سد قوسی ایزد خواست
سد قوسی ایزد خواست | |
---|---|
نام | سد قوسی ایزد خواست |
کشور | ایران |
اطلاعات اثر | |
کاربری | سد |
دیرینگی | دوره ساسانیان |
دورهٔ ساخت اثر | دوره ساسانیان |
اطلاعات ثبتی | |
شمارهٔ ثبت | ۹۸۰۳ |
تاریخ ثبت ملی | ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ |
سد قوسی ایزد خواست مربوط به دوره ساسانیان است و در ۷ کیلومتری جنوب ایزدخواست در تنگهای موسوم به «گلوگاه» که کم عرضترین برش رودخانه ایزدخواست است واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۸۰۳ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.[۱]
این سد قدیمی به نام سد سربند نیز معروف است. این سد از نوع کمانی است که بخش میانی آن شکسته شده و از این رو امروزه تنها دو قسمت از آن در کرانه راست و چپ رودخانه باقی ماندهاست.
طول این سد ۴۲ متر، ارتفاع متوسط آن ۱۵ متر و از جنس سنگ آهکی به صورت سنگ لاشه تراشیده به صورت چهار گوش و مستطیل شکل و ملات گچ و ساروج در هسته است. نمای سد از سنگ تراشیده با ساروج پوشش یافتهاست. (ساروج مخلوطی است از آهک و خاکستر یا ریگ که در آب به مرور جذب انیدریدکربنیک کرده و آهکش به صورت سنگ آهک که محکم و پایدار است در میآید و از آن در جهت ساختن بنا استفاده میکنند). از ویژگیهای عمده این سد، حالت قوسی شکل آن است که نشان دهنده دانش بالای مهندسان معمار سد و شناخت آنها از مقاومت زیاد سازههای قوسی است. قسمت میانی سد که دریچه، پلکان مارپیچ و محل سرریز در آن قرار داشته، به کلی از میان رفته و قسمت بالای دیوارهای باقیمانده نیز فرو ریختهاست. شیوه ساختمان دیواره سد و پوشش مورد بحث آن، به گونهای چشمگیر شبیه کارهای دوره ساسانی است. این سد ظاهراً برای مهار و ذخیره سیلابهای رودخانههای فصلی برپا شدهاست.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایرانشهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.