آتشکده میل‌اژدها

آتشکده میل‌اژدها
نام	آتشکده میل‌اژدها
کشور	ایران
استان	استان فارس
شهرستان	شهرستان نورآباد ممسنی
اطلاعات اثر
کاربری	آتشکده
دیرینگی	دوره اشکانیان
دورهٔ ساخت اثر	دوره اشکانیان
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۳۵۶
تاریخ ثبت ملی	۲۰ خرداد ۱۳۲۱

میل‌اژدها یا آتشگاه یا دیمه‌میل یا میل آزاد مربوط به دوره اشکانیان است و در شهرستان ممسنی، نورآباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ با شمارهٔ ثبت ۳۵۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

ساختار و مشخصات بنا

این بنا در هفت کیلومتری باختر شهر نورآباد ممسنی در شمال باختری استان فارس واقع شده‌است که در دره‌ای در کنار کوه تنگ کلاغی واقع است و در این بخش هیچ آبادی‌ای وجود ندارد.

این میل در کنار یکی از راه‌های مهم باستانی و در دامنه کوهی سنگلاخ و کمابیش سرسبز جای دارد. میل اژدها یکی از اندک مناره‌هایی است که از دوران پیش از اسلام بجای مانده و در زمان اشکانیان ساخته شده‌است.

این اثر از دید آرایه و نما مانند کعبه زردشت و برج زندان پاسارگاد، چهارگوش است. بلندای برج بیش از هفت متر و پهنای هر دیواره آن در پایین چهار متر و در بالا ۴۰/۳ متر است و از سنگ رگه سفید به درازای گوناگون (برخی ۴۴ و برخی ۱۹ سانت) بسیار دقیق، سامانمند و با چیره‌دستی ساخته شده‌است.

در درون بخش بالایی برج، پلکانی به بلندای ۱۰/۵ و پهنای ۵۹ سانتی‌متر وجود دارد. این بخش در سوی جنوب و در بلندی سه متری واقع شده و چنین به نظر می‌رسد که با نردبان به این بخش می‌رسیدند و سپس از پلکان بالا می‌رفتند. در این برج آتش مقدس نگهداری می‌شد و از آنجا آتش را به جاهای دیگر می‌بردند. آتشدانی نیز بر فراز برج وجود داشت. واندنبرگ باستان‌شناس، برآن است که برج نورآباد تنها به روی دین مداران باز بود و نیایش کنندگان، تنها می‌توانستند آتش را ببینند؛ بنابراین آتشدان‌ها و آتشکده‌ها سرباز بودند. در دوره پهلوی دوم، میله فلزی از میان تکه سنگ‌های برج نور آباد گذراندند تا از فروپاشی آن پیشگیری شود.

روی هم رفته میل‌ها در زمان اشکانیان و ساسانیان کاربرد فراوان داشته و پس از آن در دوران اسلامی نیز این میلها را در مناره‌ها نیز می‌توان مشاهده کرد. از کاربردهای میل اژدها می‌توان در راهنمای کاروانان و آگاهی رسانی و دیده‌بانی و شاید آتشکده و… نام برد.

جستارهای وابسته

• آثار ملی ایران
• فهرست آتشکده‌های ایران