در زمانی که سلم بن زیاد که سابقه حاکمیت بر سیستان را داشته است و با روحیات آنها نیز آشنا بود در شام بود پیش یزید بن معاویه رفت. در این وقت بیست و چهارساله بود. یزید به او گفت: «ای ابو حرب(کنیه سلم بن زیاد) کار برادرانت عبدالرحمن و عباد را به تو می‌دهم. گفت: هر چه امیر مؤمنان خواهد. گوید: پس او را به ولایت سیستان و خراسان منصوب کرد [۵] البته مردم سیستان که در ارادت به اهل‌بیت سابقة درخشانی داشته‌اند و با وجود فشار حاکمیت اموی بر اجرای بخشنامه لعن علی بن ابیطالب بر منابر جهان اسلام از سال 41 تا 99 هجری، زیر بار این عمل ننگین نرفتند، و به تقابل با بنی‌امیه پرداختند به گونه‌ای که حکومت بنی‌امیه برای حفظ آرامش در این منطقه پیمان‌نامة صلح با مردم سیستان مبنی بر عدم لعن امیرالمؤمنین بر منابر می بندد [۶] وقتی خبر عزل عبیدالله از حاکمیت بر سیستان و خراسان به وی می رسد عبید الله کسی را نزد یزید فرستاد و پیغام داد که من نسبت به سلم با وفاتر بودم و بیشتر خدمت کردم و من خود می روم و با کافران و ترکان جنگ می کنم» اما یزید به دلیل اینکه عبیدالله با کشتن حسین فتنه آشوب را بر افراشته است و نمی تواند با جنگ آرامش را ایجاد کند در جواب پیغام او گفت: سلم برای من بهتر از تو است. [۷] عباد كه با قيام ها و اعتراضات مردم سیستان مواجه بود و امیدی بر ماندن بر حکومت سیستان نداشت وقتی اطلاع یافت که سلم به سیستان حرکت کرده است در اول سال 62 هجری در محرم یا صفر هر چه از بیت‌المال دستش بود میان غلامان خویش تقسیم کرد مقداری اضافی آمد دیگران داد و از سیستان خارج شد. [۸] وسیستان بدون حاکم می‌شود و حدود 15 روز(15) می گذرد در کوههای نزدیک جیرفت شب هنگام عباد اطلاع می یابد که سلم آنجاست. کوهی میانشان فاصله است و چون علاقه ای به دیدن سلم نداشتند و از آنجا بگذشتند. در آن شب یک هزار غلام عباد را همراهی می کردند که دست‌کم با هریک از آنها ده هزار درهم بود. [۹] سلم حدود 15 روز بعد به سیستان می‌رسد. به دلیل آشنایی مردم سیستان با سلم و تفاوت فکری وی با عباد و عبیدالله موجب می گردد که مردم سیستان پذیرای او باشند و وقتی سلم بن زیاد یزید بن زیاد برادرش را به سیستان می گمارد و او با مردم به نیکی رفتار می‌نمود. [۱۰]

  • دلایل اثبات قیام های مردم سیستان در اعتراض به واقعه کربلا

در کتاب تاریخ سیستان چنین بیان شده است پس چون این خبر(واقعه عاشورا) به سیستان آمد، مردمان سیستان گفتند: نه نیكو طریقتی برگرفت یزید كه با فرزندان رسول چنین كرد. پاره ای شورش اندر گرفتند. عبّاد، سیستان هم به مردمان سیستان سپرد، بیست بار هزار هزار درهم اندر بیت‌المال جمع شده بود از غنائم كابل و دیگر مالها برگرفت و به بصره باز شد. عبیدالله بن زیاد برادر خویش یزید بن زیاد را و دیگر برادر بوعبیده زیاد را به سیستان فرستاد اندر اول سنه ی اثنی و ستین [۱۱]

مطالب بیان شده در تاریخ سیستان با دیگر منابع تاریخی هم خوانی دارد: 1-حاکمیت عباد بن زیاد بر سیستان در سال 61هجری [۱۲] 2-وجود نا امنی در سیستان و تحركاتي علیه حاکمیت بعد شهادت امام حسین در منطقه [۱۳] 3-ارتباط تغییر حاکمیت بصره بر سیستان و خراسان و به تبع آن تغییر حاکم سیستان با واقعه ی کربلا [۱۴]

{{جا:خالی|بدون این که چیزی را تغییر دهید، فقط روی دکمهٔ «انتشار تغییرات» در پایین کلیک کنید! انجام این کار باعث می‌شود که درخواست ثبت مقالهٔ شما برای بازبینی ارسال شود. هرگاه این صفحه را ذخیره کنید، یک جعبهٔ زرد رنگ با عنوان «در انتظار بازبینی» را در پایین صفحه مشاهده خواهید کرد. اگر پیش از این صفحهٔ خود را ارسال کرده‌باشید، الگوی قدیمی و صورتی‌رنگ «درخواست برگشت خورده‌است» یا الگوی قدیمی خاکستری‌رنگ «پیش‌نویس» همچنان در بالای صفحهٔ مقالهٔ شما دیده خواهد شد؛ اما باید از آن جشم‌پوشی کنید. یک‌بار دیگر، لطفاً در این جعبهٔ متن چیزی را تغییر ندهید و فقط روی دکمهٔ «انتشار تغییرات» در پایین صفحه کلیک کنید.

  1. گمنام، تاریخ سیستان/ 100.
  2. طبری، محمد بن جریر، ترجمة تاریخ طبری، ج 7/ 3088، ابن اثیر، عز الدین علی، الکامل فی التاریخ،ج 4/96.
  3. طبری، محمد بن جریر،تاریخ طبری، ج 5/ 506.
  4. ولی یزید ابن معاویة سلم بن زیاد خراسان، وکان بینه وبین أخیه عبید الله بن زیاد عناد شدید» البلدان/131.
  5. طبری، محمد بن جریر، ترجمهٔ تاریخ طبری ج‏5 / 2015
  6. معجم البلدان، ج 3، باب سجستان، ص 191 و ترجمه ی الغدیر، ج 20، ص 103.«قال الرهنی: … و أجل من هذا کله أنه لعن علی بن أبی طالب رضی الله عنه على منابر الشرق والغرب و لم یلعن على منبرها إلا مرة و امتنعوا على بنى أمیة حتى زادوا فی عهدهم أن لا یلعن على منبرهم أحد. … و أی شرف أعظم من امتناعهم من لعن أخی رسول الله صلى الله علیه وسلم على منبرهم و هو یلعن على منابر الحرمین مکة و المدینة.
  7. بلعمی، محمد بن محمد، تاریخنامه ‏طبرى ،ج4 / 716
  8. طبری، محمد بن جریر،تاریخ‌الطبری، ج5 /472
  9. طبری، محمد بن جریر،تاریخ‌الطبری، ج5/47
  10. گمنام، تاریخ سیستان/ 100
  11. تاريخ سيستان، ص 100
  12. تاريخ‏ الطبري،ج‏5،ص:471، الكامل فی التاریخ، ج‏4،ص:96و...
  13. (تاريخنامه ‏طبرى ،ج‏716/4)
  14. الكامل في التاريخ،ج‏4،ص:96