یون گه‌سومون
| یون گه‌سومون | |
 پرتزه‌ای از یئون گائه سُمون | |
| نام کره‌ای | |
|---|---|
| هانگول | 연개소문 |
| هانجا | 淵蓋蘇文 |
| لاتین‌نویسی اصلاح‌شده | Yeon Gaesomun |
| مک‌کیون–ریشاور | Yŏn Kaesomun |
یون گه سومون یا یئون گائه سُمون[۱] (کره‌ای: 연개소문؛ ۶۶۶–۶۰۳ میلادی) یک ژنرال و دیکتاتور نظامی قدرتمند و بحث‌برانگیز در روزهای پایانی گوگوریو، یکی از سه پادشاهی قدیمی کره، بوده‌است. همچنین از او به خاطر مقاومت‌های موفقیت آمیزش در درگیریهای نظامی با سلسله تانگ تحت رهبری امپراتور لی شیمین و پسرش امپراتور گائوزونگ یاد می‌شود. امپراتور لی شیمین به خاطر تنها شکستش از ژنرال یئون در میدان نبرد رنج می‌برد.
تاریخ سنتی کره از یئون گائه سمون به عنوان یک رهبر خودکامه، که نافرمانی‌ها و سیاستهای بیرحمانه اش به پادشاه منجر به سقوط گوگوریو شده، یاد می‌کند. به هر حال دستاوردهایش در دفاع از گوگوریو در مقابل یورشهای چینی‌ها، با الهام از مورخ کر ه‌ای قرن نوزدهم یعنی شین چائهو، منجر به این شده‌است که به عنوان بزرگترین قهرمان در تاریخ کره شناخته شود.
بسیاری از محققان کره‌ای همچون اکو شین برخلاف عده دیگر امروزه یئون گائه سئون را به عنوان یک سرباز - دولتمرد بدون سابقه در تاریخ کره ستایش می‌کنند. محققان چینی و ژاپنی نگاه منفی خود نسبت به یئون گائه سمون را ادامه می‌دهند.
زندگی
یئون گائه سمون اولین و بزرگترین پسر یئون تائجو، نخست وزیر گوگوریو در طول سلطنت پادشاه پیونگون و پادشاه یئونگ یانگ بود.
مشخص شده‌است که خانواده یئون گائه سمون همیشه از رتبه و موقعیت بالا در گوگوریو برخوردار بوده‌اند. پدربزرگ یئون یعنی یئون جایو هم یک نخست وزیر گوگوریو بوده‌است.
اطلاعات مربوط به یئون گائه سمون عمدتاً از کتاب سامگوک ساکی از پادشاه یئونگ یو و پادشاه بوجانگ (جلدهای ۸ تا ۱۰ گوگوریو) و زندگی‌نامه‌اش (جلد ۴۹) و باقی مانده حکاکی آرامگاه‌های پسرانش یئون نامسائینگ و یئون نامسان می‌باشد و شرح حال این پسران همان است که در کتاب جدید تانگ آمده‌است.
یادداشتهای تاریخی کتاب تانگ به زبان چینی او را با لقب چئون می‌شناسد زیرا یئون نام داده شده به امپراتور گائوزو (بنیانگذار و اولین امپراتور سلسله تانگ) بود. از او همچنین گاهی با نام گائه گئوم یاد می‌شود. در نیهون شوکی از او با عنوان آیری کازومی یاد شده‌است.
سرنگونی تاج و تخت
در زمستان سال ۶۴۲، پادشاه یئونگ یو در مورد ژنرال یئون گائه سمون نگران بود و با مقامات رسمی دیگر برای کشتن او نقشه می‌کشید. زمانی که یئون از موضوع باخبر شد، یک مهمانی پرخرج را برای جشن گرفتن ارتقائش به موقعیت فرماندار شرقی ترتیب داد و یکصد نفر از سیاستمداران مخالف پادشاهی را دعوت کرد. سربازان یئون در کمین نشستند و همه آن یکصد نفر را کشتند. سپس یئون به طرف کاخ حرکت کرد و آنجا شاه را به قتل رساند. بر طبق منابع باستانی کره‌ای و چینی، مردان یئون جسد شاه را تکه‌تکه کردند و او را بدون تشریفات مناسب دور انداختند.
بعد از به تخت نشستن پادشاه بوجانگ (۶۴۲ تا ۶۶۸)، پسر برادر پادشاه قبلی، خودش را دائه ماگنیجی نامید. بدین ترتیب یئون گائه سمون عملاً کنترل امور دولت گوگوریو را تا حدود مرگش در سال ۶۶۶ بدست گرفت؛ و بعد از آن امپراطوری گوگوریو از بین رفت.
منابع
- ↑ Some Chinese and Korean sources stated that his surname was Yeongae (연개, 淵蓋) and personal name was Somun (소문, 蘇文), but the majority of sources suggest a one-syllable surname and a three-syllable personal name.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Yeon Gaesomun». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۶.