مجدالدین فیروزآبادی

ابوطاهر مجدالدین محمد فیروزآبادی (۸۱۷ / ۸۱۶ -۷۲۹ ق)، عالم لغوى، ادیب، مفسر، قاضى و فقیه شافعى. نسبش به شیخ ابواسحاق شیرازی و به روایتى به ابوبكر صدیق مى‏رسید و لذا او خود را صدیقى معرفى مى‏كرد. در كازرون به دنیا آمد و در آن جا در هفت سالگى قرآن را حفظ كرد. در هشت سالگى به شیراز رفت و از محضر علماى آنجا استفاده نمود، سپس به بغداد، مصر، شام، روم، حجاز، یمن و اغلب سرزمین‌هاى شرقى مانند هند مسافرت كرد. فقه و تفسیر و حدیث و علوم مختلف را از اساتید مكان‎هاى مختلف فراگرفت. در دمشق در محضر درس ابن‏قیم و تقى‏الدین سبكى و فرضى و شیخ خلیل مالكى حضور یافت. وى مورد عنایت شاه شجاع مظفرى، حكمران آذربایجان و امیر تیمور گورکانی و سلطان بایزیدخان عثمانى بود، بیشتر از همه در دربار ملك اشرف اسماعیل حكمران یمن تقرب یافت و داماد وى شد. مدت بیست سال قاضى شهر زبید یمن بود، تا به مقام قاضى‏القضاتى یمن و درجهٔ شیخ‏الاسلامى رسید. وى در زبید یمن درگذشت و در تربت شیخ اسماعیل جبروتى دفن شد. شیخ رمضان عطیفى كتابى در شرح حال فیروزآبادى نگاشته است. از فیروزآبادى حدود چهل تصنیف ذكر كرده‏اند.

آثار

«قاموس المحیط و القابوس الوسیط الجامع لماذهب من كلاما لعرب شماطیط»، كه به «قاموس اللغه» نیز معروف است، در چهار جزء، كه مهمترین اثر وى مى‏باشد؛ «اللامع المعلم العجاب الجامع بین المحكم و العباب»، در شصت مجلد كه پس از آن آنها را در دو مجلد خلاصه كرد؛ «بصائر ذوى التمییز فى لطائف الكتاب العزیز»، در دو مجلد؛ «الجلیس الانیس فى اسماء الخندریس»؛ «المرقاه الوفیه فى طبقات الحنفیه»؛ «البلغه فى تراجم ائمه النحو و اللغه» یا «البلغه فى تاریخ ائمه اللغه»؛ «سفر السعاده»، در حدیث و سیره نبوى؛ «نغبه الرشاف من خطبه الكشاف»؛«نزهه الاذهان فى تاریخ اصفهان»؛ «تحبیر الموشین فى مایقال بالسین و الشین»؛«الاسعاد بالاصعاد الى درجه الاجتهاد»؛ «الدرر الغالى/ الدرر الغوالى فى الاحادیث العوالى»؛ «الدرر النظیم المرشد الى مقاصد القرآن العظیم»، در تفسیر؛ «النفحه العنبریه فى مولد خیر البریه (ص)»؛ «زاد المعاد فى وزن بانت سعاد»؛ شرح «صحیح» بخارى.

منابع

ابوطاهر مجدالدین محمد فیروزآبادی