محمد مردوخ کردستانی
| شیخ محمد مردوخی | |
|---|---|
| ملیت | ایرانی |
| عنوان | آیت الله مردوخ |
| دوره | ۱۲۵۶–۱۳۵۴ |
| والدین |
|
محمد مردوخ کردستانی (۱۲۵۶، سنندج – ۱۳۵۴)، ملقب به آیت الله مردوخ کردستانی، امام جمعه و مفتی اعظم اهل سنت کردستان ایران در عهد قاجار و پهلوی بود. او فرزند شیخ عبدالمؤمن مردوخ بود.
او شاهد و شرکت‌کننده بسیاری از حوادث تاریخی و رویدادهای اجتماعی و سیاسی دو قرن اخیر کردستان ایران بوده‌است.
زندگی‌نامه[ویرایش]
محمد مردوخ در ۱۲۹۷ ه. ق (۱۲۵۶ خورشیدی) در روستای کاشتر حوالی کامیاران زاده شد. پدرش سِمَت امامت جمعهٔ سنندج را بر عهده داشت. در ۱۲ سالگی که پدرش شیخ محمد مردوخ درگذشت محمد عهده‌دار امامت جمعه سنندج شد. آشنایی مردوخ با زبان‌های عربی و انگلیسی موجب شد تا وی بتواند با تحولات فرهنگی و اقتصادی آن سده آشنا شود. در سن ۳۰ سالگی مردوخ ماشین چاپی به سنندج وارد کرد و روزنامه اتحاد را منتشر کرد. شیخ محمد مردوخ در حوادث مشروطه کردستان و سال‌های پس از آن نقش مهمی داشت. از نظر انتشار و ترجمه کتاب نیز آثار زیادی منتشر کرد. مجموع آثار منتشرشده و ناشدهٔ او را حدود ۱۱۵ جلد کتاب برشمرده‌اند. شیخ محمد مردوخ در سال ۱۳۵۴ خورشیدی و در سن ۹۸ سالگی از دنیا رفت.[۱]
شیخ محمد مردوخ حدود شصت کتاب و رساله چاپ کرده‌است. مهم‌ترین و معروفترین کتاب وی تاریخ مردوخ می‌باشد که مرجع تاریخی مهمی در تاریخ نوین کردها و کردستان است.همچنین فرهنگ لغت سه زبانه فارسی کردی عربی در ۲ جلد قطور ازجمله آثاراوست.
سندهایی از همکاری وی با سازمان اطلاعات و امنیت ایران (ساواک) در دست است در یکی از این اسناد عنوان شده است: «آقای شیخ محمد مردوخ یکى از روحانیون سنى مذهب متعصب کردستان است و ماهانه مبلغى مستمرى دریافت میدارد...» او پس از فعالیت سید روح‌الله خمینی در سال 1342 به شدت علیه او اقدام به فعالیت و نشر اعلامیه و نوشته نمود؛ در همین سند مورد اشاره می‌نویسد: «اعلامیه‌اى تحت عنوان (پاسخ آقاى سید روح اله خمینى) چاپ و منتشر نموده که مفاد آن انتقاد و توهین بآیت‌اله خمینى و (قاطبه علماء) و تعریف و تمجید از محمدرضا شاه پهلوی است.[نیازمند منبع]
نامه شمارهٔ 613/ب2 ساواک کردستان حاکى است که نامبرده قبلاً مینوت این اعلامیه را جهت تسریع در چاپ و انتشار آن به ساواک تقدیم داشته و در مذاکره‌اى که رئیس ساواک کردستان در این مورد با استاندار کردستان به عمل آورده اظهار نظر شده که امکان دارد انتشار این قبیل اعلامیه‌ها از طرف روحانیون سنى مذهب موجب تجدید اختلاف شیعه و سنى گردد. لذا از چاپ و انتشار آن در کردستان جلوگیرى شده است و آقاى استاندار عقیده داشته‌اند چنانچه این اعلامیه به شرف عرض همایونى برسد از لحاظ روش علماى اهل تسنن مناسب خواهد بود.»
همچنین آقای شیخ محمد مردوخ نسبت به مذهب شیعه افتراها و توهین‌هایی نموده است که در ادامه سند مذکور درباره آن توضیح داده است:
«آقاى شیخ محمد مردوخ قبلاً نیز جزوه‌اى درباره شیعه و سنى نوشته و چاپ کرده و در آن به مذهب تشیع توهین و موجبات تشنج و ناراحتى شیعیان را فراهم ساخته بود که از طریق ساواک نسبت به جمع آورى نسخ موجود و جلوگیرى از تجدید چاپ آن جلوگیرى بعمل آمد.»
پانویس[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- مقدمه تاریخ کرد و کردستان، مردوخ کردستانی، شیخ محمد.
- وب‌گاه شخصی سوران کردستانی.