سکزی
به کسی که اهل سکستان یا همان سیستان باشد سکزی می گویند.این نامگذاری به تبار مردم سیستان باز می گردد . نیاکان مردم سیستان سکاها بودند.سکزی در بخش‌های دیگری از ایران نیز این نام به چشم می‌خورد که برگرفته از واژه سکاها است.
سکزی واژه‌ای است که در شاهنامه، رستم بارها با آن مورد خطاب قرار گرفته‌اند. پیشینه پسوند سگزی برگرفته از نام یکی از قبیله های اقوام سکایی است که نام خود را سگ نهاده بوده‌اند. ممکن است یکی از دلایل سگزی خواندن رستم، علاوه بر انتساب او به سیستان، پوشیدن پوست ببر بیان در جنگ‌ها باشد
.jpg)
سکزی واژه‌ای است که در شاهنامه، رستم و فرزندان او بارها از سوی دیگران با آن مورد خطاب قرار گرفته‌اند.[۱][۲][۳]
اشارت به پوشش رستم[ویرایش]
همچنین ممکن است یکی از دلایل سگزی خواندن رستم، علاوه بر انتساب او به سیستان، پوشیدن پوست سگ آبی (ببر بیان) در جنگ‌ها باشد، چرا که اگر سگزی، فقط معنای سیستانی را در ذهن متبادر می‌کرد، دلیلی نداشت که رستم از بازخواندن خود با این کنیه سخت در خشم شود و از دیگرسو تنها دشمنان رستم، این واژه را در رویارویی با او به کار ببرند و حتی یک بار هم، هواخواهان رستم او را با این کنیه، نخوانند. از این منظر محتمل است که واژهٔ سگزی علاوه بر انتساب به سیستان، در گذر زمان به عنوان دشنام و خوارداشت رستم، در معنای کسی که مثل سگ زندگی می‌کند، به کار رفته باشد و دلیل این امر هم پوشیدن ببر بیانی بوده‌است که از جنس پوست سگ بوده‌است.[۴][۵]
رستم سکزی یا رستم سگزی[ویرایش]
پیشینه پسوند سکزی در نام رستم یا به گونه درست‌تر رستم سگزی برگرفته از نام اقوام سکایی است که نام خود را سگ نهاده بوده‌اند. اقوام دیگری نیز از اقوام سکایی که خود را گرگ یا ورگ می‌نامیده‌اند که امروزه شهر گرگان مبین این امر است. از این رو نهادن نام جاندارانی مانند سگ یا گرگ بر روی اقوام سکایی در آن روزگار امری عادی بوده‌است. رستم شاهنامه نیز که از اقوام سکایی بوده‌است منحصراً به قومی که نام سگ را بر روی خود نهاده بوده‌اند تعلق داشته‌است. از همین رو رستم سگزی نیز نامیده می‌شود. اقوام سکایی، اقوام کوچنده‌ای بوده‌اند که از چین تا دریاچه کاسپین را در زیر چیرگی خود داشته‌اند و تنها به یک استان ایران یعنی سکستان محدود نبوده‌اند.[۶][۷]
سکزی‌های معروف[ویرایش]
- رستم سکزی (رستم دستان)
- محمد بن وصیف سگزی
- محمد بن مخلد سگزی
- ابویعقوب سکزی
- ابوالفرج سگزی
- ابوالفتح سگزی
- سراج‌الدین سگزی
- محمد پسر مخلد سگزی
منابع[ویرایش]
- ↑ طاهری, محمد. "جایگاه و تأثیر قوم سکایی در تاریخ و شاهنامه فردوسی". مجله متن‌شناسی ادب فارسی (به فارسی). 4 (1): 125. ISSN 2008-5486.
- ↑ «خصال رستم در شاهنامه «سیمای انسان آرمانی»». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۲.
- ↑ Rezakhani, Khodadad. ReOrienting the Sasanians: East Iran in Late Antiquity. Edinburgh University Press. p. 124. ISBN 978-1-4744-0030-5.
- ↑ حماسی، نوشته محمود رضایی دشت ارژنه، صفحات ۴۷ تا ۷۲.
- ↑ ارژنه*, محمود رضایی دشت. "درآمدی بر پیوند «ببر بیان» و کنیهٔ «سگزی» در شاهنامه". نشریه ادبیات حماسی (به فارسی). 1 (2): 47–72. ISSN 2383-2371.
- ↑ «مقاله بررسی جایگاه قوم سکاها در تاریخ ایران». civilica.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۲.
- ↑ «نامجویی در شاهنامه». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۲.