کوبابا (الهه)

این مقاله دربارهٔ الهه هوری-هیتی است. برای ملکه افسانه‌ای بین‌النهرین، کوبابا را ببینید.

کوبابا
الههٔ حامی کارکمیش
کتیبهٔ منقش به پرتره برجسته کوبابا، مرتبط با قرن هشتم قبل از میلاد - مجموعهٔ موزه تمدن‌های آناتولی
مرکز فرهنگی غالب	کارکمیش، آلالاخ، سمال، ساردیس
جانوران	پرنده، شیر
نمادها	آینه، انار

کوبابا الهه‌ای با منشا نامشخص که در شمال سوریه باستان پرستش می‌شد.

نام

تئونیم کوبابا به خط میخی به صورت ^dku-ba-ba یا ^dku-pa-pa نوشته می‌شد، گونه دوم در متن‌های هیتی گواهی شده است. کوبابات که گونه دیگری از این نام فرض می‌شود در متن‌های دوره آشوری باستان در کانش به دست آمده است. این گونه در خط میخی به صورت ku-ba-ba-at نوشته می‌شد.

شخصیت و شمایل‌نگاری

اطلاعات کمی درباره شخصیت کوبابا وجود دارد. متن‌های آیینی هوری-هیتی اطلاعات کمی درباره نقش‌های او یا ویژگی‌های آیین او ارائه می‌دهند. منابع لووی به دست آمده در کارکمیشاو را خیرخواه توصیف می‌کنند.

اساطیر

در چرخه کوماربی هوری که عمدتا از ترجمه‌های هیتی این متن شناخته می‌شود، او نقش کوچکی دارد. کوبابا در آهنگ لاما ظاهر می‌شود که در بخش اولیه چرخه قرار دارد و در مورد چالش میان تشوب و خدای حامی نامشخصی است. نام این خدا با سومروگرام LAMMA نوشته می‌شود. پس از آنکه لاما وظایف خود در جایگاه پادشاهِ به تازگی منصوب‌شدهٔ خدایان را نادیده می‌گیرد، کوبابا به او اصرار می‌کند تا به خداییان بزرگ مانند کوماربی و «خدایان پیشین» که در جهان زیرین مقیم هستند، توجه کند. به نظر می‌رسد که لاما از از توصیه او پیروی نمی‌کند و در نتیجه جایگاه خود را از دست می‌دهد. آلفونسو آرچی معتقد است که باید لاما را همتای کارهوها در نظر گرفت.

منابع

• Archi, Alfonso (2009). "Orality, Direct Speech and the Kumarbi Cycle". Altorientalische Forschungen. De Gruyter. 36 (2). doi:10.1524/aofo.2009.0012. ISSN 0232-8461. S2CID 162400642.
• Archi, Alfonso (2011). "The Gods of Ebla". Annual Report NINO and NIT 2010. Leiden, Istanbul: The Netherlands Institute for the Near East. Retrieved 2022-03-15.
• Archi, Alfonso (2013). "The West Hurrian Pantheon and Its Background". In Collins, B. J.; Michalowski, P. (eds.). Beyond Hatti: a tribute to Gary Beckman. Atlanta: Lockwood Press. ISBN 978-1-937040-11-6. OCLC 882106763.
• Archi, Alfonso (2014). "Aštata: A Case of Hittite Imperial Religious Policy". Journal of Ancient Near Eastern Religions. Brill. 14 (2): 141–163. doi:10.1163/15692124-12341260. ISSN 1569-2116.
• Archi, Alfonso (2015). Ebla and Its Archives. De Gruyter. doi:10.1515/9781614517887. ISBN 978-1-61451-716-0.
• Beckman, Gary (2002). "The Pantheon of Emar". Silva Anatolica: Anatolian studies presented to Maciej Popko on the occasion of his 65th birthday. Warsaw: Agade. hdl:2027.42/77414. ISBN 83-87111-12-0. OCLC 51004996.
• Cohen, Mark E. (1993). The cultic calendars of the ancient Near East. Bethesda, Md.: CDL Press. ISBN 1-883053-00-5. OCLC 27431674.
• Dalley, Stephanie (2002). Mari and Karana: Two Old Babylonian Cities. Piscataway, NJ: Gorgias Press. doi:10.31826/9781463207731. ISBN 978-1-4632-0773-1.
• Edzard, Dietz-Otto (1983), "Ku(g)-Baba", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2022-03-15
• Frayne, Douglas (1990). Old Babylonian Period (2003-1595 B.C.). University of Toronto Press. doi:10.3138/9781442678033. ISBN 978-1-4426-7803-3.
• Frayne, Douglas (2009). Pre-Sargonic Period. Toronto: University of Toronto Press. doi:10.3138/9781442688865. ISBN 978-1-4426-8886-5.
• George, Andrew R. (1993). House most high: the temples of ancient Mesopotamia. Winona Lake: Eisenbrauns. ISBN 0-931464-80-3. OCLC 27813103.
• Haas, Volkert (2015). Geschichte der hethitischen Religion. Handbook of Oriental Studies. Section 1: The Near and Middle East (به آلمانی). Brill. ISBN 978-90-04-29394-6. Retrieved 2022-03-15.
• Hawkins, John D. (1983), "Kubaba A. Philologisch · Kubaba A. Philological", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2022-03-15
• Hoffner, Harry (1998). Hittite myths. Atlanta, GA: Scholars Press. ISBN 0-7885-0488-6. OCLC 39455874.
• Hutter, Manfred (2003). "Aspects of Luwian Religion". In Melchert, Craig (ed.). The Luwians. Handbook of Oriental Studies. Section 1 The Near and Middle East. Vol. 68. Leiden: Brill. ISBN 90-474-0214-6. OCLC 995012566.
• Hutter, Manfred (2017). "Kubaba in the Hittite Empire and the Consequences for her Expansion to Western Anatolia". Hittitology today: Studies on Hittite and Neo-Hittite Anatolia in Honor of Emmanuel Laroche's 100th Birthday. Institut français d'études anatoliennes. ISBN 978-2-36245-083-9. OCLC 1286359422.
• Krebernik, Manfred (2011), "Sam(a)nuḫa/u", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-03-06
• Kryszat, Guido (2006). "Herrscher, Herrschaft und Kulttradition in Anatolien nach den Quellen aus den altassyrischen Handelskolonien - Teil 2: Götter, Priester und Feste Altanatoliens". Altorientalische Forschungen (به آلمانی). Walter de Gruyter GmbH. 33 (1). doi:10.1524/aofo.2006.33.1.102. ISSN 2196-6761. S2CID 16407743.
• Lauinger, Jacob (2015). Following the Man of Yamhad: settlement and territory at old Babylonian Alalah. Leiden: Brill. ISBN 978-90-04-29289-5. OCLC 908192059.
• Marchesi, Gianni (2002). "On the Divine Name ^dBA.Ú". Orientalia. GBPress- Gregorian Biblical Press. 71 (2): 161–172. ISSN 0030-5367. JSTOR 43076783. Retrieved 2022-03-15.
• Marchesi, Gianni; Marchetti, Nicolò (2019). "The Deities of Karkemish in the Middle Bronze Age according to Glyptic and Textual Evidence". Pearls of the past: studies on Near Eastern art and archaeology in honour of Frances Pinnock. Münster: Zaphon. ISBN 978-3-96327-058-1. OCLC 1099837791.
• Marchetti, Nicolò; Peker, Hasan (2018). "The Stele of Kubaba by Kamani and the Kings of Karkemish in the 9th Century BC". Zeitschrift für Assyriologie und vorderasiatische Archäologie. Walter de Gruyter GmbH. 108 (1): 81–99. doi:10.1515/za-2018-0006. ISSN 0084-5299. S2CID 165166999.
• Munn, Mark (2008). "Kybele as Kubaba in a Lydo-Phrygian Context". Anatolian Interfaces: Hittites, Greeks and their Neighbours. Oxbow Books. ISBN 978-1-84217-963-5. JSTOR j.ctt1cd0nsg.
• Niehr, Herbert (2014). "Religion". The Aramaeans in Ancient Syria. Brill. pp. 127–203. doi:10.1163/9789004229433_007. ISBN 9789004229433.
• Oreshko, Rostislav (2021). "In Search of the Holy Cube Roots: Kubaba—Kubeleya—Κύβεβος—Kufaws and the Problem of Ethnocultural Contact in Early Iron Age Anatolia". Linguistic and Cultural Interactions between Greece and Anatolia. Brill. pp. 131–166. doi:10.1163/9789004461598_008. ISBN 978-90-04-46159-8. S2CID 240861527.
• Pardee, Dennis (2002). Ritual and cult at Ugarit. Atlanta: Society of Biblical Literature. ISBN 978-90-04-12657-2. OCLC 558437302.
• Pfälzner, Peter (2020). "Eine Geschichte der Stadt Mardama(n)". Mu-zu an-za₃-še₃ kur-ur₂-še₃ ḫe₂-g̃al₂. Altorientalistische Studien zu Ehren von Konrad Volk (به آلمانی). Münster: Zaphon. ISBN 978-3-96327-102-1. OCLC 1222896819.
• Rubio, Gonzalo (1999). "On the Alleged "Pre-Sumerian Substratum"". Journal of Cuneiform Studies. American Schools of Oriental Research. 51: 1–16. doi:10.2307/1359726. ISSN 0022-0256. JSTOR 1359726. S2CID 163985956. Retrieved 2023-05-20.
• Rubio, Gonzalo (2010). "Reading Sumerian Names, I: Ensuhkešdanna and Baba". Journal of Cuneiform Studies. American Schools of Oriental Research. 62: 29–43. doi:10.1086/JCS41103869. ISSN 0022-0256. JSTOR 41103869. S2CID 164077908. Retrieved 2023-05-20.
• Rutherford, Ian (2017). "Sandas in Translation". Hittitology today: Studies on Hittite and Neo-Hittite Anatolia in Honor of Emmanuel Laroche's 100th Birthday. Institut français d'études anatoliennes. ISBN 978-2-36245-083-9. OCLC 1286359422.
• Rutherford, Ian (2020). Hittite Texts and Greek Religion. Oxford University Press. doi:10.1093/oso/9780199593279.001.0001. ISBN 978-0-19-959327-9.
• Schwemer, Daniel (2001). Die Wettergottgestalten Mesopotamiens und Nordsyriens im Zeitalter der Keilschriftkulturen: Materialien und Studien nach den schriftlichen Quellen (به آلمانی). Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 978-3-447-04456-1. OCLC 48145544.
• Taracha, Piotr (2009). Religions of Second Millennium Anatolia. Dresdner Beiträge zur Hethitologie. Vol. 27. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3447058858.
• van Soldt, Wilfred H. (2016). "Divinities in Personal Names at Ugarit, Ras Shamra". Etudes ougaritiques IV. Paris Leuven Walpole MA: Editions recherche sur les civilisations, Peeters. ISBN 978-90-429-3439-9. OCLC 51010262.
• Válek, František (2021). "Foreigners and Religion at Ugarit". Studia Orientalia Electronica. 9 (2): 47–66. doi:10.23993/store.88230. ISSN 2323-5209.
• Weeden, Mark (2018). "The Good God, the Wine-god and the Storm-god of the Vineyard". Die Welt des Orients. Vandenhoeck & Ruprecht (GmbH & Co. KG). 48 (2): 330–356. doi:10.13109/wdor.2018.48.2.330. ISSN 0043-2547. JSTOR 26606982. S2CID 166277083. Retrieved 2023-05-19.
• Yakubovich, Ilya (2010). "West Semitic god El in Anatolian Hieroglyphic transmission". Pax Hethitica: studies on the Hittites and their neighbours in honour of Itamar Singer. Wiesbaden. ISBN 978-3-447-06119-3. OCLC 646006786.