قشقایی (ابهام‌زدایی)

قشقایی یا ایل قشقایی یکی از اتحادیه‌های ایلی ایران است و مردم اصیل آن ترک تبار هستند.از نقطه نظر واژه شناسی، قاش به معنای مرکز و قایی هم معرف ایل باستانی قایی هاست و روی هم رفته به معنی « قایی مرکزی» است. قایی ها به ٣ گروه سُلقایی ها، ساغ قایی ها و قاشقایی ها تقسیم می شدند. سُل به معنای چپ،ساغ به معنای راست و قاش هم مجاز از مرکز می باشد. سلقایی ها در زمان بنی عباس، حکومت سُلقاییان یا همان فارسی شده سلجوقیان را تشکیل می دهند. ساغ قایی ها همان سُککاها هستند و مرکزیت ایل قایی هم مؤسس حکومت قایی ها در آناتولی شرقی و قفقاز بوده اند. قشقایی ها از نوادگان اوزون حسن آق قویونلو و آق قویونلوها مشتق از ایل قایی بوده و نیای اصلی قایی ها به ترکان باستانی اغوز می رسد. این قوم با حفظ ساختار ایلیاتی در زمان شاه اسماعیل صفوی با فرماندهی امیرغازی شاهیلو از شمال غرب ایران و قفقاز به مرکز و جنوب ایران کوچ می کنند و هدف اصلی از این کوچ، محافظت از جنوب ایران و حفظ حکومت اسلامی صفوی بوده است. با انقراض حکومت صفوی، قشقایی ها در جنوب ایران به زندگی عشايري و ایلیاتی خود ادامه می دهند و رفته رفته از دیگر اقوام نظیر کردها، لرها، اعراب، لک ها و ترکمن به ساختار ایلیاتی قشقایی ها اضافه می شوند و با یادگرفتن زبان ترکی قشقایی در تقسیم بندی ایلیاتی آن جای می گیرند؛ تیره های کنونی عالیوند و فیلیوند اصالتاً لر هستند. قشقایی ها یکی از اصلی ترین قوای نادر شاه افشار در اخراج افغانها از ایران بودند و پیش قراولان سپاه نادر در فتح هندوستان را تشکیل می دادند. پس از فتح هندوستان، نادر بر قشقایی ها خشم می گیرد و حدود ۵ هزار خانواده از عشایر ایل قشقایی را به کلات نادری خراسان تبعید می کند. پس از قتل نادر، قشقایی ها در به قدرت رسیدن کریم خان زند نقش مؤثری ایفا کردند و هم اکنون مجسمه اسماعیل خان قشقایی در کنار کریم خان زند در ارگ کریم خانی شیراز به چشم می خورد.

• قشقایی (نام خانوادگی)
• نیسان قشقایی، خودروی ساخت شرکت نیسان ژاپن برگرفته از نام ایل قشقایی ایران
• زبان ترکی قشقایی
• گلیم قشقایی، از طرح‌های بافت گلیم
• باشگاه فوتبال قشقایی یک باشگاه فوتبال