ازملک (سرده)

اَزمَلَک
Smilax excelsa L
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
راسته:	سوسن‌سانان
تیره:	اَزمَلَکیان
سرده:	اَزمَلَک

اَزمَلَک (نام علمی: Smilax) نام یک سرده گیاه است. هریک از دو گونهٔ این جنس در شمال ایران است که ریشهٔ آن طبعی گرم و کاربرد دارویی دارد. جنسی از درختچه‌های جنگلی بالارونده از تیرهٔ مارچوبه‌ایان و غالباً دارای شاخه‌های خاردار و پیچنده و میوه‌های گرد و کوچک قرمز و برّاق است. در جنگل‌های مخروبهٔ نواحی جلگه‌ای تا میانبند جنگل‌های شمال گسترده شده‌است. برگ‌هایش گرد و با قاعدهٔ قلبی‌شکل و آرایش رگبرگ‌هایش کمانی است. سطح تنه پوشیده از خار می‌باشد و میوه‌اش سته و قرمزرنگ است. این‌گونه جست زیادی تولید می‌کند.

نام

این گیاه در جاهای مختلف نام‌های گوناگونی دارد، از جمله عُشبه، پیچ اَزمَلَک، سلبک، همیشک، سِکلیم، بالکاملاس و گَمپوره. همچنین در نور آن را سِگلی و در دُرفَک بالکا و در اشرف لم و درساری مِلاش و در میاندره وِرگلام می‌نامند. در جاهای دیگر این نام‌ها را نیز برایش می‌توان یافت: شِنگیله، کُفُله‌بور، والی گیلی، تمیس، کامپوره، سکیلم، تَلی، وشات‌دانه، کلکادانه، ازملکی. همچنین، در کتاب‌های علمی عربی (از جمله در نوشته‌های ابن‌بیطار) سمیلقس و طقسوس نامیده شده که صورت عربی همان نام‌های فرنگی این گیاه‌اند.

گونه‌های موجود در ایران

یک درختچهٔ ازملک از گونهٔ Smilax aspera L در منطقهٔ دُبِردو دِل لاگو (به ایتالیایی: Doberdò del Lago) در کشور ایتالیا

• ازملک زبر.
• Smilax excels L.

منابع

• دهخدا، علی‌اکبر. لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• صادقی، علی‌اشرف صادقی (۱۳۹۳). فرهنگ جامع زبان فارسی. ج. الف. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. (در دست چاپ)
• فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۳). https://web.archive.org/web/20090830061043/http://www.persianacademy.ir/. بایگانی‌شده از [وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی اصلی] در ۳۰ اوت ۲۰۰۹.
• کریمی، هادی (۱۳۸۱). فرهنگ رستنی‌های ایران. تهران: انتشارات پرچم.
• مظفریان، ولی‌الله (۱۳۹۱). شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. تهران: فرهنگ معاصر.