نورون حرکتی فوقانی

مسیر اعصاب حرکتی

نورون حرکتی فوقانی (Upper Motor Neuron) آن دسته از نورون‌هایی که مسیر آنها از مغز تا هسته‌های حرکتی ساقه مغز و یا از مغز تا نورون‌های شاخ پیشین نخاع کشیده می‌شود، اطلاق می‌گردد.

دو راه اصلی UMN عبارتنداز:

۱-راه قشری نخاعی(Corticospinal Tract)

۲-راه قشری بصل النخاعی یا قشری پیازی(Corticobulbar Tract)

راه هرمی (Pyramidal Tract) که همان راه کورتیکواسپاینال می‌باشد از قشر مغز شروع می‌شود و برجستگی‌های پیرامید را در ناحیه بصل النخاع به وجود می‌آورد.اکثر فیبرهای راه هرمی در ناحیه میان بصل النخاع و نخاع به طرف مقابل بدن می‌روند.

راه هرمی بیشتر روی نورون‌های حرکتی پیشین (Anterior Motor Neurons) و نورون‌های واسطه‌ای(Interneurons) نخاع ختم می‌شوند.

نورون‌های حرکتی پیشین نخاع خود دو نوع می‌باشند:

• نورون حرکتی آلفا(Alpha Motor Neuron)

• نورون حرکتی گاما(Gamma Motor Neuron)

آلفا موتور نورون‌ها به فیبرهای خارج دوکی عضله(Extrafusal Muscle Fibers) می‌روند و بنابراین در عمل انقباض عضلات اسکلتی نقش دارند.گاما موتور نورون‌ها فیبرهای داخل دوک عضله(Intrafusal Muscle Fibers) را عصب رسانی می‌کنند.آلفا موتور نورون‌ها و گاما موتور نورون‌ها که در تیغه نهم نخاع قرار گرفته‌اند تحت تاثیر راههای حرکتی نزولی قرار دارند.

راههای حرکتی نزولی

راههای حرکتی نزولی شامل دو راه می‌باشند:

• دستگاه هرمی(شامل راه هرمی و راه قشری بصل النخاعی)
• راههای خارج هرمی(Etrapyramidal Tracts)

راههای خارج هرمی شامل شش راه می‌باشند.اگرچه راههای خارج هرمی جزو نورون حرکتی فوقانی به حساب می‌آیند اما ازنظر بالینی اهمیت کمی دارند.در حالیکه راه هرمی به علت نقش مهمی که در فرآیند کنترل حرکت دارد ازنظر بالینی حائز اهمیت است.به همین ترتیب راه قشری بصل النخاعی که در ارتباط با اعصاب مغزی مربوطه می‌باشد در بیماری‌های نورولوژی مهم هستند.

بحث نورون حرکتی فوقانی

علت بحث نورون حرکتی فوقانی یا نورون حرکتی تحتانی در نورولوژی از این جهت اهمیت دارد که بتوان نوع و سطح آسیب دستگاه عصبی را تعیین کرد.

به عنوان نمونه سندرم هرمی(Pyramidal Syndrome) بحثی درباره آسیب UMN است.درحالیکه مثلا در بیماری گیلن باره یک بحث ضایعه LMN می‌باشد.بعد از اینکه نوع آسیب مشخص شد آنگاه می‌توان مشخص کرد که سطح آسیب هر کدام در کجاست؟اگر در سندرم پیرامیدال که یک آسیب UMN محسوب می‌شود سطح ضایعه در کدام یک از مناطق می‌باشد؟

۱-نخاع؟

۲-ساقه مغز؟

۳-بالای ساقه مغز؟

۴-بالای محل تقاطع هرمی؟

علایم بیمار در هریک از مناطق نسبت به یکدیگر تفاوت دارد.

نشانه‌های آسیب نورون حرکتی فوقانی

مهمترین علایم آسیب نورون حرکتی فوقانی(UMNL) شامل موارد زیر است:

• وجود رفلکس بابنسکی
• عموما تون عضلانی افزایش می‌یابد که از آن به اسپاستیسیتی(Spasticity) یا هیپرتونی یاد می‌شود.
• عدم وجود فاسیکولاسیون(Fasciculation)
• افزایش رفلکس‌های تاندونی عمقی
• کاهش یا ازبین رفتن رفلکس‌های پوستی شکمی
• عدم وجود آتروفی عضلانی(مگر در موارد عدم استفاده از اندام آسیب دیده در مدت زمان طولانی)
• وجود کلونوس(Clonus) (در آسیب‌های شدید)

منابع

• نراقی، محمد علی؛ حاجی حسینی، داود, ترجمه نوروآناتومی

W.C. Wongck.انتشارات جعفری

• سلطان ‏زاده، اکبر بیماریهای مغز و اعصاب و عضلات. انتشارات جعفری.چاپ دوم.پاییز۱۳۷۶/شابک:۱-۰۳-۶۰۸۸-۹۶۴
• جامعی، بهنام (زیر نظر دکتر حسن عشایری) کاربرد نوروفیزیولوژی در

توانبخشی.انتشارات دانشگاه علوم پزشکی ایران.شابک:۰۰۴_۷۱