مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران

مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران
لوگوی مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران
بنیان‌گذاری	۱۳۸۴
وضعیت حقوقی	ثبت شده
هدف	حقوق بشر-آموزش-اطلاع رسانی
جایگاه	ایران - آمریکا
گسترهٔ کاری	ایران
شمار عضوها	نامشخص
سازمان‌های وابسته	خبرگزاری هرانا فارسی - کمیته رکن چهارم - کمپین 11 اسفند - یادمان فرزاد کمانگر - خبرگزاری هرانا انگلیسی -
نام پیش	فعالان حقوق بشر در ایران

مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، (که همچنین با اسامی فعالان حقوق بشر در ایران، مجموعه ، HRA ، HRAI نیز شناخته می شود) سازمانی غیر سیاسی و غیر دولتی است که در زمینه دفاع از حقوق بشر در جغرافیای حقوقی کشور ایران فعالیت می کند. این سازمان از سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را آغاز نموده است.

'دوره اول: از اعلام موجودیت تا فعالیت علنی'

در اسفند ماه ۱۳۸۴ فعالیت سازمان یافته جمع کوچکی از فعالان حقوق بشر منتهی به بیانیه اعلام موجودیت و آغاز رسمی فعالیت گروه با نام اولیه «فعالان حقوق بشر در ایران» شد. مرکز ثقل فعالیت‌های گروه، زندان و زندانیان عقیدتی بود، گروه به غیر از امکانات عمومی و رایگان فاقد پشتوانه و امکانات خاص حتی در زمینه اطلاع رسانی بود، مجموعه تازه متولد شده که اکنون از قدیمی‌ترین سازمان‌های مدافع حقوق بشر ایرانی به حساب می‌آید با اتکا به نیروی جوان خود و یک بستر آزمون و خطا با تکیه بر خلاقیت و ایمان خود به راهی که آغاز کرده بود پیش می‌رفت، گروه به سرعت ضمن جذب نیروهای مستعد دامنه فعالیت‌های خود را به حوزهای دیگر حقوق بشری گسترش داد، در دو سال بعد، دیدار با خانوادهای قربانیان نقض حقوق بشر، حمایت مادی و معنوی بیشتر از زندانیان عقیدتی، شرکت فعال و گزارشگرانه در تجمعات مختلف، انتشار اولین جزوه آموزشی گروه، اجرای چند مرحله فعالیت‌های آگاهی بخش خیابانی همچون توزیع و نصب تراکت در کنار بازداشت اولین سری از اعضای آن توسط نیروهای امنیتی نشانه های اراده، جدیت و سرعت بالای رو به رشد گروه محسوب می‌شد.

این مرحله تا اواخر سال ۱۳۸۷ادامه داشت، گروه در این زمان توانسته بود تصویری از یک سازمان جوان، متحد و با اراده که از فاکتور مهم برابری طلبی و مقابله با تبعیض و انحصار برخوردار بود از خود به جامعه نشان دهد.

'دوره دوم: از فعالیت علنی تا یازدهم اسفند ۸۸'

خیل عظیم ورود اعضا و نیروهای همکار در کنار گسترش روزافزون فعالیت های مجموعه از یک سو و از سوی دیگر نیاز افکار عمومی به تعامل بیشتر با این گروه در برهه زمانی که جامعه مدنی ایران و فعالیت هایش از سوی حکومت ایران تا حدودی تحمل می شد به قسمی که این تشکل تلاش نمود هویت خود را در نهادهای مربوطه دولتی به ثبت رسمی برساند، تغییرات عمده و بنیادینی در سیاست گذاری ها و مدیریت مجموعه به همراه آورد. گروه با تغییر ساختار و مدیریت نیروهای خود از یک سازمان نیمه علنی به یک سازمان علنی تغییر شکل داد و با گسترش چشمگیر فعالیت‌های خود به تاسیس کمیته ها و زیر مجموعه های زیادی به هدف تخصصی‌تر کردن فعالیت‌ها و گسترش کمی و کیفی فعالیت های خود اقدام کرد. هم چنین با توجه به جمع بندی از فضای باز سیاسی که اشاره شد و به هدف کاستن از مخاطرات امنیتی فعالیت‌ها، گروه به معرفی مسئولین خود به صورت عمومی اقدام نمود، در این دوره مجموعه بیش از ۳۰ مسئول خود و بیش از ۲۵ کمیته و زیر مجموعه خود را به صورت رسمی معرفی نمود، رشد کمی و کیفی مجموعه در این دوره چشمگیر بود، جسارت، خلاقیت و ایمان اعضای گروه فعالیت‌های کم سابقه ای را در تاریخ فعالیت‌های حقوق بشری جامعه پس از انقلاب ایران رقم زد، برگزاری مسابقات فرهنگی من‌جمله وبلاگ نویسان مدافع حقوق بشر، آغاز فعالیت‌های ماهنامه خط صلح به عنوان اولین نشریه تخصصی حقوق بشر ایران، چاپ و توزیع کتاب های حقوق بشری من‌جمله کتاب حقوق زنان (CEDAW) در تیراژ چندین هزار جلد در داخل کشور به صورت رایگان، تقویت فعالیت‌های آگاهی بخش خیابانی نصب و توزیع تراکت، بروشور و CD، دیدار با اولیای دم و تلاش برای نجات کودکان محکوم به اعدام، برگزاری نشست‌های سراسری موفق «کمیته حق تحصیل» مجموعه در شهرهای مختلف با حضور دانشجویان محروم از تحصیل، راه اندازی خبرگزاری هرانا به عنوان نخستین خبرگزاری تخصصی حقوق بشری در ایران، راه اندازی و مدیریت کمپین جهانی نجات فرزاد کمانگر معلم محکوم به اعدام، راه اندازی و سازماندهی اعتراضات و تظاهرات های خیابانی مسالمت آمیز در چندین شهر ایران من‌جمله تجمع موفق سنندج، انتشار هزاران گزارش و سند حتی طبقه بندی شده در رابطه با نقض حقوق بشر، تالیف و نگارش چندین کتاب آموزشی و تحقیقی، نزدیکی و همکاری کم سابقه با اقلیت‌های مذهبی و ملی که در سایه فعالیت‌های جدی وبدون تبعیض و غیر سیاسی گروه شکل گرفته بود، پرداختن به موضوعات جدیدی چون محیط زیست و حقوق فرهنگی، فراهم کردن امکانات و شرایط تحصیل برای کودکان کار و محروم از تحصیل و… تنها نمونه هایی از فعالیت‌های گروه در این مرحله بود. که از سواحل شمال تا بندرهای جنوبی ایران و از شرق تا غرب کشور را در بر می گرفت.

انتخابات بحث بر انگیز دوره دهم ریاست جمهوری ایران در خرداد ماه سال ۱۳۸۸ در حالی از راه رسید که گروه با حجم عظیمی از فعایت‌ها و با شتابی مثال زدنی در افق بی‌پایان مقابل خود به خوبی پیش می‌رفت، مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران حتی از آزادی‌های بیشتر اما موقتی در مسیر انتخابات نیز جهت توسعه فعالیت‌های خود به خصوص فعالیت‌های آگاهی بخش خیابانی استفاده نمود. با این همه طوفان بعد از انتخابات در پی اعتراضات مردمی و برخوردهای نیروهای امنیتی و نظامی با معترضان به سرعت جامعه مدنی ایران را متحول نمود.

با توجه به جنس اعتراضات پس از انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری ایران، جامعه مدنی نقش ویژه‌ای در آغاز، سازمان دهی و ادامه اعتراضات مورد اشاره داشت و بالطبع سازمان‌های حقوق بشر به عنوان دیده بانان جامعه مدنی از جایگاه ویژه‌ای بر خوردار بودند. بر این اساس برخورد با سازمان‌های اجتماعی و مدافع حقوق بشر در دستور کار دستگاه های امنیتی قرار گرفت. موج این برخوردها سازمان‌ها و گروه های مختلفی را در بر گرفت و در یازده اسفند ماه سال ۱۳۸۸ به مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران نیز رسید. هر چند مجموعه در این دوره اعضای متعدد بازداشت شده‌ای را در زندان‌ها داشت ولی تفاوت یورش یازده اسفند، در حجم و سازمان یافتگی آن بود که تمامیت مجموعه را هدف گرفته بود، از آغاز یورش دستگاه امنیتی به مجموعه در سحرگاه یازده اسفند تا چند روز پس از آن بیش از پنجاه مسئول یا عضو فعال در شهرهای مختلف ایران بازداشت و عموماً به تهران منتقل شدند و همینطور ده ها دامنه، وب سایت، ایمیل و… مجموعه از سوی دستگاه امنیتی حکومت جمهوری اسلامی ایران هک یا تخریب شد. نیروهای امنیتی که دربرهه زمانی مورد اشاره احساس نیاز به قدرت نمایی می‌کردند این تشکل را که برای مدت طولانی و کاملاً علنی فعالیت می‌کرد و به نوعی هدفی راحت تصور می‌شد آماج حملات تخریبی خود کردند و به صورت گسترده‌ای با انتشار محتوا علیه گروه در نشریات و روزنامه های وابسته به خود و نیز تنظیم برنامه های تلویزیونی متعدد به زبان‌های مختلف و نمایش آن در تلویزیون دولتی برای روزهای متمادی و استفاده از اعترافات تلویزیونی به اجبار اخذ شده از اعضای گروه و سپس صدور احکام سنگین برای اعضای در بند نهایت تلاش خود را برای متوقف کردن این تشکل کردند به طوری که با توجه به حجم بازداشت‌ها و احکام سنگین صادره که مجموعاً بیش از یک قرن زندان را در بر می‌گیرد می‌توان این تشکل را گروهی دانست که در زمینه دفاع از حقوق بشر در ایران بالاترین هزینه تحمیلی را پرداخت نموده است و فشارهای مورد اشاره عامل توقف مجموعه شد.

مدیریت نیروی انسانی

تشکیلات مجموعه بر اساس سه دسته همکاران رسمی و داوطلب، اعضا و مسئولین استوار شده است. مدیریت این تشکل در حال حاضر بر عهده کیوان رفیعی قرار دارد.

بخش ها و نهادها

بخش‌های داخلی مجموعه در حال حاضر عبارتند از:

۱-۳-۲ -نهاد آمار، نشر و آثار:این نهاد مسئول مدیریت، نظارت و توسعه بانک‌های آماری گروه، مدیریت تمامی خروجی‌های خبری و وب سایت‌ها و نیز عهده دار تمامی امور مربوط به آثار مادی و معنوی گروه همچون کتاب‌ها و تولیدات صوتی و تصویری است.

۲-۳-۲ -نهاد اجرایی، اجتماعی:این نهاد عهده دار مدیریت نیروی انسانی و امور اجرایی گروه است.

۳-۳-۲ -نهاد پذیرش، اداری و مالی:این نهاد مسئول جذب نیرو، مدیریت امور حقوقی، حسابداری و مالی گروه است.

۴-۳-۲ -امور بین‌الملل:این نهاد عهده دار مدیریت مجموعه در عرصه بین‌الملل است.

۵-۳-۲ -نهاد حقوقی:این نهاد مسئول ایجاد، توسعه و مدیریت ظرفیت‌های حقوقی مجموعه است.

محورها

به صورت عام دفاع از حقوق بشر و زمینه های حقوق اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی اهداف اصلی کار گروه هستند که در محورهای آزادی اندیشه و بیان، مقابله با سلب حق حیات چون اعدام و سنگسار، محیط زیست و حقوق زنان، کودکان، کارگران، اصناف، هم جنسگرایان، اقلیت‌های ملی، اقلیت‌های مذهبی، حق تحصیل، دانشجویان و حقوق فرهنگی برای گروه تعریف می‌شوند.

روش ها

مجموعه برای تحقق اهداف خود از پنج ظرفیت تعریف شده بهره می‌گیرد. این ظرفیت و روش‌ها عبارتند از:

گزارشگری و اطلاع رسانی:گروه با استفاده از ظرفیت نیروهای گزارشگر خود، نقض حقوق بشر در جامعه ایرانی در داخل کشور را استخراج، استنتاج، مستند و به افکار عمومی، رسانه ها و سازمان‌های مربوطه گزارش می‌کند، گروه می‌کوشد با استفاده از ظرفیت اجماع حمایت آمیز افکار عمومی و سازمان‌های ذی‌صلاح در صحنه های داخلی و بین‌المللی قربانی نقض حقوق بشر را مورد حمایت قرار دهد.

آموزش:گروه در این ظرفیت می‌کوشد با ایجاد یا ارائه محتوای آموزشی و نیز آموزشگری به صورت خاص و عام، جامعه و نیروهای میدانی را با محتوای حقوق بشر و روش‌های حمایت و توسعه آن آشنا کند، گروه باور دارد آشنایی بیشتر جامعه با حقوق بشر و نیز نیروهای میدانی در زمینه های اجرایی از موجبات بهبود وضعیت حقوق بشر است.

خدمات حقوقی:گروه در این محور می‌کوشد با استفاده از وکلا و نیروهای متخصص به صورت بی‌واسطه با ارائه مشاوره و خدمات حقوقی رایگان به قربانیان نقض حقوق بشر از یک سو و از سوی دیگر مجموع اقدامات حقوقی که می‌تواند در راستای حمایت از قربانیان نقض حقوق بشر صورت دهد؛ به فعالیت بپردازد.

اعتراض و مقابله:در مقابل نقض حقوق بشر تنها حمایت از قربانیان نقض حقوق بشر کافی نیست، به باور گروه هزینه‌مند کردن نقض حقوق بشر برای ناقض آن یک سیاست بازدارنده و مؤثر چه در کوتاه و چه در بلند مدت در راه بهبود حقوق بشراست، ازاین رو گروه با توسل به شیوهای مسالمت آمیز مبارزاتی همچون فعالیت‌های آگاهی بخش خیابانی، تجمع، تحصن یا تظاهرات، فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی و… تلاش می‌کند به مقابله با نقض حقوق بشر از طریق هزینه‌مند کردن نقض آن با توسل به شیوهای مبارزتی و مسالمت آمیز بپردازند.

عرصه بین‌الملل:از آنجا که حقوق بشر مسئله فرامرزی و قاعده ای جهان شمول است که بار مسئولیتی آن بر عهده تمامی انسان‌ها قرار دارد، گروه می‌کوشد با سازماندهی بخش‌ها و نیروهای فعال خود چه در زمینه حقوق تعریف شده در عرصه بین‌الملل و چه ظرفیت‌های اجرایی سازمان های بین‌المللی و افکار عمومی به صورت عام و سازمان ملل متحد به صورت خاص، ضمن جلب حمایت از قربانیان نقض حقوق بشر به مقابله با نقض کنندگان حقوق بشر با استفاده از این ظرفیت بپردازد.

سیاست و مجموعه

مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران به هیچ دولت، گروه، حزب، دسته یا سازمان سیاسی وابستگی ندارد و از هیچ اندیشه سیاسی حمایت نمی‌کند وحمایت و کمک‌های مادی یا غیرمادی هیچ دولت یا سازمان سیاسی را نیز نمی‌پذیرد، اعضای احزاب سیاسی مجاز به عضویت در مجموعه نیستند و اصل استقلال، بی‌طرفی، بی‌تعصبی و انصاف از ابتدایی‌ترین اصول مجموعه تلقی می‌شود.

منابع مالی

مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در فعالیت های خود می تواند از حمایت های مالی افراد و سازمان های غیرانتفاعی برخوردار باشد؛ غیر سیاسی بودن، غیر دولتی بودن و محفوظ ماندن استقلال فکری و عملی گروه از عمده ترین محدودیت های این تشکل برای پذیرش کمک های مالی است. تا سال ۱۳۹۰، اعضا و همکاران تنها منبع مالی گروه محسوب می شدند اما از اوخر تیرماه ۱۳۹۰ تاکنون، گروه از کمک های مالی بنیاد ملی برای دموکراسی (NED) که سازمانی غیرانتفاعی و غیر دولتی در ایالات متحده امریکا است نیز استفاده می نماید.

ارگان‌ها و پایگاها

پایگاه خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران: رسانه رسمی و مرجع این تشکل است که مواضع و اخبار سازمانی مجموعه را بازتاب می‌دهد.

-خبرگزاری هرانا:نخستین خبرگزاری تخصصی حقوق بشر ایران است که در هفت روز هفته و به صورت بیست و چهار ساعته حتی در ایام تعطیلات به گردآوری اخبار و گزارشات مربوط به وضعیت حقوق بشری در ایران و نیز انتشار گزارشات اختصاصی و استخراجی گزارشگران خود اقدام می‌نماید. وب سایت‌های وابسته به خبرگزاری امکانات، دسته بندی‌ها و ساختار مناسبی برای سهولت استفاده کاربران دارند.

-کمیته رکن چهارم:این کمیته که تحت مسئولیت نهاد اجرایی، اجتماعی مجموعه مدیریت می‌شود در راستای دفاع از گردش آزاد اطلاعات به عنوان رکن چهارم دموکراسی فعالیت می‌کند، کمیته رکن چهارم وظیفه مقابله با سانسور و فیلترینگ اعمالی از سوی دولت ایران را بر عهده دارد، این کمیته می‌کوشد با ارائه محتوای آموزشی و نیز ارائه خدمات فنی عبور از فیلترینگ همچون VPN رایگان برای کاربران ایرانی به گردش آزاد اطلاعات و ایجاد اینترنت امن و آزاد کمک نماید.

-ماهنامه خط صلح:نخستین نشریه تخصصی حقوق بشر ایران است که در سال ۱۳۸۸ انتشار الکترونیکی آن به صورت ماهنامه آغاز شد و از سال ۱۳۹۰ نیز به صورت مستمر چاپ و در داخل کشور توزیع می‌شود. مقالات، گفتگو و گزارش در اشکال خبری، تحلیلی و آموزشی، محتوای نشریه تخصصی خط صلح را تشکیل می‌دهد.

-کمپین یازده اسفند:این پایگاه اینترنتی پس از حملات گسترده نیروهای امنیتی به مدافعان حقوق بشر و به صورت خاص اعضا و همکاران مجموعه برای اطلاع رسانی و تنویر افکار عمومی در رابطه با قربانیان این واقعه از سوی مجموعه راه اندازی شد و تا زمان آزادی آخرین قربانی این واقعه به فعالیت خود ادامه خواهد داد.

-یادمان فرزاد کمانگر:این پایگاه پیش از اعدام فرزاد کمانگر، معلم و فعال حقوق بشر که از همکاران این تشکل نیز محسوب می‌شد به عنوان کمپین نجات وی با نظارت خانواده و وکیل ایشان و تحت مدیریت مجموعه فعالیت می‌کرد. پس از اعدام وی در نوزده اردیبهشت ماه ۱۳۸۹ و به یاد وی به «یادمان فرزاد کمانگر» تغییر نام داد و از آن تاریخ برای آگاهی بخشی در مورد این معلم و اندیشه های او فعالیت می‌کند،

-روزنامه هرانا:روزنامه الکترونیکی است که هدف آن ارائه اخبار روز به مخاطب در کوتاه ترین زمان ممکن است. این روزنامه در بر دارنده خلاصه اخبار روز حقوق بشر ایران است که به صورت الکترونیکی هر روز منتشر می‌شود. این روزنامه ضمن ارائه در وب سایت، برای مشترکان آن نیز ارسال می‌شود،

-مرکز مطالعات و کتابخانه هرانا:کتابخانه الکترونیکی مجموعه است که با هدف آموزش از سوی مجموعه راه اندازی شده است، در این کتابخانه علاوه بر کتاب‌ها و آثار مجموعه از منابع متعدد و محتوای گسترده تری استفاده شده است. این کتابخانه سعی می‌نماید محتوای مورد اشاره را به صورت ساده و رایگان در اختیار مخاطب خود قرار دهد.

-مرکز آمار و اسناداین مرکز که در اواخر سال ۱۳۸۹ فعالیت خود را آغاز کرد، به صورت روزمره به گردآوری، تجزیه و تحلیل و آرشیو سازی دیجیتال گزارشات مربوط به وضعیت حقوق بشر در ایران می پردازد. اطلاعات و منابع فعالیت های این مرکز به صورت منظم در اختیار فعالان و نهادهای مربوطه قرار می گیرد.

منابع

• معرفی مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران
• اساسنامه مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران
• تاریخچه مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران
• ساختار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران

پیوند به بیرون

• مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران - فارسی
• مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران - انگلیسی
• خبرگزاری هرانا فارسی
• خبرگزاری هرانا انگلیسی
• کمیته رکن چهارم
• مرکز آمار و اسناد
• مرکز مطالعات و کتابخانه
• روزنامه هرانا
• یادمان فرزاد کمانگر
• کمپین 11 اسفند
• ماهنامه خط صلح