پنجاه و سه نفر (کتاب)

پنجاه و سه نفر

نویسنده(ها)	بزرگ علوی
کشور	تهران
زبان	فارسی
موضوع(ها)	رمان
گونه(های) ادبی	تاریخ‌نگاری
ناشر	۱۳۸۹: انتشارات نگاه
تاریخ نشر	۱۳۳۰
شمار صفحات	۳۲۸
شابک	شابک ‎۹۷۸−۹۶۴−۳۵۱−۰۶۸−۸

پنجاه و سه نفر کتابی است از بزرگ علوی که در سال ۱۳۳۰ خورشیدی منتشر شد. نام کتاب به شمار کسانی اشاره دارد که در زمان رضاشاه به جرم عضویت و فعالیت در گروهی اشتراکی بازداشت، محاکمه و به محکومیت‌های متفاوت زندانی شدند. نویسنده کتاب یعنی بزرگ علوی خود یکی از این پنجاه و سه نفر بود که در زمان دستگیری‌اش آموزگار بود. بزرگ علوی در این کتاب شرح زندانی شدن خود و این افراد را نوشته و داستان و مستندنگاری را به هم آمیخته است.

محتوا

علوی در این کتاب واقعیت‌های تاریخی که تا زمان پایان بازداشتش در ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ بر سر او و دیگر اعضای ۵۳ نفر آمده را با داستان‌سرایی ترکیب کرده است. سرتاسر کتاب پر است از شرح برخوردهای توهین‌آمیز و خشونت‌بار مأموران اداره سیاسی با دستگیرشدگان که تصویری از فضای دوران رضا شاه به دست می‌دهد. نویسنده در این کتاب در وصف رفتار زندانبانان اظهار می‌دارد که آنچه در زندان تحمل‌ناپذیر بوده و هر روز و هر ساعت تکرار می‌شده و با همه عادی شدنش درون او و هم زنجیرانش را به شدت به درد می‌آورده، توهین بوده است.

او در بخشی از دیباچه کتاب نوشته‌است:

من می‌خواهم پیچ و مهره اجتماع دوره سیاه را بطور بارز به ‌خوانندگان خود نشان دهم.

بزرگ علوی پس از توصیف صحنه محاکمهٔ پنجاه و سه نفر در تالار دیوان جنایی تهران، طی روزهای ۱۱ الی ۲۲ آبان ۱۳۱۷ و روز بیست و چهارم همان ماه، به گوشه‌هایی از جریان آن پرداخته و خلاصه دفاع دکتر تقی ارانی را نقل کرده است. وی در این باره می‌نویسد: شاهکار محکمه پنجاه و سه نفر نطق دکتر ارانی بود. دکتر شش ساعت و نیم صحبت کرد. دوست و دشمن را بهت فراگرفته بود. آژان‌ها و صاحب‌منصبان شهربانی با دهن باز به او نگاه می‌کردند.

منابع

• «کتاب پنجاه و سه نفر». کتاب فروشی و انتشارات نگاه. ۱۹۴۱-۰۹-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۲-۰۵.نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (رده)
• علوی، بزرگ (۱۳۸۳). ۵۳نفر. تهران: انتشارات نگاه. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۵۱-۰۶۸-۸.