ویکی‌پدیا:نوشتار پیشنهادی هفته/۲۰۱۳/۱۴
لاله سرده‌ای از تیرهٔ سوسنیان است که در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ گونه دارد. محلّ اصلی رویش لالهٔ خودرو در آسیای مرکزی در نظر گرفته می‌شود. این گل در افغانستان، ترکیه، ایران، قسمتی از غرب سوریه، سواحل دریاچه آرال، دریاچه خزر و دریای سیاه، یونان، ایتالیا، اسپانیا و سواحل دریای مدیترانه در شمال آفریقا بصورت خودرو یافت می‌شود. در بین کشورهای اسلامی لاله در فرهنگ دو کشور ایران و ترکیه نفوذ عمیقی دارد. ۱۹ گونه از گونه‌های لاله از ایران گزارش شده‌است. از لحاظ گیاه‌شناسی لاله به دو گروه بزرگ پرورشی و خودرو تقسیم می‌شود. لاله‌های پرورشی دارای گل‌های بزرگ، جام گل بزرگ‌تر و تنوع رنگی بیشتری نسبت به گل‌های خودرو هستند. لاله‌ها بطورکلی در چهار طبقهٔ کلیِ زود گل‌دهنده، میان‌رس، دیر گل‌دهنده و گونه‌ها قرار می‌گیرند. از سال ۱۹۸۱ تقسیم‌بندی گل‌های لاله توسط انجمن سلطنتی پیاز لاله هلند آغاز شد و لاله‌ها بر اساس شکل گیاه و شکل و زمان باز شدن گل به ۱۵ گروه تقسیم شدند. از طریق درآوردن پیاز بوته اصلی از خاک و جدا کردن پیازچه‌های نوچه اطراف پیاز مادری و کاشت بذر کاملاً تازهٔ ارقام جدید تکثیر و ازدیاد می‌شوند. در حال حاضر از نظر تولید و صادرات پیاز و گل شاخه‌ای لاله، هلند در جایگاه نخست در بین کشورهای جهان جای دارد. لاله گل ملی کشورهای ایران، افغانستان، ترکیه، هلند، مجارستان و بلژیک به شمار می‌آید.
نام گل لاله از کلمه لال یا همان لعل از زبان سانسکریت به معنی «قرمز» گرفته شده‌است. واژهٔ لاله امروزه به گل‌های پیازداری گفته می‌شود که نام علمی آنها تولیپا و از راستهٔ سوسن‌سانان و از تیره ٔسوسنیان است و کاسه و جام آن تشکیل جامی کامل می‌دهد. شک نیست که واژهٔ لاله به لال که به معنی «سرخ» است وابسته‌است و گلی که لاله خوانده شده به مناسبت همین رنگ است.
گل لاله در زبان‌های اروپایی Tulip و Tulpe تولیپه نام دارد که به واسطهٔ شباهت این گل با عمامه از واژهٔ «تولبند» به معنی «عمامه» گرفته شده‌است. احتمالاً مترجم ترکی در هنگام معرفی این گل به اروپائیان و در وصف آن این واژه را به زبان رانده و آن را در بزرگی و شکل به عمامه تشبیه کرده‌است. در مورد فارسی بودن این واژه بین پژوهش‌گران توافق وجود دارد. در مقدمة الادب زمخشری که واژه‌نامهٔ عربی به فارسی‌است، عمامه به فارسی «دُلبند» ترجمه شده‌است و ریشهٔ واژهٔ «تولبند» نهایتاً همان دُلبند (Dolband) فارسی‌است که از فارسی به ترکی رفته و تلفظ آن به «تولبند» تبدیل شده‌است. بهرحال این گیاه با نام تولیپه از ترکیه به اروپا رفت و در آنجا به همین نام مشهور شد اما خود ترکان مانند ایرانیان این گل را در همان زمان لاله می‌نامیدند.
ادامه...