پرش به محتوا

جذبه (عرفان)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

جَذَبه تقرب به حق و ادراك حقيقت در حالات صوفیانه است.

راه‌سپردن و طي طريق در مسير فهم و درک آنچه صوفیان حق می‌نامند، مراحل مختلفی دارد كه طي اين منازل و مراتب بدون سختي و كوشش، جذبه است. جذبه یا جذب، کشش حق است. در صورتی که سلوک کوشش است.

دیدگاه‌ها

[ویرایش]

عزیز الدین نسفی می‌فرماید: «صوفیه سه چیز را به‌غایت اعتبار کنند: اول جذب؛ دوم سلوک؛ و سوم عروج. جذب کشش است؛ سلوک کوشش است و عروج بخشش.» انسانی که جذبه حق او را فرا گیرد را اهل عرفان، مجذوبان حق یا محبوبان حق می‌نامند. تمامی پیغمبران الهی مجذوب حق بوده‌اند و بی واسطه دریافت کننده فیض حق شده‌اند.

نظریه صوفیه و عرفا دربارهٔ جذبه:

  • محمد لاهیجی: جذبه عبارت است از نزدیک گردانیدن حق مر بنده را به محض عنایت ازلیّت و مهیّا ساختن آنچه در طیّ منازل بنده به آن محتاج باشد بی آنکه زحمتی و کوششی از جانب بنده در میان باشد و طریقه جذبه راه انبیاء و اولیاء است.[۱]
  • شیخ محمود شبستری، گلشن راز:[۲]
وگر نوری رسد از عالم جان ز فیض جذبه یا از عکس برهان
جذبه‌ای از عشق باید بی گمان تا شود طی هم‌زمان و هم مکان

جذبه تقرب عبد است به حضرت حق به مقتضی عنایت الهیه و مهیا گردانیدن مجموع مایحتاج بنده در طی منازل و قطع مراحل بی کلفت و سعی او.[۵]

کار ما در میانه پیدا نیست کرم اوست سعی ما را نیست

منابع

[ویرایش]
  1. شرح گلشن راز، شیخ محمد لاهیجی، تصحیح کیوان سمیعی، ص ۲۵۴
  2. گلشن راز، شیخ محمود شبستری، تصحیح جواد نوربخش، چاپ خانقاه نعمت‌اللهی، تهران
  3. کلیات شیخ بهایی، به اهتمام غلامحسین جواهری
  4. رسائل شاه نعمت‌الله ولی، تصحیح جواد نوربخش، انتشارات خانقاه نعمت‌اللهی، جلد ۴، ص ۱۹
  5. فرهنگ نوربخش، اصطلاحات تصوف، جواد نوربخش، انتشارات خانقاه نعمت‌اللهی تهران، انتشارات خانقاه نعمت‌اللهی لندن و مؤلف، دوره ۸ جلدی، تهران و لندن