المپیادهای علمی ایران

المپیاد، به آزمونی کشوری اطلاق می‌شود که هر ساله در سطح دانش آموزان دبیرستانی در ایران و دیگر کشورها برگزار می‌شود. هدف از برگزاری این آزمون، شکوفایی استعداد دانش آموزان ایرانی و در نهایت انتخاب تیمی چند نفره برای شرکت در المپیادهای علمی بین‌المللی است. فعلاً و با وجود برخی انتقادات، المپیاد در کشور تنها در هفت رشته ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست، کامپیوتر، ادبی و نجوم برگزار می‌شود.

نهاد برگزارکننده المپیاد

در حال حاضر نهاد برگزاری این رقابت علمی در ایران مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان است که زیر نظر وزارت آموزش و پرورش اداره می‌شود. رئیس فعلی این مرکز حسین شجاعی معاون وزیر آموزش و پرورش و سرپرست باشگاه دانش پژوهان جوان آقای حسن ساعی دهقان است.

شرایط شرکت در المپیاد

شرایط شرکت در المپیاد، که هر ساله از سوی وب سایت رسمی باشگاه دانش پژوهان جوان به نشانی www.ysc.ac.ir ارائه می‌شود، بیشتر شامل شرط معدل است. همچنین فقط دانش آموزان سال دوم و سوم دبیرستان حق شرکت در آزمون المپیاد را دارند. (دانش آموزان سال اول دبیرستان می‌توانند به صورت آزمایشی در برخی رشته‌ها شرکت نمایند) البته المپیادهای فیزیک و ادبی هم فقط دانش آموزان سال سوم می‌توانند شرکت کنند. هزینه شرکت در آزمون در سال ۱۳۹۲ برابر ده هزار تومان به ازای هر درس بود. در سال ۱۳۹۴ این مقدار به بیست هزارو پانصد تومان افزایش یافت.

مراحل المپیاد

هر المپیاد، از شروع تا انتخاب تیم ملی، شامل چهار مرحله یا بیشتر است. در مرحله اول که حدود بهمن ماه هر سال برگزار می‌شود و چیزی بین ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر شرکت کننده دارد، بین ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر پذیرفته می‌شوند. تنها پذیرفته شدگان مرحله اول می‌توانند در مرحله دوم شرکت کنند.

در مرحله دوم هر سال نیز، حدود ۴۰ نفر برگزیده می‌شوند و برای آن‌ها دوره‌ای در طول تابستان برگزار می‌شود. در طی دوره تابستانی و در انتهای آن تعدادی آزمون برگزار می‌شود. با توجه به نمره امتحانات دوره به دانش‌پژوهان مدال‌های طلا، نقره یا برنز اهدا می‌شود. دارندگان مدال طلا در دورهٔ دیگری که معمولاً در نیمهٔ دوم همان سال برگزار می‌شود شرکت می‌کنند. پس از پایان دوره طلا آزمون‌های انتخاب تیم برگزار می‌شود که از میان آن‌ها اعضای تیم ملی المپیاد جمهوری اسلامی ایران برگزیده می‌شوند.

فهرست المپیادها

المپیاد سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی

• المپیاد فیزیک
• المپیاد شیمی
• المپیاد کامپیوتر
• المپیاد ریاضی
• المپیاد زیست

المپیاد نجوم

• المپیاد ادبی

شیوه مدال دهی

طی مرحله سوم، در کنار کلاس‌ها آزمون‌هایی نیز برگزار می‌شود. حدود یک سوم دانش آموزان که نمره بالاتری گرفته باشند مدال طلا، کمی بیشتر از افرادی که مدال طلا گرفته‌اند، نقره و بقیه برنز می‌گیرند. در صورتی که نمره فردی خیلی پایین باشد، از مدال محروم می‌شود و صرفاً لوح افتخار می‌گیرد.

تیم جهانی

برای انتخاب دانش آموزان اعزامی به المپیاد جهانی، آزمون‌های دیگری از دارندگان مدال طلا گرفته می‌شود. رتبه‌های برتر به المپیادهای بین‌المللی راه پیدا می‌کنند.

امتیازها

تمامی دارندگان مدال نخبه حساب می‌شوند و از مزایای بنیاد نخبگان بهره می‌برند. البته مزیای آن‌ها بسته به مدال تفاوت دارد. تمامی آن‌ها می‌توانند همچون دیگر نخبگان از طرح بنیاد نخبگان برای خدمت سربازی استفاده کنند.

مدال‌های طلا از کنکور سراسری معاف هستند. مدال‌های نقره و برنز هم طبق قانون ۲۰ درصد سهمیه در کنکور سراسری دارند هرچند که موارد بسیار زیادی وجود دارد که وزارت علوم بر خلاف قانون سهمیه را تاثیر نداده است.

منابع

باشگاه دانش پژوهان جوان

جستارهای وابسته

• باشگاه دانش‌پژوهان جوان
• المپیاد کانگورو
• المپیاد زیست‌شناسی ایران