آریزانتایی‌ها

آریزانت
نام	آریزانت
کشور	ایران
اطلاعات اثر
نام‌های قدیمی	آریا
دیرینگی	آغاز هزارهٔ یکم

آریزانت‌ها شاید منتسب به آریایی ها باشند و بدین مناسبت لازم است دربارهٔ اصطلاح آریا که دانشمندان اروپائی بیش از هر وازهٔ دیگر از آن سوء استفاده کرده‌اند، مفصل‌تر سخن گفته شود. در زمانیکه زبان سانسکریت نیای جمله زبان های هندواروپایی و هندوستان میهن اصلی اقوام هندواروپایی شمرده می‌شد، نامی که هندیان عهد باستان به خود نهاده بودند یعنی آریا را دانشمندان به تمام اقوامیکه به زبان‌های هندواروپایی سخن می‌گفتند، بسط دادند. بعدها ثابت شد که هندوستان میهن اصلی هندواروپاییان نیست و بر عکس اقوام مزبور در دوران بالنسبه متأخری به آنجا آمدند و زبان سانسکریت را هم به هیچوجه نمی‌توان نیای زبان‌های هندواروپایی محسوب داشت. بدین سبب به کار بستن اصطلاح زبان‌های آریایی و به طریق اولی اقوام آریایی در مورد همهٔ سخنگویان به زبان هندو اروپایی عملی غیرعلمی بود و متروک گشت. بعدها این اصطلاح را فاشیزم آلمان اخذ کرد و بدان معنی و اهمیّت نژادی داد و حال آنکه هیچگاه علما چنین معنیی برای آن قائل نبودند.

استعمال آریا

تنها مورد استعمال مجاز آریا دربارهٔ اقوامی است که در ازمنهٔ باستانی خود خویشتن را اریا می‌نامیدند. هندیان و ایرانیان و پارسیان و مادها و اسکیت‌ها و آلان‌ها و اقوام ایرانی زبان آسیای میانه خود را آریا می‌خواندند، ولی دیده نشده است که حتا اقوامیکه به یکی از دیگر گروه‌ها و یا خانواده‌های زبانی منتسب باشند خویشتن را به این نام بخوانند.

حدسی که « ای. علیوف » نیز هوادار آن است بسیار محتمل می‌باشد، به این معنی که همین اصطلاح در کلمهٔ آری‌بی عرب‌های مشرق که یکبار در متن آشوری در مورد بخشی از مردم ماد بکار رفته مستتر باشد و « آری‌بی » را بتوان چنین توجیه کرد که مرکب است از « آری » به اضافهٔ پسوند عیلامی « په ». یعنی آری‌ها ولی اگر این حدس درست باشد، فقط حاکی از آن است که آشوریان از طریق عیلامی ها با این اصطلاح آشنا شدند و مسلماً مستلزم آن نیست که آریایی ها عیلامی زبان بوده‌اند.باری نتیجه این می‌شود که اریا و آریایی‌ها نام تمام قبایل و اقوامی است که به دو دستهٔ فرعی گروه زبان‌های هندوایرانی منتسب بوده‌اند و قبایل و اقوام مزبور خود خویشتن را چنین می‌خواندند. و این دلیل غیر قابل بحث و قطعی است که آریزانت‌ها از لحاظ زبان بدین گروه تعلق داشتند.

استنتاج دیگر

ولی نکتهٔ دیگری از این مقدمه استنتاج می‌شود که چون آریزانت‌ها در میان دیگر قبایل بنام قبیلهٔ آریایی‌ها مشخص گشته‌اند پس دیگر قبایل ماد نمی‌توانستند منشأ آریایی داشته باشند، یعنی ایرانی نبودند به دیگر سخن چنانکه انتظار می‌رفت، تودهٔ اصلی مادها از کوتیان و عیلامی زبانان، و بر روی هم قبایل کاسپیان که زبان نو رسیدگان هندواروپایی را کسب کرده بودند تشکیل می‌شد، نه اینکه ساکنان آن خطه بالکل تعویض شده باشند.

گذشته از آریزانت‌ها که در باره‌ٔ آن سخن رفت ظاهراً پارتاکنیان و استروخاتیان نیز از ریشهٔ ایرانی می‌باشد. این دلایل برای اثبات این نکته که زبان مادی لسان مشترک و همگانی اتحادیه قبایل ماد بوده است کافی به نظر می‌رسد

منابع

• ای. م. دیاکونوف. تاریخ ماد. فصل دو. ISBN 964-445-106-6