طاهر بدخشی
طاهر بدخشی | |
|---|---|
| زادهٔ | ۱۹۳۳(میلادی) |
| درگذشت | ۱۹۷۹(میلادی) (۴۵–۴۶ ساله) |
| ملیت |  افغانستان |
| پیشه | سیاستمدار، نویسنده |
طاهر بدخشی : (۱۹۳۳–۱۹۷۹) سیاستمدار، نویسنده، و از بنیان گذاران حزب دموکراتیک خلق و مؤسس و رهبر (سازمان انقلابی زحمتکشان افغانستان) موسوم به سازا در دهه های ۱۳۵۰ و۱۳۶۰ بود.
پیشینه زندگی
[ویرایش]محمد طاهر بدخشی فرزند وکیل محمد ذاکر فرزند میرزا محمد ناصر مغول بیگی به روز دوشنبه هشت عقرب/آبان ۱۳۱۲ خورشیدی در گذر میرشکاران ناحیهٔ سوم شهر فیض‌آباد مرکز ولایت/استان بدخشان (افغانستان) در یک خانه اوزبیک تبار سني مذهب چشم به جهان گشود[۱][۲][۳][۴]. البته پدرشان دو زن داشت که زن دوم اوزبیک تبار از شهرستان آرگو ولایت بدخشان بود. از سن شش سالگی تا ده سالگی به عوض مکتب رسمی و دولتی شامل مدرسه اسلامی خرقه مبارک در زادگاه‌اش گردید و مدت چهارسال در خانه نزد عمه و مادر بزرگش و هم در مدرسه آموزش‌های دینی را آموخت. در سال ۱۳۲۳ شامل مدرسه ابتداییه گردید و تا صنف نهم دانش آموز ممتاز آن دبیرستان بود. از صنف هفت به بعد یکی از همکاران قلمی روزنامه بدخشان شد. بعد از فراغت از صنف نهم جهت ادامهٔ آموزش، راه کابل را در پیش گرفت. بعد از ختم لیسه حبیبیه در سال ۱۳۳۶ شانس مشمولیت در دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل را کمایی نمود، که در سال دوم شعبه اقتصاد آن به دانشکدهٔ مستقل تبدیل شد و بدخشی شامل آن گردید. بدخشی در سال ۱۳۴۰ با اخذ دیپلم از آن دانشکده فارغ‌التحصیل شد، و بعد از سپری نمودن نیمسال خدمت سربازی به حیث عضوی شعبهٔ ریسرچ تا سال ۱۳۴۶ در دانشگاه کابل ایفای وظیفه نمود، بعداً تا اوایل سال ۱۳۵۷ بحیث کارمند و کارشناس ریاست تألیف و ترجمه در وزارت تعلیم و تربیت به کار ادامه داد. از بهار سال ۱۳۵۷ مدت چند ماه به عنوان رئیس تألیف و ترجمه در آن وزارت با کار و پیکار اجتماعی و سیاسی مشغول بود.
فعالیت‌های سیاسی
[ویرایش]بدخشی در سال ۱۳۳۱ خورشیدی در تشکیل نخستین سازمان سیاسی بنام «سازمان آباد خواهان میهن» اشتراک ورزید. در سال ۱۳۴۲ خورشیدی کمیتهٔ سرپرست هفت‌نفری که در کابل تشکیل شده بود بدخشی یکی از اعضای فعال آن بود و در ۱۱ دی ۱۳۴۳ اولین کنگرهٔ جمعیت دموکراتیک خلق را با ۲۷ عضو در شهر کابل تأسیس نمودند. در سوم آبان ۱۳۴۴ خورشیدی تظاهرات موسوم به «مظاهره سوم عقرب» را با دوستانش رهبری نمودند. بدخشی بعد از انشعاب حزب دموکراتیک خلق افغانستان به جناح‌های خلق و پرچم در سال ۱۳۴۶ در جناح خلق قرار گرفت که در سال ۱۳۴۷ از فراکسیون خلق جدا گردید و به امید اینکه شاید به زودی فرکسیون‌های جدا شده از جمعیت دموکراتیک خلق دوباره اتحاد نموده و تشکل بزرگتری را از جمع دیگر شخصیت‌های ملی و وطن‌پرست ایجاد نمایند، چشم براه در انتظار چنین تشکلی، حلقه‌ای را بنام «محفل انتظار» ایجاد نمود. بعد از مدت کوتاهی با عده‌ای از روشنفکران و شخصیت‌های ملی کشور، تشکل سیاسی دیگری را به وجود آوردند که بعدها بنام سازمان انقلابی زحمتکشان افغانستان (سازا) مسما گردید.
سال‌های زندان
[ویرایش]بدخشی به جرم فعالیت‌های سیاسی بارها پشت میله‌های زندان قرار گرفته بود. سال ۱۳۴۳ خورشیدی به جرم رهبری مظاهره سوم عقرب. سال ۱۳۴۸ مدت چهار ماه در توقیف کابل زندانی گردید. سال ۱۳۵۴ به ارتباط قیام مسلحانه درواز به رهبری مولانا باعث، با پنجاه تن از فعالین سازمان در محبس دهمزنگ زندانی گردید که مدت هجده ماه را در کوته قلفی به سر برد؛ و سر انجام بدخشی همراه با فرزندش بایقرا بدخشی محصل سال اول پلی تخنیک کابل و بیشتر از سه هزار کادرها و فعالین سازمان، در هشتم آبان ۱۳۵۸ در زندان پلچرخی تیرباران شدند.[۵]
آثار
[ویرایش]بیش از بیست جلد کتاب را به محمدطاهر بدخشی نسبت داده‌اند که تا هنوز این‌کتاب‌ها در دست‌رس خوانندگان قرار نگرفته‌است و عده‌ای این نوشته‌ها را خیالی می‌دانند.[۵] علاوه برآن‌ها بدخشی در حدود یک صد مقاله در روزنامه‌های اتحاد بغلان، فاریاب، بدخشان، انیس، افکار نو، پیام وجدان و مجلات کابل (ژوندون، برگ سبز، آریانا و غیره) به اسم خود و به نام‌های مستعار چون ابوذر ویسی منتشر نموده‌است.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ «https://twitter.com/NMoytanoghlu/status/1653869211658190848». Twitter. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۵-۰۴. پیوند خارجی در
|title=وجود دارد (کمک) - ↑ Clements, Frank (2003). Conflict in Afghanistan: A historical Encyclopaedia. pp. 37. ISBN 9781851094028.
- ↑ http://asc-centralasia.edu.pk/old_site/Issue_75/03_Sarfraz&irfan_a.html
- ↑ Shahrani, N., Ethnic Relations and Access to Resources in Northeast Badakhshan. In Ethnic Processes and Intergroup Relations in Contemporary Afghanistan: Papers presented at the Eleventh Annual Meeting of the Middle East Studies Association at New York City, Nov, 10, 1977, p 15.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ محب بابک (۳۰ مهر ۱۳۹۸). «درنگی بر نوشته‌های محمدطاهر بدخشی». روزنامهٔ صبح کابل.
- Tahir Badakhshi ویکی‌پدیا انگلیسی
- محمد طاهر «بدخشی» کی بود، چی گونه می‌اندیشید در وبگاه آریائی
- فشرده زندگی‌نامهٔ محمد طاهر بدخشی در وبگاه خراسان زمین