پیشین‌زیستی

زمان‌بندی زمین‌شناسی
پیدازیستی (فانروزوئیک)	نوزیستی (سنوزوئیک)	کواترنری
		نئوژن
		پالئوژن
	میانه‌زیستی (مزوزوئیک)	کرتاسه
		ژوراسیک
		تریاس
	دیرینه‌زیستی (پالئوزوئیک)	پرمین
		کربونیفر
		دوونین
		سیلورین
		اردویسین
		کامبرین
نهان‌زیستی  (پرکامبرین)	پیشین‌زیستی (پروتروزوئیک)
	نخست‌زیستی (آرکئن)
	پیشازیستی (هادئن)

پیشین‌زیستی یا پروتروزوئیک (Proterozoic) یک اَبَردوران (ائون) زمین‌شناسی است.

پیشین‌زیستی از ۲۵۰۰ میلیون سال پیش تا حدود ۵۴۲ میلیون سال پیش ادامه داشت و نمایانگر زمانی است که زیست هنوز قرار بود بر روی زمین گسترش پیدا کند.

پیشین‌زیستی به سه دوران بخش می‌شود که به ترتیب زمانی پیشین‌زیستی دیرینه، پیشین‌زیستی میانه و پیشین‌زیستی نو نام‌گذاری شده‌اند.

رویدادهای مهم این ابردوران پیدایش جو اکسیژن‌دار بر روی زمین در دوران میانه‌پیشین‌زیستی، ایچاد چندین یخچال طبیعی و پدید آمدن دوران ادیاکاران است که طی آن ارگانیزم‌های چندسلولی نرم‌تن فراوانی تکامل پیدا کردند.

به علت کمبود اطلاعات سنگواره‌ای از پیشین‌زیستی، نمی‌توان به خوبی در مورد آب و هوای این تبردوران اظهار نظر نمود.

سنگ‌شناسی

ابردوران پیشین‌زیستی شامل طبقاتی است که بلافاصله زیر سنگ‌های دیرینه‌زیستی قرار دارند. سنگ‌های آن کمتر دگرگونی حاصل کرده و اغلب از ماسه‌سنگ، کنگلومرا، شیست و کوراتزیت تشکیل شده است.

تعیین سن سنگ‌های پیشین‌زیستی بر اساس رادیومتریک صورت گرفته است. به طور کلی سنگ‌های مربوط به این ابردوران به دو دسته تقسیم شده‌اند:

• الف) سنگ‌هایی با درجه درگرگونی بالا یا گرانولیت‌ها
• ب) سنگ‌های آذرین و رسوبی تخریبی اغلب دگرگون شده و به علت داشتن کلریت سبز رنگ هستند. به این دسته سنگها مجموعه سنگ‌های سبز می‌گویند.

زمین‌های پیشین‌زیستی عبارتند از:

• ۱. سپرها یا زمینهای ثابت: زمین‌هایی که کمتر تحت دگرگونی و فرسایش بوده‌اند.
• ۲. فلات قاره‌ها: در قسمت‌های چین خورده و یا در دره‌های مرتفع قرار گرفته‌اند.

دوران‌ها

پیشین‌زیستی دربرگیرنده دوران‌های زیر است:

۱) پیشین‌زیستی دیرینه

از ۲٫۵ میلیارد تا ۱٫۶ میلیارد سال پیش را در برمی‌گیرد و خود شامل دوره‌های زیر است: الف) سیدرین زمان (۲٫۵ – ۲٫۳ میلیارد سال پیش).

ب) ریاسین زمان (۲٫۳ – ۲٫۰۵ میلیارد سال پیش).

ج) اوروسیرین زمان (۲٫۰۵ – ۱٫۸ میلیارد سال پیش).

د) استاترین زمان (۱٫۸ – ۱٫۶میلیارد سال پیش).

۲) پیشین‌زیستی میانه

محدوده زمانی ۱٫۶ تا ۱ میلیارد سال پیش را شامل می‌شود و خود از دوره‌های زیر تشکیل گردیده است: الف) کالیمین زمان(۱٫۶ – ۱٫۴میلیارد سال پیش).

ب) اکتاسین زمان (۱٫۴ – ۱٫۲میلیارد سال پیش).

ج) استنین زمان (۱٫۲ – ۱میلیارد سال پیش).

۳)پیشین‌زیستی نو

از ۱ میلیارد سال پیش تا ۵۴۲ میلیون سال پیش را دربرگرفته و شامل سه دوره زیر است:

الف) تونین (یک میلیارد -۸۵۰ میلیون سال پیش).

ب) کریوژنین زمان (۸۵۰ -۶۳۰میلیون سال پیش).

ج) ادیاکاران زمان (۶۳۰ تا ۵۴۲ میلیون سال پیش).

منابع

• Wikipedia contributors, "Proterozoic," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed September 2, 2013).