ترجمه (زیست‌شناسی)

برای دیگر کاربردها، ترجمه را ببینید.

عکس نشان‌دهندهٔ ترجمهٔ mRNA و سنتز پروتئین توسط ریبوزوم می‌باشد.

رمزخوانی یا ترجمه یک فرآیند درون یاخته‌ای است که طی آن پروتئین‌ها ساخته می‌شوند.

در فرآیند رمزخوانی، چیدمان نوکلئوتیدها در آران‌ای پیام‌رسان به چیدمان اسیدهای آمینه در پروتئین برگردانده می‌شوند. در این فرآیند، در واقع اسیدهای نوکلئیک که رمزهای یک ژن هستند در رناتن خوانده می‌شوند و از روی آن رمزها، پروتئین که از اسیدهای آمینه درست شده است، ساخته می‌شوند.

این فرآیند در درون‌یاخته و توسط رناتن‌ها صورت می‌گیرد. در رمزخوانی آران‌ای‌های پیام‌رسان، آران‌ای‌های جابجایی، آران‌ای‌های بی‌رمز، آران‌ای‌های رناتنی و... شرکت دارند.

فرآیند رمزخوانی را می‌توان به سه مرحله تقسیم کرد:

مرحلهٔ آغاز

بخش کوچک‌تر رناتن‌ در مجاورت رمز آغاز به آران‌ای پیام‌رسان متصل می‌شوند (آران‌ای‌های پیام‌رسان ساخته‌شده در هستهٔ یاخته قبلا به درون‌یاخته وارد شده‌اند). آران‌ای جابجایی وظیفهٔ حمل اسیدهای آمینهٔ آزاد در درون‌یاخته را به رناتن‌ها دارد. رناتن با توجه به رمز آغازین آران‌ای پیام‌رسان، آران‌ای جابجایی مناسب را به آن متصل می‌کند. قانون تطبیق رمز آران‌ای پیام‌رسان و پادرمز آران‌ای جابجایی در قوانین ژنتیکی کشف شده‌است.

بعد از مکمل شدن رمز و پادرمز بخش بزرگ‌تر رناتن به بخش کوچک‌تر می‌پیوندد و ساختار رناتن برای رمزخوانی کامل می‌شود.

مرحلهٔ ادامه

هر رناتن دو جایگاه دارد. رمز و پادرمز، ابتدا وارد جایگاه اول (جایگاه P برای پلی‌پپتید در حال ساخت) و رمز و پادرمز بعدی وارد جایگاه دوم (جایگاه A) می‌شوند. بعد از قرار گرفتن رمز دوم آران‌ای پیام‌رسان در جایگاه دوم، آران‌ای جابجایی مکمل به آن متصل شده و اسید آمینه جایگاه اول به اسید آمینهٔ جایگاه دوم پیوند پپتیدی می‌دهد و رمز آغاز از جایگاه اول خارج می‌شود. حالا رناتن به اندازهٔ یک رمز بر روی آرآن‌ای پیام‌رسان به جلو حرکت می‌کند و رمز و پادرمز دوم به جایگاه اول که به تازگی خالی شده‌است وارد میشوند و رمز سوم به جایگاه دوم وارد میشود.

رناتن به همین ترتیب بر روی آران‌ای پیام‌رسان حرکت می‌کند و تا انتهای آن ادامه میدهد تا به رمز پایان برسد.

مرحلهٔ پایانی

وقتی یکی از رمزهای پایان درون جایگاه A قرار گیرد، ترجمه پایان می‌پذیرد. چون هیچ آران‌ای جابجایی‌ای برای رمز پایان وجود ندارد و در این حال دو بخش رناتن یعنی آران‌ای پیام‌رسان و پروتئین ساخته‌شده از یکدیگر جدا می‌شوند.

منبع

• زیست‌شناسی دورهٔ پیش‌دانشگاهی، ۱۳۸۷، شابک ۷-۱۱۸۵-۰۵-۹۶۴

‎