مهدی فصیحی هرندی

مهدی فصیحی هرندی
مهدی فصیحی هرندی در مرکز بررسی‌های استراتژیک، آذر ۱۴۰۰
زادهٔ	۱۳۵۱
تحصیلات	دانشگاه دلفت (دکتری) دانشگاه صنعتی امیرکبیر (کارشناسی ارشد) دانشگاه صنعتی اصفهان (کارشناسی)
پیشینه علمی
شاخه(ها)	دیپلماسی آب، حکمرانی آب
محل کار	دانشگاه تهران، مرکز بررسی‌های استراتژیک
پایان‌نامه	Hydrosystems as Multipractice Phenomena: A Normative Approach to Analysing Governance System Failures (۲۰۱۶)
استاد راهنما	مارک جی دفریس، ایبو فن د پول

مهدی فصیحی هرندی (متولد ۱۳۵۱) محقق حوزهٔ سیاست‌گذاری انرژی و دیپلماسی آب و پژوهشگر مرکز بررسی‌های استراتژیک است. او دانش‌آموختهٔ دورهٔ دکتری حکمرانی و سیاستگذاری دانشگاه دلفت است.

دیدگاه‌ها

فصیحی با توجه به چالش‌های بحران آب در ایران به تغییر رویکرد نسبت به حکمرانی آب تأکید دارد. او معتقد است در حوزهٔ مدیریت مسائل آب در ایران، عموماً بر تکنیک‌ها و راه‌حل‌های طبیعی تمرکز می‌شود و زمینه‌های مربوط به علوم انسانی نظیر جنب‌های سیاسی، فرهنگی، ارزشی، اخلاقی و اجتماعی نادیده گرفته می‌شوند. فصیحی وضعیت مطلوب حکمرانی آب را وضعیتی می‌داند که در آن دولت (state) تسهیل‌گر باشد و وظیفه کنترل و نظارت داشته باشد، اما اکنون در بحث مدیریت آب، دولت همه‌کاره است؛ تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری، اجرا، نظارت، کنترل و غیره در دست دولت است و مردم نقش و جایگاهی در حکمرانی آب و آبخیزداری ندارند. «مشارکت اجتماع» در پروژه‌های آبی حتی در پروژه‌های آبخیزداری به‌صورت «مشارکت پیمانکاری» تعریف شده، یعنی مردم بیایند کمک کنند تا تصمیمی که از بالا گرفته شده اجرا شود. این در حالی است که ممکن است این تصمیمی که از بالا گرفته شده‌است، هیچ سنخیتی با اجتماع نداشته باشد.

فصیحی معتقد است فشردگی و چالش‌های مسائل آب با قانون‌گذاری جدید و بی‌رویه حل نمی‌شود؛ در دهه‌های گذشته به‌دلیل خشکسالی مسائل آب‌مان وخیم‌تر شده‌است و برای هر مسئله، تصمیمات پرشماری اتخاذ شده که که روی هم تلنبار شده و مشکلات را هم حل نکرده‌اند. از نظر فصیحی، نظام حکمرانی آب در ایران دچار معضل بیش‌قانونگذاری است که ساختار نظارت بر قوانین را تضعیف و رابطه علی‌ومعلولی بین قانون و اهدافش را نابود کرده‌است.

او بر این باور است که در ایران به‌جای تغییر رویکرد، مسئولان به ارائهٔ آمار و عملکرد خود می‌پردازند، حال‌آنکه این اعداد تصویری از آینده به ما نمی‌دهد. فصیحی در فروردین ۱۳۹۷ طی مناظره‌ای در شبکه یک در برابر مسعود تجریشی (مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق دریاچه ارومیه) و سید مرتضی موسوی (نماینده وزارت نیرو در ستاد احیا) به نقد رویکرد سازه‌ای نسبت به احیای دریاچه ارومیه پرداخت. او اظهار داشت که مسئلهٔ اصلی دریاچه ارومیه، ابعاد اجتماعی است اما مدیران ستاد احیا همچنان بر روش‌های سازه‌ای تأکید دارند.

فصیحی دربارهٔ مدیریت منابع آبی و نشست زمین در شهر اصفهان معتقد است که مادی‌های اصفهان تحت عنوان «ساماندهی» و با استفاده از پوشش‌های بلوکی و مالون‌چینی، کارکرد و نفوذپذیری‌شان را از دست داده‌اند. به این ترتیب، رواناب‌های شهر به جای اینکه آب‌های زیرزمینی را تغذیه کند، از بین می‌رود و تبخیر می‌شود؛ لذا اقدامات شهرداری اصفهان در بحث ساماندهی مادی‌ها بیشتر آسیب بوده‌است تا احیا.

فصیحی آسیب‌های الگوی فعلی حکمرانی بر منابع آب را چنین برمی‌شمرد: تصمیم‌گیرندگان متمایل به دوری از بروز مناقشه زیست محیطی، اجتماعی و سیاسی هستند ولی باید متوجه باشند که راهکار‌های دستوری و پادگانی در مساله حقوق آب نمی‌تواند موثر باشد و در یک کلام حقوق آب با تحکم و اجبار دست یافتنی نیست.

پیوند به بیرون

• مقالات مهدی فصیحی هرندی
• گفتگو با مهدی فصیحی، شبکه افق (برنامهٔ جهان‌آرا)، ۲۹ آبان ۱۴۰۰
• آب، درد مشترک همسایگی
• جدال آب جدال ارزش‌هاست، گفتگوی روزنامهٔ شرق با مهدی فصیحی
• مناظره راجع به احیای دریاچهٔ ارومیه در آپارات
• انتقال آب خزر به سمنان در آپارات
• فروپاشی حکمرانی آب: گفتگو با دکتر مهدی فصیحی هرندی در «رادیو جدال»
• مأموریت فلسفة تکنولوژی در دانشکده‌های مهندسی
• استراتژی خوب استراتژی بد
• عدم تعادل های منطقه ای، شکاف توسعه و مناقشات آبی، موسسه عالی آموزش و پژوهش برنامه‌ریزی