خط شماره ۱ انتقال آب دریای جنوب به فلات مرکزی ایران (به استان کرمان و یزد)
خط ۱ انتقال آب دریای جنوب به فلات مرکزی ایران (استان کرمان و یزد) | |
|---|---|
 | |
| آغاز | ۳۰ کیلومتری غرب بندرعباس |
| پایان | متقاضیان خرید آب در استان هرمزگان، کرمان و یزد |
| ویژگی‌ها | |
| درازای کل | ۸۷۶ کیلومتر خط اصلی ۹۷۰ کیلومتر با انشعابات |
| گنجایش |
|
| پیشینه | |
| گشایش |
|
خط شماره ۱ انتقال آب دریای جنوب به فلات مرکزی ایران، شامل تأسیسات شیرین سازی و انتقال آب دریا از ۳۰ کیلومتری شرق بندرعباس به مراکز جمعیتی و صنعتی متقاضی آب شیرین سازی شده در استان کرمان و یزد است.[۲] تأسیسات آب شیرین کن این خط انتقال آب ۱۸۰ میلیون متر مکعب را شیرین سازی می‌کند و ۵۰ میلیون متر مکعب آن به مصرف متقاضیان در استان هرمزگان رسیده و ۱۳۰ میلیون متر مکعب آب دیگر با خط لوله اصلی به طول ۸۲۶ کیلومتر به مقاصد مصرف در استان کرمان و یزد پمپاژ می‌شود.[۳]
در فاز ۲ و ۳ این طرح انتقال آب قرار است ظرفیت شیرین سازی و انتقال آب دریا از ۱۸۰ به ۴۷۰ میلیون متر مکعب افزایش یابد.[۴]
اهداف و هزینه‌های طرح[ویرایش]
مطالعات فنی و اقتصادی انجام شده نشان می‌دهد انتقال آب شیرین شده از دریای عمان و خلیج فارس به مجتمع‌های صنعتی و معدنی مرکز و جنوب شرق ایران اقتصادی تر از انتقال ماده معدنی به سواحل خلیج فارس است.[۵][۶][۷]
بخش مهمی از معادن ایران نظیر معادن سنگ آهن و مس در جنوب شرق کشور به ویژه در استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد واقع شده‌اند. پتانسیل بالای منطقه جنوب شرق ایران از نظر معادن و همچنین طرح‌های توسعه‌ای بسیار عظیم این معادن و به تبع آن صنایع فرآوری محصولات استخراج شده نیازمند منابع آبی بزرگی می‌باشد که تأمین این مقدار آب در بضاعت منابع آبی محلی نیست؛ لذا استفاده از آب دریا به عنوان یکی از منابع تأمین آب به‌طور جدی مطرح شد.[۳]
این طرح با حجم سرمایه‌گذاری ۲۰ هزار میلیارد تومانی اجرا و افتتاح شده.[۳][۸]
مسیر انتقال آب[ویرایش]
مسیر انتقال شماره ۱ این خط لوله انتقال آب بعد از خروج از تأسیسات آب شیرین کن در شرق شهر بندرعباس به سمت فلات مرکزی ایران کشیده شده و در مقصد نخست در فلات مرکزی در ارتفاع ۱۸۰۰ متری از سطح دریا به مجتمع گل گهر، واقع در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی شهر سیرجان، می‌رسد. این خط لوله پس از آن در ارتفاع ۲۷۵۰ متری به سمت معادن مس سرچشمه واقع در جنوب غرب شهر رفسنجان در استان کرمان ادامه می‌یابد. سپس از ایستگاه شماره ۳ قطعه دوم خط انتقال در ارتفاع ۱۱۹۰ متری به سمت یزد تا منطقه صنایع فولادی اردکان یزد در شمال غرب شهر یزد ادامه مسیر می‌دهد. طبق برنامه‌ریزی انجام شده در آینده به سمت معادن چادرملو ادامه مسیر خواهد داد و این یعنی ایجاد خط انتقال به طول ۸۲۶ کیلومتر و استفاده از لوله‌هایی به قطر ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ میلی‌متر.[۹]
تاریخچه[ویرایش]
با توسعه صنایع فلات مرکزی ایران و افزایش نیاز به آب برای تأمین نیاز آن‌ها و توسعه صنعتی نیاز به تغییر کاربری آب‌های موجود در منطقه (که اکثراً در کشاورزی استفاده می‌شدند) برای استفاده صنعت و خدمات به وجود آمد ولی قوانین موجود اجازه خرید و فروش آب چاه کشاورزی برای استفاده در صنعت یا حتی شرب را نمی‌داد.[۱۰] با همراهی وزارت نیرو سال‌ها سعی شد قوانین خرید و فروش آب و تغییر کاربری آب چاه کشاورزی برای صنعت در مجلس تصویب شود ولی این مهم با مخالفت اکثر نمایندگان ادوار مجلس و وزارت خانه‌های جهاد کشاورزی در دولت‌های مختلف اتفاق نیفتاد و ممنوعیت فروش آب کشاورزی برای صنعت و خدمات پابرجا ماند.[۱۱][۱۲][۱۳]
با توسعه صنایع معدنی و فرآوری محصولات آن در استان کرمان نیاز به آب در این صنایع تشدید شد. از طرف دیگر خشکسالی و بحران آب شدیدی در دشت‌های رفسنجان و سیرجان در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ به وجود آمد، به طوری که چاه‌هایی که از عمق ۷۰ متری آب می‌کشیدند تا عمق ۳۰۰ متر هم دیگر آبی نداشتند.[۱۴] قوانین موجود نیز اجازه خرید آب چاه کشاورزی برای مصارف در صنعت و کاهش سطح زیر کشت کشاورزی را نمی‌داد.[۱۵][۱۲] در این شرایط سندی در وزارت نیرو تهیه و به برخی صنایع فلات مرکزی ابلاغ شد که در این شرایط تا تاریخ مشخصی دیگر امکان تأمین آب آن‌ها از منابع موجود در این فلات وجود ندارد و باید تا قبل از تاریخ مشخص شده با هزینه خود یا صنایع را به کنار دریا ببرند یا آب دریا را به این صنایع منتقل نمایند.[۱۴] مطالعات فنی و اقتصادی مختلف برای بررسی دو گزینه انجام شد و نتیجه گرفته شد انتقال آب دریا به کنار معادن و فرآوری محصولات در کنار معدن (مانند معادن و صنایع گل گهر) به صرفه تر از انتقال مواد معدنی به سواحل است.[۱۶][۱۷]
در این شرایط برخی شرکت‌های صنعتی و معدنی در استان کرمان و یزد شرکت تأمین و انتقال آب خلیج فارس (WASCO) را برای تأمین آب این صنایع تأسیس کردند و کار ایجاد خط اول انتقال آب دریا به این صنایع با عنوان طرح ملی ساقی کوثر برای ساخت تأسیسات شیرین سازی و انتقال آب دریا به ظرفیت ۵۹۵ میلیون متر مکعب در روز ظرف ۲ سال در اواخر دولت دهم و در اردیبهشت سال ۱۳۹۲ به صورت رسمی با حضور رئیس‌جمهور احمدی‌نژاد در بندرعباس شروع شد.[۱۸][۱۹] پروژه خط اول در دولت یازدهم و دوازدهم در حالی اجرا شد که با مخالفت شدید وزارت نیرو و شخص وزیر وقت نیرو (حمید چیت چیان)[۲۰][۲۱] و وزیر راه و شهرسازی (عباس آخوندی)[۲۲][۲۱] همراه بود صنایع در خفا و بدون کمترین حمایتی از طرف دولت، با توجه به داشتن مجوز برداشت آب دریا از وزارت نیرو و مجوز شروع کار که در دولت دهم صادر شده بود[۲۳] و طی کردن فرایند اخذ مجوز محیط زیستی،[۲۴] این طرح خط لوله انتقال آب دریا را اجرا کردند و در مراحل نهایی به تدریج وزارت‌خانه‌های مربوط و وزرای وقت توجیه شده و حتی در مراحل پایانی ساخت و افتتاح پروژه حضور پر رنگ داشتند.[۲۱][۲۵]
در آبان ۱۳۹۹ در مراسم افتتاح پروژه خط اول انتقال آب دریا، رئیس‌جمهور حسن روحانی این خط لوله انتقال آب را خط انتقال امید به مردم منطقه نامید و بیان کرد «این طرح مال ملت ایران است؛ کارگران، مهندسین، مدیران و همه آنهایی است که تلاش کردند.»[۲۶] همچنین در این مراسم به صورت همزمان طرح انتقال آب دریا به استان اصفهان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و رضوی اعلام رسمی و شروع شد.[۲۷][۲۸]
با پیشرفت مناسب خط لوله اول انتقال آب شیرین سازی شده دریای جنوب به صنایع و معادن فلات مرکزی ایران و نمایان شدن آینده موفق طرح، صنایع سایر نقاط کشور و طرح‌های دیگر نیز در دست بررسی و احداث قرار گرفتند.[۲۹][۳۰]
جستارهای وابسته[ویرایش]
- طرح تأمین و انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به فلات مرکزی ایران
- خط شماره ۳ انتقال آب دریا به فلات مرکزی (اصفهان)
- خط شماره ۴ انتقال آب دریای عمان به شرق ایران
- ایرانرود
منابع[ویرایش]
- ↑ https://www.ahan- news.com/news/6023/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DB%B2%DB%B3%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%A8-%D8%AE%D9%84%DB%8C%D8%AC-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%A8%D9%87
- ↑ «بهره‌برداری از پروژه انتقال آب خلیج فارس به یزد آغاز شد». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۰۳.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «فاز یک خط انتقال آب خلیج‌فارس». شرکت تأمین و انتقال آب خلیج‌فارس. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۰۱.
- ↑ «سرمایه‌گذاری ۲۳هزار میلیارد تومانی برای انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی». آهن نیوز. ۲۰۲۳-۰۷-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «نگاهی به جایگاه خط انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران به شیرینی آب». ایراسین. ۲۰۲۰-۱۱-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۳۰.
- ↑ «انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی؛ آری یا خیر؟».
- ↑ «اصفهان خلیج فارس». www.tooss-ab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۰۲.
- ↑ «خلیج فارس، کدام استان‌ها را سیراب می‌کند؟ نگاهی به طرح‌های انتقال آب دریا به فلات مرکزی». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۳۰.
- ↑ «نگاهی به جایگاه خط انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران به شیرینی آب». ایراسین. ۲۰۲۰-۱۱-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۳۰.
- ↑ «جهادکشاورزی: راه‌اندازی "بازار آب" غیرقانونی است - تسنیم». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «فروش آب چاه خلاف قانون است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۳-۱۲-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ «فروش آب کشاورزی به صنعت خلاف قانون است». eghtesadsaramad.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ borna.news (۱۳۹۰-۰۴-۱۹). «واگذاری زمین برای صنایع، خارج از شهرک‌های صنعتی ممنوع شد». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ طرح انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی/ نشست بررسی پروژه‌های انتقال آب در کشور (بخش اول), retrieved 2024-02-13
- ↑ «ممنوعیت انتقال آب به خارج از اراضی آبخور چاه کشاورزی». ۱۳۹۱.
- ↑ «نگاهی به جایگاه خط انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران به شیرینی آب». ایراسین. ۲۰۲۰-۱۱-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۳۰.
- ↑ «انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی؛ آری یا خیر؟».
- ↑ «آغاز عملیات اجرایی طرح ملی شیرین سازی و انتقال آب از خلیج فارس». dolat.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «آپارات - سرویس اشتراک ویدیو». شروع احداث خط انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی - احمدی‌نژاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «کارت سبز محیط زیست به پروژه انتقال آب دریای عمان/ هرمزگان و کرمان بی‌آبی رها می‌شوند؟». www.khabaronline.ir. ۲۰۱۵-۰۶-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ ۲۱٫۲ TABNAK، تابناک | (۱۴۰۲-۱۱-۱۹). «حل مشکل کم‌آبی با طرح انتقال آب دریا به فلات مرکزی». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «دست رد مرکز پژوهش‌های مجلس به یکی دیگر از طرح‌های احمدی‌نژاد؛ آب دریای خزر را به سمنان انتقال ندهید». www.khabaronline.ir. ۲۰۱۴-۱۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «110 میلیون متر مکعب آب از خلیج فارس به کرمان منتقل می‌شود». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۴-۰۷-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «کارت سبز محیط زیست به پروژه انتقال آب دریای عمان/ هرمزگان و کرمان بی‌آبی رها می‌شوند؟». www.khabaronline.ir. ۲۰۱۵-۰۶-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «افتتاح مرحله نخست شیرین‌سازی آب و انتقال آب خلیج‌فارس». روزنامه دنیای اقتصاد. ۲۰۲۴-۰۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «افتتاح خط ۱ انتقال آب، خط انتقال امید توسط روحانی». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «روحانی: خط انتقال آب خلیج فارس خط امید است». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «طرح انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی ایران، خط انتقال امید به همه کشاورزان، صنعتگران و مردم این منطقه است». www.president.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «سهامداران – شرکت تأمین آب صفه». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.
- ↑ «ایمواسکو – شرکت تأمین آب صنایع و معادن (ایمواسکو)». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۳.