درون‌زیاگان گیاه‌پارچ
درون‌زیاگان گیاه‌پارچ یا توزیاگان گیاه‌پارچ (انگلیسی: Nepenthes infauna)، موجوداتی هستند که در پارچ گیاهان گیاه‌پارچ زندگی می‌کنند. اینها شامل لارو مگس و مگس‌ریزه، عنکبوت، کنه، مورچه و حتی گونه‌ای از خرچنگ به نام جئوسسارما مالایانوم (Geosesarma malayanum) است. شایع‌ترین و آشکارترین شکارچیان موجود در پارچ لارو پشه است که در طول رشد خود تعداد زیادی از لاروهای دیگر را مصرف می‌کند. بسیاری از این جانوران به قدری تخصصی هستند که نمی‌توانند در هیچ جای دیگری زنده بمانند و از آنها به‌عنوان گیاه‌پارچ‌زی (nepenthebionts) یاد می‌شود.[۱]
روابط پیچیده بین این موجودات مختلف هنوز به‌طور کامل درک نشده‌است. این سؤال که آیا جانوران توزیاگان غذا را از میزبان خود «می‌دزدیدند» یا اینکه آنها در یک مشارکت سودمند متقابل (همزیستی) درگیر هستند، هنوز به‌طور تجربی مورد بررسی قرار نگرفته و منشأ بحث‌های قابل توجهی است. چارلز کلارک (Charles Clarke) پیشنهاد می‌کند که همزیستی دوسویه بودن یک «وضعیت محتمل» است که به موجب آن «توزیاگان محل سکونت، محافظت و غذا را از گیاه دریافت می‌کنند، در حالی که در ازای آن، توزیاگان به شکستن طعمه، افزایش سرعت هضم و پایین نگه داشتن تعداد باکتری‌ها کمک می‌کند.»[۲]
طبقه‌بندی[ویرایش]
گیاه‌پارچ‌زی[ویرایش]
گیاه‌پارچ‌زی (Nepenthebionts) جانورانی هستند که برای زندگی در پارچ‌های گیاه‌پارچ تخصص دارند و حداقل در برخی از مراحل زندگی خود کاملاً به آنها وابسته هستند. بسیاری از گونه‌های لارو پشه در این دسته قرار می‌گیرند. برای نمونه می‌توان به کولکس جنسنی و فیل‌پشه راجا اشاره کرد که به نام گیاه‌پارچ راجا نامگذاری شده‌اند و همچنین گونه‌های مرتبط اورانوتائنا مولتونی (Uranotaenia moultoni).
گیاه‌پارچ‌یار[ویرایش]
گیاه‌پارچ‌یار (Nepenthephiles) موجوداتی هستند که اغلب در پارچ‌های گیاه‌پارچ یافت می‌شوند، اما در هیچ مرحله‌ای از زندگی خود کاملاً به آنها وابسته نیستند. بیشتر جانورانی که با گیاه‌پارچ همزیستی دارند در این دسته قرار می‌گیرند. برای نمونه می‌توان به میزومنوپس نپنتیکولا (Misumenops nepenthicola)، یک عنکبوت خرچنگی که از مگس‌های صید شده توسط گیاه‌پارچ تغذیه می‌کند و جئوسسارما مالایانوم، گونه‌ای از خرچنگ اشاره کرد.
گیاه‌پارچ‌پذیر[ویرایش]
گیاه‌پارچ‌پذیر (Nepenthexenes) جانورانی هستند که معمولاً با پارچ‌ها مرتبط نیستند، اما گهگاه در آنها دیده می‌شوند. اینها معمولاً در صورتی یافت می‌شوند که پارچ با طعمه‌های گندیده پر شود، زمانی که ممکن است توسط لارو گونه‌های مختلف مگس مستعمره شود. اینها صرف نظر از اینکه در پارچ‌ها یافت می‌شوند یا نه، از مواد پوسیده تغذیه می‌کنند.
تنوع[ویرایش]
در یک مطالعه در سال ۱۹۹۱،[۳] تنوع گسترده‌ای از جانوران در پارچ‌های گیاه‌پارچ قمقمه‌ای یافت شد:
تغذیه مردار:
- Endonepenthia (Phoridae)
- Syrphidae
تغذیه فیلتر:
- Aedes albopictus, Culex coerulescens, Culex hewitti, Culex navalis, Tripteroides nepenthis, Tripteroides tenax, Uranotaenia moultoni (Culicidae)
تغذیه ریزه:
- several Anoetidae
- Dasyhelea, Forcipomyia (Ceratopogonidae)
- several Chironomidae
- Harpacticoida
- Sciaridae
شکارچیان نیش‌دار (می‌توانند در مایع شنا کنند، فک پایین در یک صفحه افقی در مقابل یکدیگر حرکت می‌کنند):
- Aedes brevitibia, Toxorhynchites indicus (Culicidae)
- Corethrella calathicola (Chaoboridae)
شکارچیان قلاب شونده (فقط می‌توانند بخزند، فک پایین به موازات یکدیگر در یک صفحه عمودی حرکت می‌کنند):
- Dolichopodidae
- Listodiplosis (Cecidomyiidae)
- Nepenthosyrphus (Syrphidae)
شکارچیان زمینی:
- Misumenops (Thomisidae)
- Xenoplatyura (Mycetophilidae)
مگس‌های گیاه‌پارچ
- Aedes brevitibia
- several Chironomidae
- Corethrella calathicola
- Culex hewitti
- Culex coerulescens
- Culex navalis
- several Dasyhelea species (D. ampullariae, D. biseriata and others)
- Dolichopodidae
- Endonepenthia
- Nepenthosyrphus
- Toxorhynchites indicus
- Tripteroides nepenthis
- Tripteroides tenax
- Uranotaenia moultoni
منابع[ویرایش]
- ↑ Beaver, R.A. 1979. Fauna and food webs of pitcher plants in West Malaysia. Malayan Nature Journal 33: 1-10.
- ↑ Clarke, C.M. 1997. Nepenthes of Borneo. Natural History Publications (Borneo), Kota Kinabalu, p. 39.
- ↑ Mogi, M. & H. S. Yong. 1992. Aquatic arthropod communities in Nepenthes pitchers: the role of niche differentiation, aggregation, predation and competition in community organization. Oecologia 90(2): 172-184. Abstract - doi:10.1007/BF00317174