نقش‌برجسته خانوادگی نرسی
| نقش‌برجسته خانوادگی نرسی | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام | نقش‌برجسته خانوادگی نرسی |
| کشور | ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | مرودشت |
| اطلاعات اثر | |
| نوع بنا | سنگ نگاره |
| کاربری | یادمان |
| دیرینگی | حدود ۳۰۰ میلادی |
| دورهٔ ساخت اثر | ساسانیان |
| بانی اثر | نرسی |
| مالک فعلی اثر | سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری |
سنگ‌نگاره نرسی و همسرش یکی از زیباترین و سالم‌ترین نقوش بازمانده از دورهٔ ساسانی است، که در نقش رستم قرار دارد. نرسی چگونگی تاجگذاری و سلطنت خود را، بر تخته سنگ نقش رستم حجاری کرده‌است و در این نقش، پادشاه دیهیم را، که علامت پادشاهی است، از دست همسرش می‌ستاند.[۱] در پژوهش‌های صورت گرفته درباره نقوش برجسته ساسانی همواره انسان (همسر پادشاه - ملکه) یا ایزدبانو (آناهیتا) بودن زن حاضر بر نقش‌برجسته نرسی محل بحث بوده است. شهبازی با بررسی نقش‌برجسته نرسی و با توجه به اینکه دست بانوی اعطا کننده دیهیم در آستین پنهان است، دست در آستین بودن را نشانه فرمانبرداری و مقام فرودست وی در برابر پادشاه می‌داند. او با تکیه بر این ویژگی، دیدگاه ایزدبانو آناهیتا بودن زن اعطا کننده دیهیم را به درستی رد کرده است.[۲][۳] بر اساس دیدگاهی جدیدتر این زن شاید یا خواهر نرسی با لقب «شهبانوی سکایان» بوده باشد، یا احتمال دارد مادر نرسی بوده است که نرسی با وی خویدوده کرده بود.[۴]
نرسی، تاجی بسیار شکیل بر سر دارد که همان کلاه شیاردار بسیار قدیمی پارسی هخامنشی است؛ دیهیم باریکی به پایین تاج بسته شده که دنباله‌اش بسیار پرچین و شکن بر روی پشت می‌افتد. گردن‌بند شاه، حلقه‌حلقه‌است و ریش بلندش از حلقه گذشته و زلف بلندش افشان، به پشت افتاده‌است. نرسی، دست راست را دراز کرده و دیهیم شهریاری را از آناهیتا ستانده‌است و دست چپ را بر روی قبضهٔ شمشیر قرار داده. همسر نرسی تاج کنگره‌دار سرگشاده بر سر نهاده و موهای بلند و پرچین و شکنش را در بالا و روی شانه‌ها بافته‌است. نوارهای شاهانه از تاج بر روی دوش‌ها افتاده و قبای او توسط دکمهٔ شمسه‌داری در زیر گردن‌بند مروارید بر روی سینه اتصال یافته و کمربندی بر روی آن بسته شده‌است. چین‌های لباس، حالتی بسیار باوقار به این زن می‌دهد. دست راست زن دیهیم شهریاری را به سوی نرسی دراز کرده و دست چپش را در آستین بلند، پنهان کرده‌است.[۵]
پشت سر نرسی، پسرش هرمزد دوم ایستاده است.
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- شهبازی، علیرضا شاپور (۱۳۵۷). شرح مصور نقش رستم. تهران: بنداد تحقیقات هخامنشی.
- سن کریستن، آرتور (۱۳۶۷). ایران در زمان ساسانیان.
- شهبازی، علیرضا شاپور (۱۳۸۹). تاریخ ساسانیان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- حسنی، میرزا محمد (۱۳۹۳). نقش‌برجسته‌های نویافته ساسانی. تهران: ققنوس.
- کلانی، رضا (۱۴۰۱). هندوپارتیان و برآمدن ساسانیان. تهران: طهوری.
