الکترا (اپرا)
| الکترا | |
|---|---|
| اپرا ساخته ریشارد اشتراوس | |
 جلد کتابچهٔ شعر اپرا اثر لویس کرینت، ۱۹۰۹ | |
| نویسنده | هوگو فون هوفمنستال |
| زبان | آلمانی |
| بر پایه | الکترای سوفوکل |
| اولین اجرا | ۲۵ ژانویه ۱۹۰۹ درسدن، امپراتوری آلمان |
الکترا (آلمانی: Elektra) اپوس ۵۸، اپرایی تک‌پرده‌ای به زبان آلمانی اثر ریشارد اشتراوس با اشعاری از هوگو فون هوفمنستال[۱] (بر پایهٔ الکترای سوفوکل) است که نخستین بار در سال ۱۹۰۳ در درسدن به روی صحنه رفت. این اپرا نخستین همکاری بین ریشارد اشتراوس و هوفمنستال محسوب می‌شود و اشتراوس آن را به دوستانش ناتالی و ویلی لِوین تقدیم کرده است.[۲]
تاریخچه و زمینه
[ویرایش]اقتباس از نمایشنامه
[ویرایش]هوفمنستال با بهره‌گیری از تراژدی کلاسیک سوفوکل، نمایشنامه‌ای خلق کرد که فراتر از بازگویی ساده داستان باستانی، به کاوش در اعماق روان انسان می‌پردازد. او با افزودن عناصری مدرن و روانشناختی، شخصیت‌ها را به گونه‌ای ترسیم کرد که مخاطب با پیچیدگی‌های درونی آن‌ها همذات‌پنداری کند. این رویکرد نوآورانه، نمایشنامه را به اثری مستقل و ماندگار تبدیل کرد.[۳]
اشتراوس، آهنگساز برجسته، با الهام از نمایشنامهٔ هوفمنستال، موسیقی‌ای خلق کرد که به طرز شگفت‌انگیزی با فضای روانشناختی اثر هماهنگ است. او با استفاده از هارمونی‌های پیچیده، ارکستراسیون غنی و لایت‌موتیف‌های متعدد، به عمق احساسات و تنش‌های روانی شخصیت‌ها نفوذ می‌کند و مخاطب را در تجربه‌ای عمیق و تکان‌دهنده سهیم می‌کند. موسیقی اشتراوس در الکترا، نه تنها همراهی برای کلام، بلکه بازتابی از درونی‌ترین لایه‌های شخصیت‌ها و درام است.[۴]
سبک موسیقی
[ویرایش]اپرای «الکترا» اثر ریشارد اشتراوس، به عنوان نمونه‌ای برجسته از سبک اکسپرسیونیسم در موسیقی شناخته می‌شود. این اثر با بهره‌گیری از هارمونی‌های پیچیده، ارکستراسیون غنی و استفاده گسترده از لایت‌موتیف‌ها، فضایی پرتنش و احساسی را خلق می‌کند. اشتراوس در این اپرا، با عبور از مرزهای هارمونی تونال، به فضایی آتونال نزدیک می‌شود و با این کار، به بیان عمیق‌تر احساسات و تنش‌های روانی شخصیت‌ها می‌پردازد.[۵]
موسیقی «الکترا» با ساختار پیچیده و غنی خود، به خوبی توانسته است درام روانشناختی و تاریک نمایشنامه هوفمنستال را به تصویر بکشد. استفاده از لایت‌موتیف‌ها، که در طول اپرا به صورت‌های مختلف تکرار می‌شوند، به ایجاد ارتباط بین شخصیت‌ها و وقایع داستان کمک می‌کند و به عمق بخشیدن به درک مخاطب از اثر می‌افزاید. اشتراوس با خلق این اثر، نه تنها توانست مرزهای موسیقی اپرا را گسترش دهد، بلکه اثری ماندگار و تأثیرگذار در تاریخ موسیقی خلق کرد.[۶]
شخصیت‌ها
[ویرایش]- الکترا: دختر آگاممنون، مصمم به انتقام قتل پدرش.
- کلیتمنسترا: همسر آگاممنون، قاتل او.
- کریسوتمیس: خواهر الکترا.
- اورستس: برادر الکترا.
- آگاممنون: پادشاه کشته‌شده.
خلاصه داستان
[ویرایش]داستان اپرای «الکترا» در قصر آگاممنون، پادشاه مقتول، رخ می‌دهد و حول محور انتقام الکترا، دختر او، از مادرش کلیتمنسترا و معشوق او، آیگیستوس، به خاطر قتل پدرش می‌چرخد. الکترا که مملو از خشم و نفرت است، تمام زندگی خود را وقف انتقام می‌کند. او در این راه از خواهرش کریسوتمیس درخواست کمک می‌کند، اما کریسوتمیس که زنی ترسو و محافظه‌کار است، از همراهی با او امتناع می‌کند. در اوج ناامیدی الکترا، برادر گمشده‌اش اورستس بازمی‌گردد و با کمک او، نقشه انتقام به اجرا درمی‌آید. اورستس، کلیتمنسترا و آیگیستوس را به قتل می‌رساند و انتقام پدر را می‌گیرد. اما الکترا که تمام وجودش را وقف انتقام کرده بود، پس از تحقق آن، دچار جنون شده و در نهایت، جان خود را از دست می‌دهد.
اجراهای مهم
[ویرایش]- نخستین اجرای اپرا در ۲۵ ژانویه ۱۹۰۹ در درسدن با استقبال نسبی روبه‌رو شد، اما به تدریج جایگاه خود را در رپرتوار اپرا تثبیت کرد.[۷]
- اجراهای متعددی از این اپرا توسط رهبران ارکستر و خوانندگان برجسته در سراسر جهان انجام شده است.[۸]
میراث
[ویرایش]- الکترا به عنوان یکی از مهم‌ترین اپراهای قرن بیستم شناخته می‌شود و تأثیر عمیقی بر آهنگسازان پس از خود گذاشته است.[۹]
- این اپرا به دلیل موسیقی قدرتمند، درام روانشناختی و شخصیت‌های پیچیده‌اش، همواره مورد توجه منتقدان و مخاطبان قرار داشته است.
منابع
[ویرایش]- ↑ Richard Strauss; Hugo von Hoffmannsthal (1909). Elektra: Tragic Opera in One Act (libretto). Translated by Charles T. Mason. London; New York: Adolph Fürstner; Galaxy Music.
- ↑ Weber, Horst (2020). Hugo von Hofmannsthal – Bibliographie (به آلمانی). Walter de Gruyter. p. 288. ISBN 978-3-11-083988-3. Retrieved 26 January 2020.
- ↑ کتاب "ریشارد اشتراوس و هوگو فون هوفمنستال: مکاتبات.
- ↑ مقالهٔ "تحلیل موسیقی اپرای الکترا" در مجلهٔ موسیقی‌شناسی.
- ↑ کتاب "تاریخ موسیقی قرن بیستم".
- ↑ بررسی آثار ریشارد اشتراوس در وب سایت تخصصی موسیقی کلاسیک.
- ↑ آرشیو اپرای دولتی درسدن.
- ↑ وب‌سایت آرشیو اجراهای اپرا.
- ↑ کتاب "اپرای قرن بیستم: تاریخ و تحلیل".
پیوند به بیرون
[ویرایش]- الکترا: نُت‌نوشت‌ها در پروژه بین‌المللی کتابخانه نت‌های موسیقی (IMSLP)
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| سایر | |
 | این یک مقالهٔ خرد درباره اپرا یا موضوعات مربوط به آن است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |