هیئت‌مدیره

هیئت مدیره یا گروه راهبران یک شورا متشکل از اعضای انتخاب‎شده یا انتصاب‎شده است که سیاست‎گذاری و تصمیم‌گیری کلان سازمان را بر عهده دارند. یکی از وظایف اصلی هیئت مدیره انتصاب مدیرعامل و نظارت بر عملکرد وی است.

ساختار راهبری تک‎لایه‎ای یا دولایه‎ای

دولایه‎ای

در بعضی از کشورهای اتحادیه اروپا و شرق آسیا ساختار راهبری دولایه‎ای رواج دارد. در این ساختار، دو هیئت جداگانه تعریف می‌شود که هیئت عالی‎تر سیاست‎گذاری (هیئت ناظر) و تصمیم‎گیری کلان را بر عهده دارد و هیئت پایین‎تر به اداره کارهای اجرایی می‎پردازد(هیئت عامل).

تک‎لایه‎ای

ولی، در دیگر کشورها (از جمله، ایران) عمدتا ساختار راهبری تک‎لایه‎ای - یک هیئت مدیره - رواج دارد. البته در این کشورها هم ممکن است بعضی سازمان‎ها با ساختار راهبری دولایه‎ای اداره شوند؛ مثلا، ساختارهای راهبری متشکل از: هیئت امنا-هیئت مدیره، هیئت مدیره-هیئت عامل، ... .

قانون تجارت ایران

مواد ۱۰۷ تا ۱۴۳ قانون تجارت ایران (باب سوم، فصل ۱، مبحث اول، بخش ۶ - هیئت مدیره) به ضوابط مربوط به هیئت مدیره شرکت‎های سهامی اختصاص دارد.

دستورالعمل راهبری شرکتی بورس اوراق بهادار در این دستور العمل که ویرایش 4 آن در طول 1 سال گذشته منتشر شده است، وظایف و مسئولیتهای هیئت مدیره به تفکیک مورد بررسی قرار گرفته است.

موظف/غیرموظف

در این قانون، عضو اجرایی هیئت مدیره «عضو موظف» و عضو غیراجرایی هیئت مدیره «عضو غیرموظف» نامیده شده‎اند.

مستقل و غیرمستقل در دستور العمل راهبری شرکتی شرایط استقلال عضو هیئت مدیره و عضویت وی در تیم هیئت مدیره شرکتهای بورسی بیان شده است.

اصطلاح‎شناسی

در این قانون، «هیئت مدیره» و «مدیران» مترادف یکدیگر به‎کار برده شده است. در واقع، هر جا از اصطلاح «مدیران» یا «مدیر» استفاده شده است منظور «هیئت مدیره» یا «عضو هیئت مدیره» است. بعضی از کارشناسان انتقادهای جدی به این اصطلاح‎شناسی وارد می‎دانند. از دیدگاه آنان، «هیئت مدیره» (board of directors)، «مدیران» (directors) و «مدیر» (director) معادل‎های مناسبی برای اصطلاحات انگلیسی متناظر آن‎ها نیستند. زیرا، در زبان فارسی از اصطلاح «مدیر» برای manager - که عضو هیئت مدیره نیست - هم استفاده می‎شود. به همین دلیل، در قوانین و مقررات ایران، در بعضی موارد مرز وظایف و اختیارات director و manager چندان مشخص نیست.

کتابهای فارسی موجود در این زمینه اولین کتاب در حوزه هیئت مدیره در سال 1390 تحت عنوان چگونه هیئت مدیره ای بهتر بنا کنیم، مترجم سید مسلم علوی منشتر شده است. در سال 1391، دومین کتاب هیات مدیره تنها عنوان هیات مدیره کارآمد، محمد لگزیان، مهدی نجفی سیاهرودی و سید مسلم علوی به چاپ رسیده است. در طول سالهای 1392 و 93 نیز چندین کتاب در حوزه هیئت مدیره اعم از ترجمه کتاب رازهای هیئت مدیره، نقشها، وظایف و مسئولیتهای هیئت مدیره و ... به چاپ رسیده است.

جستارهای وابسته

• بخش خصوصی