امثال و حکم: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ویکیسازی رباتیک(۷.۵) >نظامی گنجهای، امامان شیعه، فارسی زبان، زبان عربی، اسدی طوسی+مرتب+تمیز (۸.۵) |
|||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Amsalo alhakam.jpg| |
[[پرونده:Amsalo alhakam.jpg|بندانگشتی|150px|چپ|جلد امثال و حکم]] |
||
کتاب '''امثال و حکم''' در سال ۱۳۱۰ |
کتاب '''امثال و حکم''' در سال ۱۳۱۰ کتاب قطور چهار جلدی به تالیف [[علی اکبر دهخدا]] است که در تهران منتشر شد. این مجموعه دارای نزدیک به ۵۰هزار امثال و حکم ([[ضرب المثل]]) و کلمات قصار و ابیات متفرقهاست. مطالب به ترتیب الفبا تنظیم یافته و ضرب المثلها شرح و تفسیر شدهاست<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=96944</ref> و بین سالهای ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۰ جمعآوری شدند و منتشر شد.<ref>http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/508488</ref> |
||
دهخدا، از خرد سالگی به گردآوری امثال عوام، کوشش کرده بود.<ref>http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/508488</ref> |
دهخدا، از خرد سالگی به گردآوری امثال عوام، کوشش کرده بود.<ref>http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/508488</ref> |
||
== بخشهای کتاب == |
== بخشهای کتاب == |
||
بخش بزرگ تر کتاب (۹۷ درصد آن) عبارت از ضرب المثلهای مکتوب ادیبانه، کلمات قصار و اشعاری از قدمای شاعران ایران یا شاعران فارسی زبان و تنها ۳درصد آن ضرب المثلهای عامیانهاست.<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=96944</ref> |
بخش بزرگ تر کتاب (۹۷ درصد آن) عبارت از ضرب المثلهای مکتوب ادیبانه، کلمات قصار و اشعاری از قدمای شاعران ایران یا شاعران [[فارسی زبان]] و تنها ۳درصد آن ضرب المثلهای عامیانهاست.<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=96944</ref> |
||
== منابع کتاب == |
== منابع کتاب == |
||
دهخدا برای جمعآوری مطالب کتاب از منابع زیر استفاده کرد. |
دهخدا برای جمعآوری مطالب کتاب از منابع زیر استفاده کرد. |
||
# مجموعهٔ «امثال میدانی» که در سدهٔ پنجم هجری به زبان عربی تالیف شدهاست. دهخدا از این کتاب نزدیک به هزار ضرب المثل عربی بر گرفته و به مجموعهٔ خود وارد کردهاست. |
# مجموعهٔ «امثال میدانی» که در سدهٔ پنجم هجری به [[زبان عربی]] تالیف شدهاست. دهخدا از این کتاب نزدیک به هزار ضرب المثل عربی بر گرفته و به مجموعهٔ خود وارد کردهاست. |
||
# «مجموعهٔ مختصر امثال» چاپ هندوستان که یک صد ضرب المثل از آن اقتباس کردهاست. |
# «مجموعهٔ مختصر امثال» چاپ هندوستان که یک صد ضرب المثل از آن اقتباس کردهاست. |
||
# «جامع التمثیل» که در هند و در سدهٔ ۱۱هجری چاپ شده و دهخدا نزدیک به سیصد مثل از آن در کتاب خود آوردهاست. |
# «جامع التمثیل» که در هند و در سدهٔ ۱۱هجری چاپ شده و دهخدا نزدیک به سیصد مثل از آن در کتاب خود آوردهاست. |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
* دهخدا به پیروی از رسم و شیوهٔ شاعران و نویسندگان قدیم ایران ضربالمثلها را نه به صورتی که در زبان مردم بوده، بلکه به صورتی که در کتابها و دیوانها آمده نقل کردهاست. چنانکه گویی اصلاً در صدد گردآوری فولکلور نبوده، بلکه قصد داشته که شعرها و کلمات اخلاقی و پندآموز را در یک جا گرد آورد. از اینرو است که ضربالمثلها در کتاب او مقام دوم را گرفته و اغلب تنها به عنوان مترادف امثال و حکم ادبی ذکر گردیدهاست. |
* دهخدا به پیروی از رسم و شیوهٔ شاعران و نویسندگان قدیم ایران ضربالمثلها را نه به صورتی که در زبان مردم بوده، بلکه به صورتی که در کتابها و دیوانها آمده نقل کردهاست. چنانکه گویی اصلاً در صدد گردآوری فولکلور نبوده، بلکه قصد داشته که شعرها و کلمات اخلاقی و پندآموز را در یک جا گرد آورد. از اینرو است که ضربالمثلها در کتاب او مقام دوم را گرفته و اغلب تنها به عنوان مترادف امثال و حکم ادبی ذکر گردیدهاست. |
||
* مؤلف مفهوم ضربالمثل را با مفهوم کلمات کوتاه حکیمانه و اخلاقی در هم ریختهاست. |
* مؤلف مفهوم ضربالمثل را با مفهوم کلمات کوتاه حکیمانه و اخلاقی در هم ریختهاست. |
||
* دهخدا در تألیف خود بیش از هزار عبارت عربی آوردهاست که بیشتر آیات قرآن و احادیث نبوی و کلمات منسوب به امامان شیعه و امثال و نظایر آنهاست. |
* دهخدا در تألیف خود بیش از هزار عبارت عربی آوردهاست که بیشتر آیات قرآن و احادیث نبوی و کلمات منسوب به [[امامان شیعه]] و امثال و نظایر آنهاست. |
||
* چهلوپنج هزار بیت از شاعران کلاسیک (از جمله پنجهزار بیت از فردوسی، چهار هزار بیت از سعدی، دو هزار و پانصد بیت از نظامی |
* چهلوپنج هزار بیت از شاعران کلاسیک (از جمله پنجهزار بیت از فردوسی، چهار هزار بیت از سعدی، دو هزار و پانصد بیت از [[نظامی گنجهای]]، دو هزار و پانصد بیت از [[اسدی طوسی]]، دو هزار و پانصد بیت از جلال الدین رومی) در کتاب جمعآوری شدهاست. بیشتر این بیتها شکلهای گوناگون یک ضرب المثل است که هر شاعری به سلیقهٔ خود و با بیانی خاص به نظم در آوردهاست. تعمیم مفهوم ضربالمثل تا بدین میزان هرگز جایز نیست و تنها عباراتی را که مال خاص و بیتردید مردم بوده (خواه فولکلوری و خواه ادبی) می توان در زمرهٔ ضربالمثلها به شمار آورد. با دقت و بررسی در این مجموعه به خوبی آشکار میگردد که دهخدا امثال و حکم، آیات و اخبار و کلمات قصار بزرگان را بدون توجه به اینکه آیا در میان مردم رایج و متداولاند یا نه گردآوردی و در کنار هم قرار دادهاست.<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=96944</ref> |
||
== جستارهای وابسته == |
== جستارهای وابسته == |
||
*[[لغتنامه دهخدا]] |
* [[لغتنامه دهخدا]] |
||
*[[ضربالمثل]] |
* [[ضربالمثل]] |
||
== منابع == |
== منابع == |
||
{{پانویس}} |
{{پانویس}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[رده:فولکلور]] |
[[رده:فولکلور]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[رده:ویکیسازی رباتیک]] |
نسخهٔ ۳۰ دسامبر ۲۰۱۳، ساعت ۱۲:۵۸
کتاب امثال و حکم در سال ۱۳۱۰ کتاب قطور چهار جلدی به تالیف علی اکبر دهخدا است که در تهران منتشر شد. این مجموعه دارای نزدیک به ۵۰هزار امثال و حکم (ضرب المثل) و کلمات قصار و ابیات متفرقهاست. مطالب به ترتیب الفبا تنظیم یافته و ضرب المثلها شرح و تفسیر شدهاست[۱] و بین سالهای ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۰ جمعآوری شدند و منتشر شد.[۲]
دهخدا، از خرد سالگی به گردآوری امثال عوام، کوشش کرده بود.[۳]
بخشهای کتاب
بخش بزرگ تر کتاب (۹۷ درصد آن) عبارت از ضرب المثلهای مکتوب ادیبانه، کلمات قصار و اشعاری از قدمای شاعران ایران یا شاعران فارسی زبان و تنها ۳درصد آن ضرب المثلهای عامیانهاست.[۴]
منابع کتاب
دهخدا برای جمعآوری مطالب کتاب از منابع زیر استفاده کرد.
- مجموعهٔ «امثال میدانی» که در سدهٔ پنجم هجری به زبان عربی تالیف شدهاست. دهخدا از این کتاب نزدیک به هزار ضرب المثل عربی بر گرفته و به مجموعهٔ خود وارد کردهاست.
- «مجموعهٔ مختصر امثال» چاپ هندوستان که یک صد ضرب المثل از آن اقتباس کردهاست.
- «جامع التمثیل» که در هند و در سدهٔ ۱۱هجری چاپ شده و دهخدا نزدیک به سیصد مثل از آن در کتاب خود آوردهاست.
- «شاهد صادق»که یک مجموعهٔ هندی است و دهخدا توجه ویژهای به آن نداشته و به نقل از چند مثال از آن بسنده کردهاست.[۵]
شیوه جمعآوری مطالب
- دهخدا به پیروی از رسم و شیوهٔ شاعران و نویسندگان قدیم ایران ضربالمثلها را نه به صورتی که در زبان مردم بوده، بلکه به صورتی که در کتابها و دیوانها آمده نقل کردهاست. چنانکه گویی اصلاً در صدد گردآوری فولکلور نبوده، بلکه قصد داشته که شعرها و کلمات اخلاقی و پندآموز را در یک جا گرد آورد. از اینرو است که ضربالمثلها در کتاب او مقام دوم را گرفته و اغلب تنها به عنوان مترادف امثال و حکم ادبی ذکر گردیدهاست.
- مؤلف مفهوم ضربالمثل را با مفهوم کلمات کوتاه حکیمانه و اخلاقی در هم ریختهاست.
- دهخدا در تألیف خود بیش از هزار عبارت عربی آوردهاست که بیشتر آیات قرآن و احادیث نبوی و کلمات منسوب به امامان شیعه و امثال و نظایر آنهاست.
- چهلوپنج هزار بیت از شاعران کلاسیک (از جمله پنجهزار بیت از فردوسی، چهار هزار بیت از سعدی، دو هزار و پانصد بیت از نظامی گنجهای، دو هزار و پانصد بیت از اسدی طوسی، دو هزار و پانصد بیت از جلال الدین رومی) در کتاب جمعآوری شدهاست. بیشتر این بیتها شکلهای گوناگون یک ضرب المثل است که هر شاعری به سلیقهٔ خود و با بیانی خاص به نظم در آوردهاست. تعمیم مفهوم ضربالمثل تا بدین میزان هرگز جایز نیست و تنها عباراتی را که مال خاص و بیتردید مردم بوده (خواه فولکلوری و خواه ادبی) می توان در زمرهٔ ضربالمثلها به شمار آورد. با دقت و بررسی در این مجموعه به خوبی آشکار میگردد که دهخدا امثال و حکم، آیات و اخبار و کلمات قصار بزرگان را بدون توجه به اینکه آیا در میان مردم رایج و متداولاند یا نه گردآوردی و در کنار هم قرار دادهاست.[۶]