پیش‌نمونه (هنر)

پیش‌نمونه‌ یا مُدللو [moˈdɛllo] (به ایتالیایی: Modello)، (جمع: Modelli)، اصطلاحی در زبان ایتالیایی،^[۱] یک مدل یا نمونۀ مطالعاتی مقدماتی است، معمولاً در مقیاس کوچکتر، برای یک اثر هنری یا معماری، به ویژه نمونه‌ای که برای تأیید مشتری سفارش‌دهنده تولید شده‌ است.^[۲] این اصطلاح در قرن چهاردهم در محافل هنری در توسکانی رایج شد.^[۳] تعاریف مدرن در آثار مرجع تا حدودی متفاوت است. اصطلاحات جایگزین و همپوشانی عبارتند از «پیش‌طرح رنگ‌روغن» (اسکیتزو) و «کارتون» برای نقاشی، تاپستری، یا شیشه‌رنگی، ماکت، پلاستیکو یا بوتزتو^[۴] برای مجسمه‌سازی یا معماری، و یا مدل معماری.^[۵]

زمینه[ویرایش]

اگرچه در هنرهای تصویری گوتیک، هنرمندان آثار خود را برای ارائه به اسقف‌ها و راهب‌ها، اغلب با تمثال‌های کوچک^[۶] از ساختمان‌هایی که خود ساخته‌اند —«مدل‌هایی» به معنای آشنای مدرن— معرفی می‌کردند. اما پیش‌نمونه (مُدللو) تنها از قطعاتی استفاده می‌شد که قدمت آن‌ها به پیش از کار تمام‌شده باز می‌گشت، و حداقل تا قسمی توسط هنرمند اصلی درگیر تولید شده‌ بودند.^[۷] اصطلاح ریکوردو که کمتر یافت می‌شود (به ایتالیایی به معنای «ثبت» یا «حافظه») به معنای قطعه‌ای مشابه است که پس از اتمام کار به‌ عنوان نمونۀ اصلی برای کارگاه به‌ عنوان یک کپی کوچک تولید می‌شود.^[۸] طبیعتاً برای مورخان هنر همیشه آسان نیست که تصمیم بگیرند که آیا یک اثر خاص، این است یا دیگری، و به ویژه در دوره‌های رنسانس پسین و باروک، زمانی که چندین نسخه از یک نقاشی ساخته می‌شد؛ ریکوردو برای نسخۀ اصلی ممکن است در آتلیه به عنوان پیش‌نمونه برای آتلیه‌های بعدی نیز استفاده شود.^[۹] بدون شک یک مدل اغلب پس از اتمام کار اصلی اصلاح می‌شد تا هر گونه تغییر در ترکیب‌بندی را در طول نقاشی منعکس کند، بنابراین آن را به یک ریکوردو نیز تبدیل می‌کرد؛ این امر معمولاً برای مورخان هنر غیرممکن است که از پیش‌نمونه که در طول تولید اصلی تغییر یافته‌ است، تشخیص دهند.

قربانی اسحاق؛ پیش‌نمونۀ رقابتی موفق لورنتسو گیبرتی برای درهای برنزی تعمیدگاه فلورانس، بارجلو^[۱۰]

اثر تیه‌پولو (در سمت چپ) توسط مایکل لوی به عنوان یک پیش‌نمونه فهرست‌بندی شد،^[۱۱] اما تحقیقات اخیر با پرتو ایکس از کار تمام‌شدۀ عظیم در مونیخ نشان داد که در نقاشی‌زیرین آن به پیش‌نمونۀ دیگری، بسیار متفاوت و کمتر تکمیل‌شده نزدیک‌تر بود. اکنون در مؤسسۀ کورتولد،^[۱۲] ادعا شده‌ است که تصویر گالری ملی نشان داده شده یک ریکوردو است.^[۱۳] گالری ملی هنوز آن را به عنوان «احتمالاً یک پیش‌نمونه» توصیف می‌کند که احتمالاً پس از شروع کار تولید شده‌ است.^[۱۴]

«کارتون» که به خاطر مقوای محکمی که معمولاً روی آن اجرا می‌شد، نام‌گذاری شده‌ است، معمولاً برای طراحی‌های کاری، اغلب در مقیاس کامل استفاده می‌شود،^[۱۵] اما این تمایز قاطعانه نیست، و اصطلاحات کارتون و طراحی کار اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند. اغلب به عنوان مثال در تاپستری، پیش‌نمونه (مدللو) طرحی است در مقیاسی کاهش‌یافته توسط هنرمند اصلی، که سپس (پس از تأیید حامی) توسط هنرمند یا دیگران —احتمالاً دستیاران او؛ به صورت یک کارتون در مقیاس کامل کار می‌شود. کارتون‌های رافائل معروف‌ترین آن‌ها از معدود نمونه‌های باقی‌مانده هستند، و البته سپس بافندگان از روی آن کار می‌کردند. پیش‌نمونه‌ها به ویژه در هنر و معماری قدیمی ایتالیایی از اواخر قرون وسطی به بعد استفاده می‌شدند؛ در ابتدا این‌ها بیشتر نقاشی بودند، شاید با مقداری رنگ از گچ یا آبرنگ، یا با رنگ‌هایی که به صورت نوشتاری مشخص شده‌ بودند. اصطلاح کوچک مدللتو (به ایتالیایی: Modeletto) همیشه برای نسخه‌های کوچک استفاده می‌شود. به عنوان یک کلمۀ ایتالیایی، مدللو ممکن است به صورت ایتالیک چاپ شود یا نه.^[۱۶] نسخۀ فرانسوی کلمۀ مدل (به فرانسوی: Modèle)، ممکن است برای آثار فرانسوی استفاده شود و معمولاً به صورت ایتالیک است.

به خصوص در مورد پیش‌طرح‌های روغنی، بسیاری از پیش‌نمونه‌ها به تنهایی ارزش زیادی دارند، زیرا ممکن است آزادی در اجرا و طراوت الهام را در کار نهایی از دست بدهند، و همچنین ممکن است تغییراتی را در ترکیب‌بندی کار تمام شده نشان دهند و نوری برای روشن‌کردن روند آفرینش هنری باشند. مراحل اولیۀ فرآیند خلاق ممکن است در «نقشه‌های آماده‌سازی» یا «مطالعات»، یا برای کل ترکیب‌بندی، یا بخشی از آن، مانند یک شکل واحد، ثبت شود.

مثال‌ها[ویرایش]

نمونه‌ای از یک پیش‌نمونه چرخۀ نقاشی دیواری که به دلیل ارزش ذاتی آن نجات یافته‌ است در کتاب زندگی‌نامۀ جورجو وازاری از روسو فیورنتینو آمده‌ است: وازاری گزارش می‌دهد که یک پیش‌نمونه برای نقاشی‌های دیواری روسو در سانتا ماریا دله لاگریمه، آرتزو، توسط روسو برای جیووانی پولاسترا انجام شده‌ است. مخترع برنامۀ پیچیدۀ آنجا، «مدلی زیبا از کل کار که امروز در خانه‌های ما در آرتزو موجود است.»^[۱۷] یک پیش‌نمونۀ رنگارنگ اولیه در قالب یک مدل سه‌بعدی نقاشی شده به ویژه برای پیش‌داوری تأثیر نهایی ژرفانمایی‌های توهم‌گرایانه بر روی سطوح منحنی سقف‌های طاقدار مهم بود، همان گونه که آندره‌آ پوتزو، کامل کنندۀ سقف توهم‌گرایانه، در دیدگاه نقاشان و معماران (۱۷۱۷–۱۷۰۰ میلادی) به آن اشاره کرد.^[۱۸]

بسیاری از پیش‌نمونه‌ها نسخه‌هایی از آثاری را نشان می‌دهند که هرگز واقعاً اجرا نشده‌اند یا گم شده‌اند. از مثال‌های معروف، طرح‌های جایگزین تولید شده برای مسابقۀ سال ۱۴۰۱ میلادی برای طراحی درهای شمالی تعمیدگاه فلورانس است. لورنتسو گیبرتی برنده شد و شش هنرمند دیگر، از جمله: فیلیپو برونلسکی، دوناتلو و یاکوپو دلا کوئرچیا را شکست داد. پیش‌نمونه، برای یک پانل واحد، از دو پانل اول که نام‌گذاری شده‌اند (بارجلو - تصویر بالا) نجات یافته‌اند.

پیش‌نمونه‌های جایگزینِ محقق نشده‌ای برای بسیاری از ساختمان‌های معروف، از جمله سنت پیتر، رم و «مدل بزرگ» کلیسای جامع سنت پل، لندن، وجود دارد که طرحی متفاوت از سِر کریستوفر رن را از آنچه واقعاً ساخته شده نشان می‌دهد.^[۱۹] هنگامی که این امر پذیرفته شد، چنین مدل‌هایی در طول کار حفظ شدند، به عنوان تجلی ملموس از آنچه تحت شرایط قرارداد مورد انتظار بود، و پس از آن با اهمالی مفید در انبار نگهداری شدند.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

↑ The term modello avoids the ambiguity in English of model, which may equally refer to the finished work of art that provided detailed inspiration for a variant or later copy.
↑ "Glossary, National Gallery, London; Irene Earls; Renaissance Art: A Topical Dictionary". Greenwood Publishing Group, 1987, (به انگلیسی).{{cite web}}: نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه (link)
↑ The texts from five contracts and other documents 1376–1508 published by Michael Hirst (Hirst and Carmen Bambach Cappel, "A Note on the Word Modello', The Art Bulletin 74.1 (March 1992:172–173) are all Tuscan, as Hirst remarks, though the contemporaneous term extended as far as the Marche.
↑ A bozzetto is a roughly-modelled preliminary sketch in clay for a sculpture; those that survive have mostly been kiln-fired to preserve them.
↑ Fourteenth century uses of modello in connection with Santa Reparata, Florence, are noted in A. Grote, Studien zur Geschichte der Opera Santa Reparata zu Florenz in Vierzehnten Jahrhundert (Munich 1960:113ff).
↑ The Latin term modulus, a synonym of typus, "archetype" is given as source for the usage in the Tusacan Accademia della Crusca's early dictionaries; other early dictionary definitions in Italian are noted by Carmen Bambach Cappel 1992:173. See also Donor portrait.
↑ Michelangelo was in the habit of assigning to members of his studio modelli done to his specifications: "in Michelagelo studies the presentation drawings are understood to be the group of finished drawings that Michelangelo gave to his friends such as Tommaso de' Cavallieri", remarked Bernadine Barnes (Barnes "A Lost Modello for Michelangelo's 'Last Judgment'" Master Drawings 26.3 (Autumn 1988:239–248) p. 247 note 4) in justifying her use of modello for the lost original of two copies in public collections. In the case of architectural modelli, the actual construction could be by craftsmen from drawings by the architect. A discussion about a Hieronymous Bosch drawing that illustrates when the term is appropriate to use is in note 23 on page 21 of: J.O. Hand & M. Wolff, Early Netherlandish Painting, National Gallery of Art, Washington catalogue (Cambridge UP), 1986, ISBN 0-521-34016-0; the correspondence concerning the appropriateness or not of modello applied by Michael Hirst to presentation drawings by Michelangelo that were "done expressly for patronal approval, criticism or rejection" (Hirst, Michelangelo and His Drawings, 1988:79) is noted above.
↑ A small finished bronze representing a completed sculpture on a reduced scale, made for a connoisseur or the art market, is a reduction.
↑ See: Jonathan Brown, Richard G. Mann; Spanish Paintings of the Fifteenth Through Nineteenth Centuries: The Collections of the National Gallery of Art Systematic Catalogue, National Gallery of Art, Oxford University Press US, 1990, ISBN 0-521-40107-0. In the last paragraph of p.73, the view is advanced that an El Greco was produced as a ricordo for the first version of a work, and then used as the modello for a second version.
↑ Compare with. "Brunelleschi's unsuccessful version". Both are in the Bargello (به انگلیسی).
↑ Levey, Michael, The 17th and 18th century Italian Schools; National Gallery Catalogues, p.223, 1971, National Gallery, London, ISBN 0-901791-09-1.
↑ Braham Helen, The Princes Gate Collection, p. 74, Courtauld Institute Galleries, London 1981, ISBN 0-904563-04-9 Courtauld Institute image – note this is reversed compared to the final painting.
↑ "Francisco Bayeu. Saragossa; Review of Exhibition". by Xavier Bray, The Burlington Magazine, Vol. 138, No. 1120 (Jul., 1996), p. 479, note 3. (به انگلیسی). JSTOR 886961.
↑ "National Gallery, London" (به انگلیسی).
↑ Cartoons for tapestry were always at full scale; often cut into loom-width strips, they were set behind the warps of the loom as a direct guide for the weavers. The most famous tapestry cartoons are the "Raphael Cartoons" conserved in the Victoria and Albert Museum, for the Sistine Chapel tapestries; they were re-used in the 17th century in England to produce sets of Mortlake tapestries.
↑ Surprisingly, the word does not appear in the original OED or the First Supplement of 1933.
↑ "A most beautiful modello of all the works, which is today in our houses in Arezzo.".
↑ In vol. II, section "Breve instruttione per dipingere a fresco", noted by Carmen Bambach Cappel, loc. cit.
↑ "Explore St Paul's – Wren's Great Model" (به انگلیسی).

[1] The term modello avoids the ambiguity in English of model, which may equally refer to the finished work of art that provided detailed inspiration for a variant or later copy.

[2] "Glossary, National Gallery, London; Irene Earls; Renaissance Art: A Topical Dictionary". Greenwood Publishing Group, 1987, (به انگلیسی).{{cite web}}: نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه (link)

[3] The texts from five contracts and other documents 1376–1508 published by Michael Hirst (Hirst and Carmen Bambach Cappel, "A Note on the Word Modello', The Art Bulletin 74.1 (March 1992:172–173) are all Tuscan, as Hirst remarks, though the contemporaneous term extended as far as the Marche.

[4] A bozzetto is a roughly-modelled preliminary sketch in clay for a sculpture; those that survive have mostly been kiln-fired to preserve them.

[5] Fourteenth century uses of modello in connection with Santa Reparata, Florence, are noted in A. Grote, Studien zur Geschichte der Opera Santa Reparata zu Florenz in Vierzehnten Jahrhundert (Munich 1960:113ff).

[6] The Latin term modulus, a synonym of typus, "archetype" is given as source for the usage in the Tusacan Accademia della Crusca's early dictionaries; other early dictionary definitions in Italian are noted by Carmen Bambach Cappel 1992:173. See also Donor portrait.

[7] Michelangelo was in the habit of assigning to members of his studio modelli done to his specifications: "in Michelagelo studies the presentation drawings are understood to be the group of finished drawings that Michelangelo gave to his friends such as Tommaso de' Cavallieri", remarked Bernadine Barnes (Barnes "A Lost Modello for Michelangelo's 'Last Judgment'" Master Drawings 26.3 (Autumn 1988:239–248) p. 247 note 4) in justifying her use of modello for the lost original of two copies in public collections. In the case of architectural modelli, the actual construction could be by craftsmen from drawings by the architect. A discussion about a Hieronymous Bosch drawing that illustrates when the term is appropriate to use is in note 23 on page 21 of: J.O. Hand & M. Wolff, Early Netherlandish Painting, National Gallery of Art, Washington catalogue (Cambridge UP), 1986, ISBN 0-521-34016-0; the correspondence concerning the appropriateness or not of modello applied by Michael Hirst to presentation drawings by Michelangelo that were "done expressly for patronal approval, criticism or rejection" (Hirst, Michelangelo and His Drawings, 1988:79) is noted above.

[8] A small finished bronze representing a completed sculpture on a reduced scale, made for a connoisseur or the art market, is a reduction.

[9] See: Jonathan Brown, Richard G. Mann; Spanish Paintings of the Fifteenth Through Nineteenth Centuries: The Collections of the National Gallery of Art Systematic Catalogue, National Gallery of Art, Oxford University Press US, 1990, ISBN 0-521-40107-0. In the last paragraph of p.73, the view is advanced that an El Greco was produced as a ricordo for the first version of a work, and then used as the modello for a second version.

[10] Compare with. "Brunelleschi's unsuccessful version". Both are in the Bargello (به انگلیسی).

[11] Levey, Michael, The 17th and 18th century Italian Schools; National Gallery Catalogues, p.223, 1971, National Gallery, London, ISBN 0-901791-09-1.

[12] Braham Helen, The Princes Gate Collection, p. 74, Courtauld Institute Galleries, London 1981, ISBN 0-904563-04-9 Courtauld Institute image – note this is reversed compared to the final painting.

[13] "Francisco Bayeu. Saragossa; Review of Exhibition". by Xavier Bray, The Burlington Magazine, Vol. 138, No. 1120 (Jul., 1996), p. 479, note 3. (به انگلیسی). JSTOR 886961.

[14] "National Gallery, London" (به انگلیسی).

[15] Cartoons for tapestry were always at full scale; often cut into loom-width strips, they were set behind the warps of the loom as a direct guide for the weavers. The most famous tapestry cartoons are the "Raphael Cartoons" conserved in the Victoria and Albert Museum, for the Sistine Chapel tapestries; they were re-used in the 17th century in England to produce sets of Mortlake tapestries.

[16] Surprisingly, the word does not appear in the original OED or the First Supplement of 1933.

[17] "A most beautiful modello of all the works, which is today in our houses in Arezzo.".

[18] In vol. II, section "Breve instruttione per dipingere a fresco", noted by Carmen Bambach Cappel, loc. cit.

[19] "Explore St Paul's – Wren's Great Model" (به انگلیسی).

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]