نبرد تانوریس

نبرد تانوریس
	بخشی از جنگ ایبری
	; نقشه مرز بیزانس - ساسانیان
تاریخ	تابستان ۵۲۸ میلادی
موقعیت	نزدیک قلعه دارا (ترکیه)
نتایج	پیروزی ساسانیان
طرف‌های درگیر
امپراتوری روم شرقی; غسانیان	شاهنشاهی ساسانی
فرماندهان و رهبران
بلیساریوس; بوزس; کوتزس (اسیر); پروکلیانوس †; باسیلیوس (اسیر); سباستیانوس (اسیر); وینسنتیوس; جبله بن الحارث چهارم †	خشایار; پیروز مهران
قوا
بیش از ۴۰٬۰۰۰، شامل ۳۰٬۰۰۰ سواره	۳۰٬۰۰۰
تلفات و خسارات
سنگین ۸۰۰ نفر اسیر جنگی;	سنگین حدود ۵۰۰ نفر گارد جاویدان;

نبرد تانوریس یا نبرد مایندوس،^[۱] نبردی بین نیروهای امپراتوری روم شرقی تحت فرماندهی بلیساریوس و کوتز و امپراطوری ساسانی به فرماندهی شاهزاده خشایار در تابستان ۵۲۸ میلادی بود که نزدیک قلعه دارا در شمال میان‌رودان به وقوع پیوست. آغازگر این نبرد در ابتدا ارتش ساسانی بود که به نیروهای رومی که در حال ساخت قلعه بودند یورش برد. ارتش بیزانس شکست خورد اما بلیساریوس موفق شد فرار کند و ارتش ساسانی تمام قلعه را ویران کرد.^[۲] این نبرد هر چند با پیروزی ایرانیان همراه بود، اما ارتش ساسانی خسارت سنگینی را متحمل شد که این موضوع باعث ناراحتی قباد پادشاه ایران شد.

زمینه[ویرایش]

پس از مرگ امپراتور ژوستین یکم در ۵۲۷، جانشین او ژوستینین مصمم به ادامه جنگ علیه امپراتوری ساسانی بود. او بلیساریوس را به عنوان مجیستر میلیتوم (فرمانده ارتش) در شرق منصوب کرد و وی را مسئول تقویت موقعیت‌های بیزانس و ساخت یک قلعه جدید در نزدیکی قلع دارا برای حفاظت از منطقه در برابر یورش‌های ساسانیان کرد. منطقهٔ تانوریس (تل تُنیْنیر امروزی در استان حسکه سوریه) به نظر جای مناسبی برای ایجاد یک شهر و قلعه نظامی بود. به همین دلیل رومیان ساخت قلعه در این منطقه را شروع کردند.^[۳]

نبرد[ویرایش]

در همین زمان، یک ارتش ایرانی تحت رهبری شاهزاده خشایار با ۳۰٬۰۰۰ سرباز به بین‌النهرین حمله کرد. با مشاهده این حمله، دیگر واحدهای بیزانسی و متحدین غسانی به نیروهای بلیساریوس ملحق شدند تا از کارگران رومی که به ساخت قلعه مشغول بودند، محافظت کنند.

هنگامی که عملیات ساختمانی در حال پیشرفت بود، ارتش ایران از جا حمله را از سر گرفت و با وجود تلاش نیروهای متحد بیزانسی، ایرانیان توانستند به دیوارها نزدیک شوند و از آن‌ها نیز عبور کنند.^[۴] بلیساریوس سعی کرد با سواره‌نظام خود ضد حمله کند، اما شکست خورد و دستور عقب‌نشینی به قلعه دارا را داد.

پایان جنگ برای ارتش روم فاجعه بار بود. بلیساریوس توانست فرار کند، اما دو فرمانده کشته و سه نفر اسیر شدند. ^[۵]

جبالح چهارم بن الحرث حاکم غسانی نیز که تحت فرمان بلیساریوس بود، از اسب خود افتاد و توسط ایرانی‌ها کشته شد.^[۶]

سرنوشت کوتز نیز نامعلوم است. پروکوپیوس می‌نویسد: که او را اسیر کرده‌اند و دیگر هرگز ندیده‌اند؛ در حالی که زکریاس رتور می‌نویسد که او کشته شده‌است.^[۷]

عواقب[ویرایش]

پس از نبرد، بنای نیمه ساختهٔ این دژ جدید در دست ایرانی‌ها افتاد و سپس آن‌ها را نابود کردند.^[۵] ارتش بیزانس به قلعه دارا عقب‌نشینی کرد، اما تعدادی از پیاده‌نظام در راه از تشنگی مردند.^[۸]

با وجود پیروزی ساسانیان، ایرانی‌ها متحمل خسارت‌های سنگینی شدند و سپس عقب‌نشینی کردند. از دست دادن ۵۰۰ نفر از گارد امپراطوری، پادشاه ایران را خشمگین ساخت و با وجود پیروزی شاهزاده خشایار، او پس از جنگ اعتبار خود را نزد قباد از دست داد.^[۹]

امپراتوری بیزانس، نیروهای بیشتری را برای تقویت استحکامات مرزی در رها، دیاربکر، کنستانتیا، و برویا (حلب) اعزام کرد. ژوستینین همچنین ارتشی را برای حمله به ایران اعزام کرد، اما با آغاز زمستان و سرما، عملیات متوقف شد.^[۵]

جستارهای وابسته[ویرایش]

نبرد دارا

منابع[ویرایش]

↑ Conor Whately, Battles and Generals: Combat, Culture, and Didacticism in Procopius, 2006, Netherlands, p.71 & 238
↑ Conor Whately, Battles and Generals: Combat, Culture, and Didacticism in Procopius, 2006, Netherlands, p.238
↑ Zachariah of Mitylene, Syriac Chronicle (1899). Book 9.
↑ Zachariah of Mitylene, Syriac Chronicle (1899). Book 9
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ Bury 2015, p. 81.
↑ Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). London, United Kingdom: Routledge. شابک ‎۰−۴۱۵−۱۴۶۸۷−۹, p85.
↑ Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J. , eds. (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: A.D. 527–641. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. شابک ‎۹۷۸−۰−۵۲۱−۲۰۱۶۰−۵.
↑ Zachariah of Mitylene, Syriac Chronicle (1899). Book 9
↑ Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). London, United Kingdom: Routledge. شابک ‎۰−۴۱۵−۱۴۶۸۷−۹.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Battle of Thannuris». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۸.

[1] Conor Whately, Battles and Generals: Combat, Culture, and Didacticism in Procopius, 2006, Netherlands, p.71 & 238

[2] Conor Whately, Battles and Generals: Combat, Culture, and Didacticism in Procopius, 2006, Netherlands, p.238

[3] Zachariah of Mitylene, Syriac Chronicle (1899). Book 9.

[4] Zachariah of Mitylene, Syriac Chronicle (1899). Book 9

[FOOTNOTEBury201581-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ Bury 2015, p. 81.

[6] Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). London, United Kingdom: Routledge. شابک ‎۰−۴۱۵−۱۴۶۸۷−۹, p85.

[7] Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J. , eds. (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: A.D. 527–641. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. شابک ‎۹۷۸−۰−۵۲۱−۲۰۱۶۰−۵.

[8] Zachariah of Mitylene, Syriac Chronicle (1899). Book 9

[9] Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). London, United Kingdom: Routledge. شابک ‎۰−۴۱۵−۱۴۶۸۷−۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]