سه‌هول و مه‌نوت
| *سه‌هول | |
|---|---|
خدای خورشید | |
 تصویری احتمالی از ایزد بانوی خورشید هیتی که کودکی را در آغوش گرفته‌است بین سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۲۰۰ قبل از میلاد. | |
| اقامتگاه | آسمان |
| سیاره | خورشید |
| نماد | ارابه، دیسک خورشیدی |
| روز | یکشنبه |
| همتایان | |
| همتای یونانی | هلیوس |
| همتای رومی | سول |
| همتای اتروسکی | اوسیل |
| همتای هندو | سوریا |
| همتای هیتی | آرینیتی |
| همتای لتونیایی | سائوله |
| همتای زرتشتی | هور خشه‌ئته |
| همتای ژرمنی | سوویلو |
| همتای سلتی | سولیس |
| *مه‌نوت | |
|---|---|
خدای ماه | |
 نیم تنه مِن خدایی که از نسل «*مه‌نوت» به‌شمار می‌رود. | |
| اقامتگاه | آسمان |
| سیاره | ماه |
| روز | دوشنبه |
| همتایان | |
| همتای یونانی | منه (سلنه) |
| همتای رومی | لونا |
| همتای اسلاوی | یاریلو |
| همتای هیتی | کشکو |
| همتای فریگی | من |
| همتای زرتشتی | ماه |
| همتای لتونیایی | منس |
| همتای ژرمنی | مانی |
سه‌هول(*Seh₂ul) و مه‌نوت(*Meh₁not) خدایان بازسازی شدهٔ هندو-اروپایی خورشید و ماه هستند. *سه‌هول بر اساس خدایان خورشید اسطوره‌های هندو-اروپایی تأیید شده بازسازی شده‌است، اگرچه جنسیت آن (مرد یا زن) مورد بحث است، زیرا خدایان از هر دو جنس در اساطیر وجود دارند.[۱] به همین ترتیب، *مه‌نوت- بر اساس خدایان ماه در زبان‌های فرزند هندو-اروپایی بازسازی شده‌است، اما آنها در رابطه با جنسیت متفاوت هستند.
دوره روزانه *سه‌هول در آسمان سوار بر یک ارابه اسب، یک الگوی رایج در میان اسطوره‌های هند و اروپایی است.[note ۱] در حالی که احتمالاً موروثی است، این بن‌مایه مطمئناً پس از معرفی چرخ در سبزدشت پونتی‌کاسپی در حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد ظاهر شد، و بنابراین یک افزوده متأخر به فرهنگ نیا-هندو-اروپایی است.[۳]
ایزد خورشید[ویرایش]
*سه‌هول بر اساس خدای یونانی هلیوس، شخصیت اساطیری یونان هلن تروایی،[۴][۵] خدای رومی سول، خدای سلتی سولیس، خدای ژرمن شمالی سول، خدای ژرمن جنوبی سوویلو، خدای هیتی آرینیتی،[۶] خدای زرتشتی هورخشه‌ئته،[۶] و خدای ودایی سوریا[۷] بازسازی شده‌است.
در اسطوره‌های زبان‌های فرزند (یعنی بالتیک، یونانی و هندی قدیم و..)، خدای خورشید با ارابه یا واگنی سوار بر اسب از آسمان عبور می‌کند.
ایزد ماه[ویرایش]
*مه‌نوت- بر اساس خدای نورس مانی، خدای اسلاوی میسیاتیس،[note ۲][۶] و خدای لیتوانیایی منو یا مینو (مینولیس) بازسازی شده‌است.[۱۰] بقایای خدای ماه ممکن است در خدای ماه لتونیایی منس،[۱۱] خدای آناتولی (فریگی) مِن؛[۱۲][۱۱] منه نام دیگری برای سلنه، و در خدای ماه زرتشتی ماه (ماونگهه) وجود داشته باشد.[۱۳][۱۴][۱۵]
اسطوره جایگزین[ویرایش]
اگرچه خورشید به عنوان یک خدای مستقل و معمولاً مؤنث تجسم می‌شد،[۱۶] نیا-هندو-اروپایی‌ها خورشید را به عنوان «چراغ دیوس(Dyēws)» یا «چشم دیوس(Dyēws)» نیز تصور می‌کردند، همان‌طور که در بازتاب‌های مختلف دیده می‌شود: «چراغ خدا». "در اثر اوریپید مده‌آ، "شمع بهشت" در بیوولف، یا "مشعل سرزمین هتی"، شیوه‌ای که ایزد خورشید آرینا در دعای هیتی‌ها نامیده شده‌است؛[۱۷] و هلیوس به عنوان چشم زئوس،[۱۸][۱۹] هورخشه‌ئته به عنوان چشم اهورا مزدا، و خورشید به عنوان «چشم خدا» در فولکلور رومانیایی.[۲۰] نام ایزدبانوان خورشید سلتی مانند سولیس و گریان نیز ممکن است به این ارتباط اشاره داشته باشد: کلمات «چشم» و «خورشید» در این زبان‌ها جابه‌جا شده‌اند، از این رو نام ایزدبانوها به این دلیل است.[۲۱]
اساطیر مصر با اساطیر هند و اروپایی ارتباطی ندارد، بنابراین پیوند تاریخی بعید است، اما استعاره چشم رع نیز در آن به کار رفته‌است.
یادداشت‌ها[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ West 2007, p. 195–196.
- ↑ Agostini, Domenico; Thrope, Samuel. The bundahišn: The Zoroastrian Book of Creation. New York: Oxford University Press, 2020. p. 19. شابک ۹۷۸۰۱۹۰۸۷۹۰۴۴
- ↑ Fortson 2004, p. 23.
- ↑ O'Brien, Steven. "Dioscuric Elements in Celtic and Germanic Mythology". In: Journal of Indo-European Studies 10:1–2 (Spring–Summer, 1982), pp. 117–136.
- ↑ Meagher, Robert E. (2002). The Meaning of Helen: In Search of an Ancient Icon (به انگلیسی). Bolchazy-Carducci Publishers. pp. 46ff. ISBN 978-0-86516-510-6.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ Gamkrelidze & Ivanov 1995, p. 760.
- ↑ Mallory & Adams 1997, p. 232.
- ↑ Jones, Prudence; Pennick, Nigel (1995). A History of Pagan Europe. Routledge. p. 186. شابک ۹۷۸−۱−۱۳۶−۱۴۱۷۲−۰.
- ↑ Dixon-Kennedy, Mike (1998). Encyclopedia of Russian and Slavic myth and legend. p. 188. ABC-CLIO. شابک ۹۷۸−۱−۵۷۶۰۷−۱۳۰−۴
- ↑ Mallory & Adams 1997, p. 385.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Lurker, Manfred. The Routledge Dictionary Of Gods Goddesses Devils And Demons. Routledge. 2004. p. 123. شابک ۹۷۸−۰۴−۱۵۳۴۰−۱۸−۲
- ↑ Keneryi, Karl (1951). The Gods of the Greeks. Thames & Hudson. pp. 196–197; Hammond, N.G.L. and Howard Hayes Scullard (editors), The Oxford Classical Dictionary. Second edition. Oxford University Press, 1992. "SELENE" entry. pp. 970–971. شابک ۰−۱۹−۸۶۹۱۱۷−۳
- ↑ Beekes, Robert (1982). "Gav. må, the Pie word for 'moon, month', and the perfect participle" (PDF). Journal of Indo-European Studies. 10: 53–64.
- ↑ York, Michael (August 1993). "Toward a Proto-Indo-European vocabulary of the sacred". WORD. 44 (2): 235–254. doi:10.1080/00437956.1993.11435902.
- ↑ Lurker, Manfred. The Routledge Dictionary Of Gods Goddesses Devils And Demons. Routledge. 2004. p. 115. شابک ۹۷۸−۰۴−۱۵۳۴۰−۱۸−۲
- ↑ Mallory & Adams 2006, p. 427.
- ↑ West 2007, p. 195.
- ↑ Sick, David (2004). "Mit(h)ra(s) and the Myths of the Sun". Numen. 51 (4): 432–467. doi:10.1163/1568527042500140.
- ↑ Bortolani, Ljuba Merlina (2016). Magical Hymns from Roman Egypt: A Study of Greek and Egyptian Traditions of Divinity (به انگلیسی). Cambridge University Press. ISBN 978-1-316-67327-0.
- ↑ Ionescu, Doina; Dumitrache, Cristiana (2012). "The Sun Worship with the Romanians" (PDF). Romanian Astronomical Journal. 22 (2): 155–166. Bibcode:2012RoAJ...22..155I.
- ↑ MacKillop, James. (1998). Dictionary of Celtic Mythology. Oxford: Oxford University Press شابک ۰−۱۹−۲۸۰۱۲۰−۱ pp.10, 16, 128
منابع[ویرایش]
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «https://en.wikipedia.org/wiki/*Seh₂ul_and_*Meh₁not سه‌هول و مه‌نوت»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. (بازیابی در ).
- Fortson, Benjamin W. (2004). Indo-European Language and Culture. Blackwell Publishing. ISBN 1-4051-0316-7.
- Gamkrelidze, Thomas V.; Ivanov, Vjaceslav V. (1995). Winter, Werner (ed.). Indo-European and the Indo-Europeans: A Reconstruction and Historical Analysis of a Proto-Language and a Proto-Culture. Trends in Linguistics: Studies and Monographs 80. Berlin: M. De Gruyter.
- Mallory, James P.; Adams, Douglas Q. (1997). Encyclopedia of Indo-European Culture. London: Routledge. ISBN 978-1-884964-98-5.
- Mallory, James P.; Adams, Douglas Q. (2006). The Oxford Introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European World. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-929668-2.
- West, Martin L. (2007). Indo-European Poetry and Myth. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-928075-9.