پیش‌نویس:مهدی ممیزان

زندگی‌نامه هنری

مهدی ممیزان متولد ۱۲۹۸ درگذشته آذر ۱۳۸۰ نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر و یکی از مهمترین یاران رضا ارحام صدر در خلق کمدی اصفهان بود. ورود او به تئاتر حرفه ای در سال ۱۳۲۵ در گروه تئاتر اصفهان به سرپرستی ناصر فرهمند بود. این گروه (گروه تئاتر اصفهان) در آن سال به تازگی از گروه تئاتر سپاهان جدا شده بود و با حضور ناصر فرهمند، مرتضی دخانی و محمد میرزا رفیعی، کلارا استپانیانس و سایرین به‌طور مستقل انجام فعالیت می‌کرد. مهدی ممیزان که به گفته خودش توسط مرتضی دخانی به ناصر فرهمند معرفی شد از همان ابتدا علاوه بر بازیگری به نوشتن هم پرداخت و در میان کارهای او در آن دوران دو نمایش شاخص نفت در بحبوحه ملی شدن صنعت نفت و دیگری یکی تخت جمشید در آتش بسیار موفق و چشمگیر ظاهر شدند. بسیاری از نمایشنامه‌های اجرا شده توسط گروه تئاتر اصفهان و گروه تئاتر سپاهان و گروه هنری ارحام به قلم ممیزان بود و حتی برخی نوشته‌هایش همچنان تا دهه ۶۰ و ۷۰ توسط گروهای مختلف تئاتر در شهر اصفهان فیلم اجرا می‌گردید. سه نمایشنامه آخر او که آخرین نمایشهای اجراشده توسط گروه تئاتر ارحام در اواسط دهه هفتاد بودند عبارتند از آقا معلم، خواستگاری و تازه به دوران رسیده‌ها که در کشورهای مختلف اروپا همچنین کانادا، استرالیا و آمریکا و در جزیره کیش (که اولین و آخرین نمایش اجرا شده ارحام صدر در ایران پس از انقلاب بود). وی همچنین سابقه نویسندگی سریال‌هایی نظیر خانواده حاج لطف‌الله و داستان کربلا را نیز دارد. فیلم سینمایی شب‌نشینی در جهنم (به کارگردانی ساموئل خاچیکیان و بازی رضا ارحام صدر) اقتباسی توسط مهدی میثاقیه از نمایشنامه وادنگ بود که در سال ۱۳۳۴ توسط گروه تئاتر سپاهان اجرا گردید. در اواسط دهه چهل که رضا ارحام صدر گروه هنری ارحام را با اعضا جدا شده از گروه‌های تئاتر اصفهان و سپاهان تشکیل داد، ممیزان نیز از جمله اعضا قرار گرفت و تا پایان عمر در این گروه به همراه رضا ارحام صدر، کلارا استپانیانس، منصور جهانشاه، علی محمد رجایی و دختران، خندان، هوشنگ بصیری، ایرج صالحی، سعید محقق و … به نویسندگی، بازیگری و کارگردانی اشتغال داشت. حاصل این دوران نمایشهای موفق بسیاری شامل کوروش کبیر، دیوانه، مست، رسواها و … و سریال خانواده حاج لطف‌الله شد که وی در آنها نه تنها نویسنده که تقریباً در همگی بازیگر و گاه نیز کارگردان بود. پس از انقلاب، برخی نمایشنامه‌های وی در گروه‌های مختلف تئاتر شهر اصفهان اجرا می‌شد، از این جمله می‌توان به نمایشهایی چون هفت سین، تب در مطب و … را نام برد. واپسین نمایش‌هایی که او نوشت و توسط گروه هنری ارحام اجرا گردید و خود نیز در آنها بازیگر بود، نمایشهای آقا معلم، خواستگاری و تازه به دوران رسیده‌ها بودند که در حدود سالهای ۷۱ تا ۷۵ در جریان اجراهای گروه هنری ارحام در خارج از ایران اجرا شدند

رضا ارحام صدر دربارهٔ کار با وی و نحوه شکل‌گیری نمایشها در پاسخ به پرسشی در مورد شکل‌گیری نمایشها تأکید می‌کند که نمایشها توسط ممیزان و با همفکری ارحام صدر نوشته می‌شد.

وی همچنین در متنی بمناسبت درگذشت ممیزان در نشریه چیستا می‌نویسد: ((... با اینکه به عقیده من بزرگترین نمایشنامه نویس و طنزپرداز بود، بسیار متواضع و فروتن بود …))

در پاییز ۱۴۰۰، در بخش جنبی جشنواره خندستان (سومین جایزه سراسری نمایشنامه نویسی کمدی) و مطالعه چهره شاخص، اختصاص به حضور و نقش وی در تئاتر کمدی داشته‌است.

از جمله هنرمندان و پیشکسوتان امروز عرصه نمایش که خود را شاگرد وی می‌دانند می‌توان به رضا عماد مدرسی، محمود بکتاشیان، محمد گلستان، مهران قهرمانی، مرتضی کیوانداریان و بسیاری دیگر اشاره کرد.

گزیدهٔ کارنامهٔ هنری

نفت، نویسنده و بازیگر

کورش کبیر نویسنده و بازیگر

تخت جمشید در آتش نویسنده و بازیگر

مست کارگردان

دیوانه نویسنده و بازیگر

رسواها نویسنده و بازیگر

وادنگ نویسنده و بازیگر

خواستگاری نویسنده و بازیگر

تازه به دوران رسیده‌ها نویسنده و بازیگر

سریال فاجعه کربلا نویسنده

سریال خانواده حاج لطف‌الله نویسنده و بازیگر

جعفرخان از فرنگ برگشته کاری از علی حاتمی، بازیگر

پیوند به بیرون

• تئاتر وادنگ در یوتیوب
• تئاتر مست در یوتیوب

منابع

• کوشان ناصر. تاریخ تئاتر اصفهان. نشر افزار. ۱۳۹۹. ۹۷۸۴۳۷۸۷۰۹۶۴۲
• قوکاسیان، زاون. زندگی در تماشاخانهٔ اصفهان. اصفهان، انتشارات صادق هدایت. ۱۳۹۲. شابک ۹۷۸۶۰۰۵۹۴۴۰۹۹.
• ممنون، پرویز. سیری در تئاتر مردمی اصفهان.انتشارات مرکز مردم‌شناسی ایران-وزارت فرهنگ و هنر. مهر ۱۳۵۶
• زرین فر، حسین. تاریخ ۷۰ ساله تیاتر اصفهان یادنامه مهدی ممیزان. نشریه چیستا. شماره ۲۳۱
• فرهمند، محمدرضا. اصفهان پایتخت تئاتر ایران. نشریه آینده نو، تابستان ۱۳۸۵
• تاریخچه تئاتر ارامنه جلفا. میناسیان، لئون. چاپخانه کلیسای وانک ۱۹۹۵
• مست «نمایشنامه ای در چهار پرده». ممیزان، مهدی. ناشر عیوقی. تیر ۱۳۹۵. ۹۷۸۹۶۴۸۲۹۱۵۱۳