قلعه ناصری (ایرانشهر)
 |
| قلعه ناصری | |
|---|---|
 قلعه ناصری | |
 | |
| نام | قلعه ناصری |
| کشور | ایران |
| استان | استان سیستان و بلوچستان |
| شهرستان | شهرستان ایرانشهر |
| بخش | مرکزی |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | کلات دوست محمدخان |
| نام‌های دیگر | قله ناصریه |
| نوع بنا | ۱۲۶۴ هجری شمسی |
| کاربری | قلعه |
| دیرینگی | دوره قاجار |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار |
| بانی اثر | ناصرالدین شاه |
| مالک اثر | میراث فرهنگی |
| اطلاعات ثبتی | |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۳۷۴ |
  قلعه ناصری | |
قلعه ناصری (ایرانشهر) پس از قلعه بمپور یکی از بزرگترین بناهای خشت و گلی سیستان و بلوچستان است.[۱][۲][۳][۴]
ایرانشهر در سال۱۲۵۸ هجری قمری به دستور امیرابراهیم‌خان مظفرالدوله ساخته شده‌است.[۵][۶]
تمدن[ویرایش]
بنا بر نوشته متون و مورخین معاصر، در عهد قاجاریه شخصی بنام ناصرالدوله فرمانفرما که در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی حاکم وقت ایالات کرمان و بلوچستان بود؛ پیشنهاد ساخت یک دژ نظامی عظیم را در فهرج یا پهره، به ناصرالدین شاه قاجار می‌دهد. پهره نام قدیم ایرانشهر است که در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی با تصرف این شهر توسط قوای رضاخان پهلوی به نام ایرانشهر تغییر نام می‌یابد. ناصرالدین شاه با ساخت این قلعه نظامی در پهره موافقت می‌نماید و بدین ترتیب کار ساخت قلعه در سال ۱۲۶۴ هجری شمسی به دست یکی از معماران توانا و مشهور کرمان بنام «استاد حسین معمار باشی کرمانی» آغاز و پس از مدت هفت سال به اتمام می‌رسد. از آن پس این قلعه بنام قلعه ناصری یا ناصریه مشهور می‌شود که علت نامگذاری نیز همین است، مقّر حکمرانی بلوچستان که تا آن سال قلعه کهن و عظیم بمپور بود به قلعه ناصری تغییر یافت.[۷][۸] این قلعه با ضعف دولت قاجار در اواخر عصر قاجار و اوایل عصر پهلوی به تصرف حاکم وقت بلوچستان بنام «دوست محمد خان بازکزایی» در می‌آید.[۹] و بنام قلعه دوست محمد خان معروف می‌گردد. با به قدرت رسیدن رضاخان و استقرار و قدرت گرفتن حکومت مرکزی، قشون دولتی رضاخان پهلوی به فرماندهی «تیمسار امان الله جهانبانی» بلوچستان و این قلعه را متصرف شده و از آن پس این قلعه به نام قلعه ایرانشهر شهرت می‌یابد.[۱۰] در عصر پهلوی دوم (محمدرضا شاه پهلوی) از این قلعه بنام پادگان ژاندارمری وقت و زمانی به عنوان مدرسه استفاده می‌شد. در اوایل انقلاب با متروک ماندن این قلعه عظیم و زیبا، به تدریج تبدیل به قلعه ای متروکه و نیمه ویرانه می‌شود که متأسفانه در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی حدود ۹۸ درصد معماری‌های فضای داخل به دستور شهردار وقت با بولدوزر تخریب می‌شود، و تنها سردر و حصار آن باقی می‌ماند.[۱۱]
جستارهای وابسته[ویرایش]
نگارخانه[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «قلعه ناصری نگین درخشان ایرانشهر - ایرنا». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۶.
- ↑ «آغاز مرمت و بازسازی موزه قلعه ناصری ایرانشهر - ایسنا». www.isna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
- ↑ «مهر نیوز- قلعه ناصری ایرانشهر کجاست». خبر گزاری مهر.
- ↑ «طرح‌ها و برنامه‌های بازسازی قلعه ناصری ایرانشهر پیگیری می‌شود». chtn.ir. ۲۰۲۱-۰۱-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.[پیوند مرده]
- ↑ سیما، IRIB NEWS AGENCY | خبرگزاری صدا و. «قلعه ناصری ایرانشهر». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۶.
- ↑ بلوچستان و تمدن دیرینه آن۰ نویسنده: ایرج افشار (سیستانی). صفحه ۲۱۵.
- ↑ «خبر آنلاین -قلعه ناصری ایرانشهر». زاهدان.
- ↑ Behnegarsoft.com (۲۰۱۹-۰۲-۲۴). «پهره - قلعه ناصری، دژی به قدمت پهره». پهره. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۶.
- ↑ کتاب نارنجی، گزارش‌های سیاسی وزارت خارجه روسیه تزاری دربارهٔ انقلاب مشروطیت ایران، جلد دوم، به کوشش احمد بشیری نوری، نشر نور ۱۳۶۶, تهران
- ↑ قلعه ایرانشهر. «قلعه قاجاری». پل نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «قلعه ناصری - نمایش محتوای تولیدات ویژه - صدا و سیمای سیستان و بلوچستان». zahedan.irib.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۶.
 | این یک مقالهٔ خرد یکی از آثار باستانی ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |