همه‌پرسی قانون اساسی جمهوری آذربایجان (۲۰۱۶)

همه‌پرسی قانون اساسی در تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۶ برابر با ۵ مهر ۱۳۹۵ در جمهوری آذربایجان برگزار شد. پرسشِ این همه‌پرسی دربارهٔ اصلاح ۲۳ ماده و افزودن ۶ ماده به قانون اساسی بود و هر کس می‌توانست به تک تک آن‌ها رأی دهد.

از جمعیت حدود ۱۰ میلیونی جمهوری آذربایجان ۵٬۰۹۳٬۲۸۹ نفر واجد رأی دادن بودند. برای این انتخابات ۵٬۶۲۷ صندوق در حوزه‌های انتخاباتی داخل این کشور و ۳۸ حوزه انتخاباتی برای شهروندان مقیم خارج از کشور در نظر گرفته شده بود. ۵۳٬۰۰۰ ناظر محلی این همه‌پرسی را پایش کردند. همچنین ۱۱۷ ناظر بین‌المللی از ۳۳ کشور جهان در این انتخابات حضور داشتند. همه‌پرسی از ساعت ۸ تا ۱۹ به وقت باکو برگزار شد.

این سومین همه‌پرسی در تاریخ جمهوری آذربایجان بود. برای مشروعیت آن کافی بود که ۲۵ درصد از واجدین شرایط در آن شرکت کنند. خبرگزاری ترند آذربایجان در پایان ساعت همه‌پرسی اعلام کرد مشارکت ۶۹٫۷٪ بوده است. نتایج این همه‌پرسی ۲۱ اکتبر (۳۰ مهر) اعلام شد.

پیش‌زمینه

الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۶ دستوری مبنی بر ایجاد اصلاحات بر مواد مختلف قانون اساسی صادر کرد. دادگاه قانون اساسی این اصلاحات را بررسی کرد و در ۲۵ ژوئیه آن‌ها را تأیید نمود. الهام علی‌اف در ۲۶ ژوئیه بنابر اصول ۱۵۲ و ۱۵۳ قانون اساسی آذربایجان، فرمان برگزاری همه‌پرسی را صادر کرد.

در فوریه ۲۰۰۹ الهام علی‌اف در همه‌پرسی دیگری توانسته بود محدودیت دو دوره ریاست‌جمهوری را حذف کند.

مفاد تغییرات پیشنهادی

• افزایش طول دوران ریاست جمهوری از ۵ سال به ۷ سال
• ایجاد سمت‌های معاون اول و معاونین ریاست‌جمهوری
• حذف محدودیت سنی برای نامزدی ریاست‌جمهوری و نمایندگی مجلس
• نحوه و شرایط انحلال مجلس ملی از سوی رئیس‌جمهوری
• حق انعقاد قراردادهای بین‌المللی و بین دولتی برای رئیس‌جمهور
• تعیین صلاحیت و مسئولیت شوراهای شهری

در پی اعلام برگزاری همه‌پرسی برخی فعالان مدنی و گروه‌های مخالف الهام علی‌اف از تصویب این تغییرات ابراز نگرانی کردند. شورای اروپا و سازمان عفو بین‌الملل این تغییرات را خطری برای آزادی و دموکراسی دانستند.

مخالفان بر این باورند که با توجه به این که الهام علی‌اف پس از پدرش حیدر علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان شد، حالا وی قصد دارد ریاست‌جمهوری را به امری موروثی تبدیل نماید. دولت جمهوری آذربایجان تمام اتهامات را رد کرده و اعلام کرد که تمام تغییرات به منظور سرعت‌بخشی به اصلاحات اقتصادی، افزایش بهره‌وری دولت و کاهش مقررات دست و پاگیر است.

افزایش دوران ریاست‌جمهوری در جمهوری آذربایجان در حالی به رأی گذاشته شد که در ۲۴ شهریور مجلس ترکمنستان به پیشنهاد شورای بزرگان این کشور قانون اساسی را به منظور افزایش دوره ریاست‌جمهوری از ۵ به ۷ سال و حذف محدودیت سن رئیس‌جمهور اصلاح کرده بود.

نتایج

اصلاحیه	موافقان		مخالفان		باطله/ سفید	مجموع	نام‌نویسی‌شده‌ها	مشارکت
	آرا	٪	آرا	٪
۱	۳٬۱۱۳٬۷۵۴	۹۰٫۶۸	۳۱۹٬۸۸۸	۹٫۳۲	۲۳۷٬۶۳۲	۳٬۶۷۱٬۲۷۴	۵٬۲۶۷٬۱۱۱	۶۹٫۷۰
۲	۳٬۱۱۹٬۲۳۵	۹۰٫۷۷	۳۱۷٬۱۲۹	۹٫۲۳	۲۳۴٬۹۱۰	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۳	۳٬۱۲۲٬۰۷۲	۹۰٫۸۶	۳۱۴٬۰۰۳	۹٫۱۴	۲۳۵٬۱۹۹	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۴	۳٬۱۳۲٬۷۸۸	۹۰٫۹۹	۳۱۰٬۳۵۵	۹٫۰۱	۲۲۸٬۱۳۱	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۵	۳٬۱۳۱٬۴۶۱	۹۱٫۰۹	۳۰۶٬۲۴۸	۸٫۹۱	۲۳۳٬۵۶۵	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۶	۳٬۱۳۵٬۶۶۹	۹۱٫۰۲	۳۰۹٬۲۸۵	۸٫۹۸	۲۲۶٬۳۲۰	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۷	۳٬۲۰۲٬۱۱۲	۹۲٫۱۹	۲۷۱٬۱۲۸	۷٫۸۱	۱۹۸٬۰۳۴	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۸	۳٬۰۹۷٬۴۰۰	۹۰٫۴۳	۳۲۷٬۸۷۴	۹٫۵۷	۲۴۶٬۰۰۰	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۹	۳٬۱۹۷٬۰۵۰	۹۲٫۱۳	۲۷۲٬۹۲۱	۷٫۸۷	۲۰۱٬۳۰۳	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۰	۳٬۲۰۴٬۷۳۹	۹۲٫۲۰	۲۷۱٬۰۴۸	۷٫۸۰	۱۹۵٬۴۸۷	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۱	۳٬۲۰۳٬۳۲۹	۹۲٫۲۲	۲۷۰٬۳۰۱	۷٫۷۸	۱۹۷٬۶۴۴	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۲	۳٬۲۰۷٬۴۰۶	۹۲٫۲۵	۲۶۹٬۵۴۱	۷٫۷۵	۱۹۴٬۳۲۷	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۳	۳٬۱۶۱٬۶۴۴	۹۱٫۶۳	۲۸۸٬۷۳۵	۸٫۳۷	۲۲۰٬۸۹۵	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۴	۳٬۰۶۵٬۸۴۰	۸۹٫۸۷	۳۴۵٬۶۰۸	۱۰٫۱۳	۲۵۹٬۸۲۶	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۵	۳٬۰۵۶٬۶۱۹	۸۹٫۷۱	۳۵۰٬۴۲۶	۱۰٫۲۹	۲۶۴٬۲۲۹	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۶	۳٬۲۰۳٬۸۵۷	۹۲٫۲۴	۲۶۹٬۶۳۰	۷٫۷۶	۱۹۷٬۷۸۷	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۷	۳٬۲۳۸٬۶۰۹	۹۲٫۸۶	۲۴۸٬۸۶۴	۷٫۱۴	۱۸۳٬۸۰۱	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۸	۳٬۲۰۰٬۵۰۸	۹۲٫۲۳	۲۶۹٬۷۷۷	۷٫۷۷	۲۰۰٬۹۸۹	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۱۹	۳٬۲۰۶٬۷۸۲	۹۲٫۲۹	۲۶۸٬۰۸۶	۷٫۷۱	۱۹۶٬۴۰۶	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۲۰	۳٬۳۳۹٬۴۴۱	۹۴٫۸۲	۱۸۲٬۳۲۴	۵٫۱۸	۱۴۹٬۵۰۹	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۲۱	۳٬۳۴۶٬۵۱۶	۹۴٫۹۶	۱۷۷٬۶۳۸	۵٫۰۴	۱۴۷٬۱۲۰	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۲۲	۳٬۲۷۷٬۹۵۵	۹۳٫۷۸	۲۱۷٬۴۱۹	۶٫۲۲	۱۷۵٬۹۰۰	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۲۳	۳٬۲۲۱٬۰۷۷	۹۲٫۶۴	۲۵۵٬۸۲۴	۷٫۳۶	۱۹۴٬۳۷۳	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۲۴	۳٬۲۲۱٬۹۰۸	۹۲٫۶۳	۲۵۶٬۱۹۰	۷٫۳۷	۱۹۳٬۱۷۶	۳٬۶۷۱٬۲۷۴		۶۹٫۷۰
۲۵	۳٬۲۲۳٬۲۴۴	۹۲٫۶۵	۲۵۵٬۸۶۳	۷٫۳۵	۱۹۱٬۲۱۸	۳٬۶۷۰٬۳۲۵		۶۹٫۶۸
۲۶	۳٬۲۲۵٬۸۲۲	۹۲٫۷۱	۲۵۳٬۷۲۹	۷٫۲۹	۱۹۰٬۷۷۴	۳٬۶۷۰٬۳۲۵		۶۹٫۶۸
۲۷	۳٬۲۳۱٬۰۵۵	۹۲٫۸۵	۲۴۸٬۷۱۷	۷٫۱۵	۱۹۰٬۵۵۳	۳٬۶۷۰٬۳۲۵		۶۹٫۶۸
۲۸	۳٬۰۹۰٬۹۱۳	۹۰٫۲۵	۳۳۳٬۸۹۷	۹٫۷۵	۲۴۵٬۵۱۵	۳٬۶۷۰٬۳۲۵		۶۹٫۶۸
۲۹	۳٬۱۰۱٬۱۵۷	۹۰٫۳۹	۳۲۹٬۵۳۹	۹٫۶۱	۲۳۹٬۶۲۹	۳٬۶۷۰٬۳۲۵		۶۹٫۶۸
منبع: مرکز اطلاعات

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Azerbaijani constitutional referendum, 2016». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۶.